اۋىلىم... وسى ءسوزدى ەستىگەندە جۇرەگىمدى ءبىر كەرەمەت سەزىم بيلەيدى. بۇل سەزىمدى سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. «اۋىلىم التىن بەسىگىم» دەمەكشى، ءار ادام ءۇشىن كىندىك قانى تامعان جەر وتە ىستىق.

 مەن التىنەمەل اۋىلىندا دۇنيە كەلدىم. اۋىلىمنىڭ تابيعاتى، تاسى، سۋى، تاۋى، گ ۇلى ءتىپتى اۋاسىنىڭ ءوزى كەرەمەت.

اۋىلىمنىڭ ورنالاسقان جەرى - جەتىسۋ. بۇل اۋىلدىڭ اۋاسى تازا،  سۋى ءمولدىر، تاۋلارى بيىك.

مۇندا التىنەمەل ۇلتتىق ساياباعى بار. ول الماتى وبلىسى پانفيلوۆ اۋدانىندا ورنالاسقان. ساياباق 1996 جىلى اشىلدى.

  ساياباق اۋماعىندا تۋريستەردى قاتتى قىزىقتىراتىن بىرەگەي تابيعي قۇرىلىمدار مەن تاريحي ەسكەرتكىشتەر ورنالاسقان. شاتقالداردا ەجەلگى ادامداردىڭ تاسقا قاشاپ سالعان سۋرەتتەرى مەن جازۋلارىن كورۋگە بولادى.

قاپشاعايدىڭ وڭ جاعالاۋىندا كوپتەگەن قورعاندار بار. ماسەلەن، ساق حاندارىنىڭ ءقابىرى، IV-VII عاسىرلارعا جاتاتىن تاۋ سايلارىندا ءار ءتۇرلى جانۋارلاردىڭ سۋرەتى سالىنعان جارتاستار بار.

قىسى سۋىق، جازى ىستىق. قار از تۇسكەندىكتەن، ول جابايى جانۋارلاردىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولايلى.

  بۇل جەردىڭ توپىراعى قۇنارلى، حلوراعا باي، وسىمدىكتەردىڭ سان الۋان تۇرلەرى وسەدى. قازىرگى تاڭدا وسىمدىكتەردىڭ 1500 ءتۇرى بار، ولاردىڭ كەيبىرى قىزىل كىتاپقا ەنگەن. ساياباقتا 1976-1977 جىلداردان بەرى بوكەندەر، 400-دەن استام قۇلان مەكەندەيدى.

 التىنەمەل ساياباعىندا ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىشتەر، ساق جازبالارىنا، ەجەلگى تاڭبالار مەن سۋرەتتەر سالىنعان، ۇڭگىرلەر مەن تاستارعا باي.

ساياباقتاعى «ءانشى قۇم» ىلە وزەننىڭ اڭعارىن بويلاي ورنالاسقان. بۇل قۇمنىڭ ۇزىندىعى 8 شاقىرىم. جەلمەن قوسا اۋەن شىعادى، كەي ادامدار قۇمنان شىققان اۋەن سىرنايدىڭ ۇنىنە ۇقسايدى دەيدى.

  بۇل تابيعات قۇبىلىسى تۇندە شىعىستان سوققان سالقىن جەلدەن بايقالادى. تۋريستەردىڭ كوبى وسى قۇمنىڭ باسىنا شىعۋعا تىرىسقان، ءبىراق شىعا الماعان. سەبەبى قۇمعا باتىپ كەتۋ ءقاۋپى بار.

  مىنە، اۋىلىمنىڭ وسىنداي وراسان زور تاريحى مەن كوز تارتارلىق جەرلەرى بار. كورىكتى، تىلسىم سىرعا تولى جەردە دۇنيەگە كەلگەنىمدى ماقتان تۇتامىن جانە ماقتانامىن.

التىنگۇل ءومىرزاقوۆا

11-سىنىپ وقۋشىسى