ەرمۇرات زەيىپحان. ءبىز ەكەۋمىز ءبىر ۇيدە كەزدەسىپ قالدىق. كىسى قالىڭ، كەش ۋاقىت، قىزىق-دۋمان قىزعان ءسات. "سىزگە ارناپ “قاراكەسەكتى” شىرقاپ بەرەمىن" دەدى. كىرگەن بەتىم وسى، ريزاشىلىق تانىتىپ، باس شۇلعىپ ۇلگەرگەن جوقپىن، قازاقتىڭ قابىرعالى ءانىن اۋەلەتە جونەلدى.

تورگە وزدىق. بابىمىزدى تاپقان جەردەن تىزە بۇكتىك. ءان ءبىزدى جايراتىپ سالدى. قايران ءمادي دەدىك، قابىرعامىز قايىستى، جانارىمىزدان جاس ىرشىدى. وڭباعان، ادىلەتسىز زامان، ءبىرتۋار دەگدار اعاتايىمىزدى قور قىلدى. قاسىرەتى، ات باسىنداي قايعىسى، اسىل ءسوز، بوياۋى كوپ انمەن توعىشار كەڭەس داۋىرىنەن كوكتەي ءوتىپ، ءبىزدىڭ ۋاقىتىمىزعا جەتتى، قىسى-جازى كوركى، اجارى تايماعان قالادا، كەڭ داڭعىلدىڭ ۇزىنا بويىندا، جايلى قونىس، جايماشۋاق كەشتە ارقا-جارقا ەر كوڭىلدى ءبىر توپتى قوناقتا بوزداتىپ وتىر.

قازاقتىڭ ءوزى دە، ونەرى دە قۇدىرەتتى. كورگەنگە ىقپالدى، تىڭداعانعا اسەرلى. بويدى العان جىر ويىنا قول سوزادى، ويدان رۋحىنا قانات بىتەدى، رۋحى جۇرەگىندە وت تۇتاتادى. ورتەنگەن جۇرەك، جالىنداعان جىگەر، جارقىلداعان كوز، وت ۇشقىنداعان جانار ەر-ازاماتتى العاداي قاھارمانعا اينالدىرادى.

تولعاۋدىڭ كۇشى ءجۇز قارالى شەرىكتى اتقا قوندىرادى، سان مىڭ قولدى جورىققا اتتاندىرادى. باتىر ءمادي “قاراكەسەك” دەپ بار قازاقتى ايتىپ تۇر. بىرىگە الماعان الاش جۇرتىن ابىلاي ءبىر تۋدىڭ استىنا جينادى. تورعاۋىتتاردىڭ توز-توزى شىقتى، قوشاۋىتتار قوشتاسىپ ۇلگەردى، قالماقتار قىناداي قىرىلدى، دۇربىتتەردىڭ ءدۇبىرى باسىلدى.

دوسىمنان – دۇشپانىم كوپ... جەتتى. قاشانعى قاسپىز، قازاقتىڭ دوستىعىنا، جولداستىعىنا، تۋىستىعىنا جاعداي جاسايتىن، ىڭعايىن كەلتىرەتىن كەز، مەزگىل جەتتى.

الاش، ءالىمساقتان، بىر-بىرىنە پانا.

قازاقتىڭ قالىڭ دوسى – قازاق، جاۋى – ءبىر اعايىندى جۇرت ارازدىعى. ارازدىق – كۇنشىلدىكتەن، بىرەۋدىڭ قامىن جەمەگەن، شەرىن كورمەگەن، قاسىرەتىن كوتەرمەگەن، ۋايىم-قايعىسىنا نەمقۇرايلى قاراعان ءىنى-باۋىر، اعايىن-تۋىستان نە قايىر، نە پايدا.

جانى اشيتىن تۋىسقانى جوق قازاق – قازاق ەمەس. قازاق ونداعان، جۇزدەگەن تۋىسىمەن قازاق، مىڭداعان قۇدا-جەكجاتىمەن ۇلت.

ەرمۇرات ءاندى بابىنا كەلتىرىپ سالدى. ءمادي بابامىز ءتىرىلىپ كەلگەندەي بولدى. ءوزى دە زور، ەڭسەلى، ءىرى مىنەزدى جىگىت ەكەن. دوستاسىپ كەتتىك. بىرگە وقۋعا تۇستىك، قاتار قىزدارعا باردىق، ءبىر تويدا قىدىردىق. جاستىق شاقتىڭ جالىنداعان البىرت كەزى. ءبىر تەڭگە جوق قالتامىزدا ات باسىنداي التىن جۇرگەندەي كورىنەتىن. ءۇنىمىز وكتەم، ءجۇرىس-تۇرىسىمىز شالت، مىنەز-قۇلقىمىز تەنتەك، كىم كورىنگەنمەن ىلىنىسە كەتەتىنبىز.

