ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ بيىلعى ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋدىڭ قورىتىندىسىن جاريالادى. بۇل تۋرالى ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا جازدى.
– بيىلعى ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ ەرەكشە بولدى. باستىسى، اشىقتىق پەن ادىلدىكتى بارىنشا قامتاماسىز ەتۋگە تىرىستىق. مەملەكەتتىك ءبىلىم گرانتتارىن تاعايىنداۋ كونكۋرسى اياقتالدى، ەندى قورىتىندى جاساۋعا بولادى. وتكەن جىلى اكادەميالىق ادالدىقتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ەرەجەلەردى قاتاڭداتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىق. وسىلايشا، قولدانىپ ۇلگەرسە دە، ۇلگەرمەسە دە تىيىم سالىنعان زاتتارمەن تەستىلەۋگە كىرگەن تالاپكەرلەردىڭ ناتيجەلەرىن جويۋ تۋرالى جاڭا نورمالار پايدا بولدى. ءتىپتى، بۇل زاتتاردى الىپ كىرۋگە ارەكەت ەتكەندەر ەمتيحانعا جىبەرىلمەيتىن بولدى. بۇرىن مەتالل ىزدەگىش قۇرالدار ارقىلى تەكسەرۋ كەزىندە تەلەفون تابىلسا، الىپ قالاتىن ەدىك، ءبىراق تالاپكەر تەستىلەۋگە قاتىسا بەرەتىن. مۇنداي ەرەجە بۇزۋشىلار سانى ەلىمىز بويىنشا 100-150 مىڭنان اساتىن. ەگەر ەمتيحان كەزىندە تەلەفونمەن ۇستالىپ قالسا، كوميسسياعا ونى قولدانىپ ۇلگەرگەنىن دالەلدەۋى كەرەك ەدى، – دەيدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاعداي ۇبت-نى وتكىزۋ راسىمىنە دەگەن سەنىمسىزدىككە اكەپ سوقتىرعان.
– جاڭا ەرەجەلەردى قۇراستىرعاندا بارلىق ماسەلەنى ەسكەردىك. ناتيجەسىندە، تىيىم سالىنعان زاتتاردى ەمتيحانعا كىرگىزۋگە ارەكەت ەتەتىندەر سانى 70 ەسەگە ازايدى، 2019 جىلى 128 مىڭنان استام تەلەفون تابىلسا، 2020 جىلى ولاردىڭ سانى 2500گە جۋىق بولدى. الايدا ەميحان قورىتىندىسىن جويۋ فاكتىسى 100 ەسەگە كوبەيدى: 2019 جىلى 128 تەلەفون الىپ كىرۋ فاكتىسى ورىن الىپ، 24 تالاپكەردىڭ عانا ۇبت ناتيجەلەرى جويىلسا، ال 2020 جىلى تىيىم سالىنعان زاتتار تابىلعان بارلىق 2500 ادامعا قاتاڭ شارا قولدانىلدى. ءيا، ۇبت-نىڭ ورتاشا ۇپايى تومەندەدى، پايىزدىق مولشەردە شەكتى بالل جيناعان تالاپكەرلەردىڭ سانى ەداۋىر ازايدى. بۇل – تەستىلەۋدىڭ ءادىل ءوتۋى ءۇشىن جاسالعان قادام. بيىل ۇبت وتكىزۋ ەرەجەلەرىن بۇزعانى نەمەسە جۇمىستى ناشار ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن 20-دان استام كوميسسيا مۇشەلەرى مەن باسشىلارى جازالاندى. كۇن سايىن ۇبت پۋنكتەرىندەگى كوميسسيالاردىڭ قۇرامىنا وزگەرتۋلەر ەنگىزۋگە، مىندەتىنە نەمقۇرايلى قاراعان ارىپتەستەرىمىزدى اۋىستىرۋعا نەمەسە بۇل جۇمىستان شەتتەتۋگە تۋرا كەلدى. بۇعان قوسا، بىرنەشە پۋنكتە جاپپاي بۇزۋشىلىقتاردىڭ اشىق جانە ورەسكەل تۇردە ورىن الۋىنا بايلانىستى تەستىلەۋدى مۇلدەم توقتاتۋعا جانە باسقا كۇندەرگە اۋىستىرۋعا ءماجبۇر بولدىق، – دەدى مينيستر.
ول مۇنداي جاعداي شىعىس قازاقستان مەن تۇركىستان وبلىستارىندا كەزدەسكەنىن دە اتاپ ءوتتى.
– ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى ساپانى قامتاماسىز ەتۋ كوميتەتى مەن ارنايى مونيتورينگتىك توپتاعى ارىپتەستەرىمىزدىڭ بەلسەندىلىگى مەن بىرلەسكەن كۇش-جىگەرىمىزدىڭ ارقاسىندا قاجەتتى ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتە الدىق. مۇنداي شەشىمدەردى قابىلداۋ وڭاي ەمەس. تالاپكەرلەردىڭ ءالى بالا ەكەنىن تۇسىنەمىز، دەسە دە تالاپكەرلەردى ەرەجەنى ساقتاۋعا، ءوز كۇشىنە عانا سەنۋگە ۇيرەتۋ - ماڭىزدى. بيىلعى ناتيجەلەر زور سەنىم ۇيالاتادى، كەلەسى جىلى بۇل جاعداي مۇلدەم باسقاشا بولاتىنىنا سەنىمدىمىن. ارىپتەستەرىمىزبەن تەستىلەۋدى وتكىزۋ ءراسىمىن جەتىلدىرۋ كەرەك دەگەن قورىتىندىعا كەلدىك.
سيفرلاندىرۋ داۋىرىندە كوميسسيا قۇرامىندا بىرنەشە مىڭ ادامنىڭ بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 1،5 ميلليارد تەڭگە جۇمساۋعا جول بەرىلمەۋى كەرەك، ونىڭ ۇستىنە بۇنىڭ ناتيجەسى – ءتيىمسىز. سوندىقتان بۇل ءراسىم زاماناۋي پروكتورينگ پەن بەينەباقىلاۋ جۇيەسى قامتاماسىز ەتىلگەن ەلەكتروندى فورماتقا وتەدى. سۇراقتاردىڭ مازمۇنى ءالى دە كوڭىلىمىزدەن شىقپايدى. سوڭعى بىرنەشە جىلدا تەستىلەۋ سۇراقتارىنىڭ بازاسىن جاڭارتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلگەندىگىنە قاراماستان، سۇراقتاردىڭ باسىم بولىگى ءالى دە قاجەتسىز فاكتىلەردى جاتتاپ، ەستە ساقتاۋعا باعىتتالعان.
سودان كەيىن ءبىرىنشى ورىنعا سىني ويلاۋ مەن فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىقتى قويماسا، جاتتاندى اقپاراتتى اۆتوماتتى تۇردە ايتۋ ارقىلى وقۋ پروسەسىنىڭ ماڭىزدىلىعى جوعالادى.
فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىققا ءمان بەرۋ جانە ءبىلىمدى ومىردە قولداناتىن كەز كەلدى. ەندى، الدىمىزدا تەستىڭ بازاسىن SAT، PISA سەكىلدى تەستەردىڭ ۇلگىسى بويىنشا تولىق جاڭارتۋ ماسەلەسى تۇر. بۇل مۇلدەم باسقا سيپاتتاعى تاپسىرمالار، ياعني تەستە جاتتاپ الۋعا، كوشىرۋگە مۇمكىندىك بەرمەيتىن سۇراقتار بولۋى كەرەك.
ۇبت-نى مەكتەپتەگى قورىتىندى ەمتيحانعا جانە جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ ەمتيحانىنا بولگەننەن كەيىن قاجەتتى قۇزىرەتتىلىكتەردى باعالاۋ تاسىلدەرىن وزگەرتۋ بويىنشا دا مۇمكىندىك تۋدى. سەبەبى ۇبت مەكتەپتە العان ءبىلىمىن باعالاۋ ەمەس، جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسەردە ءوزى تاڭداعان ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الۋعا دەگەن دايىندىعىن باعالاۋ.
ساۋاتتى، ءارى تۇسىنىكتى سۇراقتار.
بۇل – الداعى ۋاقىتتا اتقاراتىن وتە اۋقىمدى ءارى ماڭىزدى جۇمىس. اتالعان شارانىڭ بارلىعى الدىن الا عىلىمي دەرەكتەردىڭ نەگىزىندە ساراپشىلار مەن پەداگوگتەردىڭ تالقىلاۋى ارقىلى قابىلداناتىنى ءسوزسىز. سودان كەيىن عانا ناقتى شەشىم قابىلدانادى، – دەپ اتاپ ءوتتى ايماعامبەتوۆ.
