جاستار جىلىنىڭ جاريالانۋى جامبىلدىق جاستاردىڭ جىگەرىن جانىپ، جاڭا ىزدەنىسىنە جو اشقانداي. ولاي دەيتىنىمىز، ايماقتا جاس ونەرتاپقىشتاردىڭ قاتارى كۇن ساناپ ارتا تۇسكەن. ولار ءاربىر سالا بويىنشا وزدەرىنىڭ عىلىمي جوبالارىن ۇسىنىپ، كوپتىڭ ىقىلاسىنا كەنەلۋدە. سونىڭ ءبىرى وتىن وندىرىسىنە قاتىستى.
جىلىتۋ ماۋسىمىندا شارىقتاپ شىعا كەلەتىن تاس كومىردىڭ جىرىن وبلىستاعى كوگىلدىر وتىنمەن قامتىلعان اۋىل تۇرعىندارى تاڭدى تاڭعا ۇرىپ ايتۋعا ءازىر. جىل سايىن قىلىشىن سۇيرەتىپ قىس كەلگەن تۇستا كومىر قويمالارىن جاعالايتىن اۋىلدىقتاردىڭ جانايقايى نەگىزسىز ەمەس. جەرگىلىكتى بيلىك ءوڭىردى تولىق گازبەن قامتۋ جۇمىستارىنىڭ كەزەڭ-كەزەڭىمەن 2025 جىلعا دەيىن جۇرگىزىلەتىنىن ايتادى. ال اۋىلداعى اعايىنعا وعان دەيىن قىس ىزعارى سەزىلگەننەن كومىر الۋدىڭ قامىمەن قوماقتى قاراجاتتى شىعىن ەتۋگە تۋرا كەلەدى. ءدال وسى ماسەلەنىڭ وزەكتىلىگىن ەسكەرگەن م.ح.دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «Enactus TarSU» كومانداسىنىڭ العىر جاستارى ەكونوميكالىق ءارى ەكولوگيالىق ءتيىمدى عىلىمي جوبانى قولعا العان. ناتيجەسىندە كومىردەن ارزان ءارى قۋاتتى بريكەت دەپ اتالاتىن وتىن ءتۇرىنىڭ وندىرىسىنە جول اشىلدى.
ءارتۇرلى تۇرمىستىق جانە شارۋاشىلىق قالدىقتارى مەن كومىر كۇلىنەن تۇراتىن بريكەتتىڭ وزىندىك قۇنى تاس كومىردەن 8 ەسە ارزان باعالانادى. ماسەلەن، قىس ايلارىندا تاس كومىرمەن جىلىتىلاتىن ۇيدە تۇراتىن ءبىر وتباسى جىلۋعا 185 مىڭ تەڭگە جۇمسايتىن بولسا، بريكەتتى قولدانۋ بۇل شىعىندى 95 مىڭ تەڭگەگە دەيىن تومەندەتە الاتىن كورىنەدى. الەم ەلدەرىندە ونەركاسىپ، اۋىل شارۋاشىلىق سالالارىنىڭ قالدىقتارىنان دايىندالاتىن بريكەت قولدانۋ تاجىريبەسى بۇرىننان بار.
–ءبىزدىڭ جوبا Warm Box دەپ اتالادى. بۇل تىركەستى سوزبە ءسوز اۋدارعاندا «جىلى قوراپ» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ياعني، ءبىزدىڭ كوماندا كوگىلدىر وتىن جوق اۋىلدارداعى جىلىتۋ ماۋسىمى كەزىندەگى شىعىندى وڭتايلاۋعا دەن قويعان. ونىڭ الگوريتمى قاراپايىم. ءبىز اۋىل تۇرعىندىرىنا بريكەتتى ءوز قولىمەن ءوندىرۋدىڭ جولىن ۇيرەتەمىز. ارى قاراي ولار وسى ادىسپەن تابىس تاۋىپ بۇكىل اۋىلدا جىلىتۋ ماۋسىمىنا قاجەتتى وتىن تۇرىمەن قامتيدى. بريكەت ءوندىرىسىن قولعا الۋ تۋرالى وي 2017 جىلى جىلىتۋ ماۋسىمىنا ازىرلىگى جوق وتباسىعا كوماندا بولىپ كومەكتەسكەننەن كەيىن كەلدى. العاشىندا بريكەتتى مەحانيكالىق قوندىرعىلارمەن شىعاردىق. ءقازىر بۇل ءۇردىس تولىعىمەن اۆتوماتتاندىرىلدى. بۇل قۇرىلعىلار تاۋلىگىنە 500 دانا بريكەت وندىرەدى. Warm Box جوباسىن ەنگىزۋدىڭ تاجىريبە الاڭى رەتىندە قالاعا جاڭادان ەنگەن كولتوعان، قۇمشاعال، ءشولدالا اۋماقتارى تاڭدالىپ الدى. بۇل اۋىلداردا كوگىلدىر وتىنمەن قامتىلماعان ۇيلەر بار. ءارى اۋىل تۇرعىندارى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالاساتىندىقتان مۇندا بريكەت وندىرىسىنە قاجەتتى شيكىزاتتىڭ مول قورى بار، –دەيدى «Enactus TarSU» كومانداسىنىڭ مۇشەسى ديانا ناربايەۆا.