ول مادەنيەتتى جىگىت ەدى. سىپايى، سۇڭعىلا، سۇلۋ ءجۇزدى. ءان شىعاراتىن كومپوزيتورلىعى، جىر جازاتىن اقىندىعىنان ەش كەم ەمەس ەدى. ءبىر توپ ولەڭىن كەيىنگى جىلدارى گازەت باسقارىپ تۇرعاندا باستىرىپ بەردىم. سوندا جىميىپ، ادال قۋانعانىن كورسەڭىز. وڭاي نارسەنى قيىنداتپايتىن ادەتىم بولدى. ول اكەلدى، مەن جاريالادىم.

ماعان دەگەن قۇرمەتى ايرىقشا ەدى.

ءالى ەسىمدە، بۋىمىز بۇرقىراپ الماتى كوشەلەرىندە سۋ قاردى جالداپ، كەڭ باسىپ، ومىراۋىمىز اشىق، ءوڭىرىمىز القام-سالقام، ءان شىرقاپ كەلە جاتاتىنبىز. قاراعاندىدا جۇرگەندەي... ومبى قاردا قۇلاپ، بورانعا قارسى ادىمداپ كوتەرىلگەندەي.

مەنىڭ اڭگىمەلەرىمە دەگەن ىقىلاسى ەرەكشە-تۇعىن. بولاشاقتى كورىپ تۇرعانداي سەنەتىن ەدىك. قايدان بىلەيىك، اجال دەگەن ادامدى اينالسوقتاپ، كولەڭكەسىندەي ءبىر ءسات اجىراماي، قايدا بارسا دا، قوسا ەرىپ جۇرەدى ەكەن. 

قاشاندا تۋ سىرتىندا دايىن تۇرادى.

جۇرەگى نازىك ادام بولاتىن. جان قالقا، جانى عاشىق بويجەتكەن قىزدى انمەن اپتاپ، جىرمەن كۇپتەپ تاستايتىن.

قولى جومارت، كوڭىلى – ادال.

سوڭعى رەت ءبىر تويدا كەزدەستىك. قار ەرىگەن، الاساپىران جازعىتۇرىم ۋاقىت. تىلەۋبەك ەكەۋى ورتاعا شىعىپ، “قاراكەسەكتى” ايتايىق" دەپ قويمادى. قولقالاپ بولماعان سوڭ، ۇشەۋىمىز قوسىلىپ ءماديدىڭ ءانىن شىرقادىق.

ءان جاقسى ورىندالدى. ۇزىلىستە، قايعى-مۇڭ جوق، جايماشۋاق اڭگىمەلەسىپ تۇردىق. ءسوز اراسىندا قىتايعا بارىپ، پىشاققا جاتاتىنىن ايتىپ قالدى. سوزىنە ءمان بەرمەدىك. سويتسەك، ءوزى دە تولقىپ ءجۇر ەكەن...

كەيىن، پىشاقتان سوڭ، ويانباي قالعانىن ەستىدىك.

ءوزى قازاقتى وياتقانىمەن، ءوزى ويانا الماي كەتكەنى جانىمىزعا 
باتتى. ول مەن ءۇشىن – اۋەلەگەن ءان، قالىقتاپ شىرقالىپ تۇرعانداي.

ەرمۇرات دوسىم، ساعان كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى قاجەت ەدى، ساعان "كەرەگى جان ەمەس" بولاتىن.

ەلىڭ ماڭگىدە – سەن دە ماڭگىسىڭ! كوك تۋ، قۇدايعا شۇكىر، جەلبىرەپ تۇر. قازاق ەلى، ۇلى دالا – قوس قانات قىران كەلەشەككە قاپىسىز ۇشىپ بارا جاتىر. سەن باعىڭ جانىپ، ەلگە ورالدىڭ. سەن ەلگە قىزمەت ەتىپ باقىت كەشتىڭ.

“قاراكەسەكتى” ايتىپ كەلدىڭ، “قاراكەسەكتى” ايتىپ كەتتىڭ.

قازاق ءۇشىن.

ءبارى دە قازاق ءۇشىن!

ديدار امانتاي

Facebook پاراقشاسىنان