العىر جاستار جاسامپاز جوبانى جۇيەلى جۇزەگە اسىرۋدا سان ءتۇرلى سالا ماماندارىمەن بايلانىس ورناتقانىن ايتادى. اسىرەسە، بريكەتتىڭ حيميالىق قۇرامىن تۇزۋدە «Enactus TarSU» كومانداسىنىڭ مۇشەلەرى م.ح.دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حيميك-عالىمدارىمەن بايلانىس ورناتقان. ال ءقازىر جوبا اۆتورلارى جامبىلدىق بريكەتتىڭ قۇجاتتارىن رەتتەپ، ونى نارىققا شىعارۋعا ازىرلەنىپ جاتىر.
–نەگىزىنەن بريكەتتىڭ نەگىزىن قۇرايتىن مالدىڭ كوڭ-قيىنىڭ اۋىلدىق جەرلەردە تاۋ بولىپ، ەلدى مەكەننىڭ كوركىن قاشىراتىنى ءوز الدىنا. ولاردىڭ جەرگىلىكتى جەردىڭ ەكولوگياسىنا تيگىزەرى زاردابى دا مول. ال ءبىز بريكەت ءوندىرىسىن جولعا قويۋ ارقىلى قالدىقتاردى شيكىزاتقا اينالدىرامىز. سوندىقتان دا بۇل جوبانىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى زور. ءارى قورشاعان ورتا تازالىعىن ساقتاۋعا دا ءوز ۇلەسىن قوسا الادى.ءقازىر الگىندە ايتىلعان 3 اۋىلدا ءبىزدىڭ جوبا اياسىندا 7 كاسىپكەر پايدا بولدى. ولار بريكەت ءوندىرىسىن قولعا الىپ، اۋىلداستارىنىڭ قاتتى وتىنعا سۇرانىسىن وتەۋدە. الداعى ۋاقىتتا بۇل جوبانىڭ اۋقىمىن مەيلىنشە كەڭەيتىپ ونى وبلىستىڭ كوگىلدىر وتىنمەن قامتىلماعان باسقا اۋىلدارىندا قولجەتىمدى ەتۋ جوسپاردا بار، –دەيدى ديانا ناربايەۆا.
جالپى، ستۋدەنتتەر اراسىنداعى بەلسەندى ءارى حالىقارالىق دارەجەدەگى ۇيىم سانالاتىن «Enactus» كاسىپكەرلىككە باعىتتاۋ، بيزنەس باستاۋعا كومەكتەسۋمەن اينالىسادى. ال جاقىندا وسى ۇيىمنىڭ ۇلتتىق كۋبوگى ساراپقا سالىنىپ، 50 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ نامىسىن قورعاعان 1000-عا جۋىق ستۋدەنت ءوز جوبالارىنىڭ ۇزدىك ەكەنىن دالەلدەۋگە تىرىسىپ باقتى. الايدا، ولاردىڭ اراسىنان كومىرگە بالامالى وتىن ءتۇرىنىڭ ءوندىرىسىن قولعا العان جامبىلدىق جاستاردىڭ جوباسى وق بويى وزىپ شىقتى. وسىلايشا اۋىل تۇرمىسىن تۇزەۋدىڭ جولىن قاراستىرعان جاستار ءوز دەگەنىنە جەتتى. «Enactus» قوزعالىسىنىڭ بايقاۋىندا جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار اتاندى. اۋىلدىقتاردىڭ جىلىتۋ ماۋسىمىنا جۇمسايتىن شىعىندارىن قىسقارتۋعا قول جەتكىزىپ، جۇمىسسىز جۇمىسسىز اۋىل تۇرعىندارىن كاسىپكەرگە اينالدىردى. ەندىگى جەردە العىر جاستاردىڭ جوباسىنا جاۋاپتى مەكەمەلەر مەن ۇيىمدار تاراپىنان لايىقتى قولداۋ ۇيىمداستىرىلسا تۇرمىستىق قالدىقتى وتىن رەتىندە پايدالانۋ مۇمكىن بولماق.
باقىت جالعاس
پىكىر قالدىرۋ