قازاقستاندا مەملەكەتتىك قىزمەتكە بارعىسى كەلەتىندەر ءۇشىن قازاق ءتىلىن ءبىلۋ شەگىن بەلگىلەۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇل تۋرالى "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە مەملەكەتتىك قىزمەت ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" قازاقستانرەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ جوباسىندا ايتىلعان.
قۇجات اشىق نقا پورتالىندا جاريالاندى. زاڭ جوباسىن تالقىلاۋ 22 قىركۇيەككە دەيىن جالعاسادى.
"مەملەكەتتىك ورگانداردا قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلۋىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك قىزمەتكە ءتۇسۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە شەك قويۋ مۇمكىن دەپ ويلايمىز. مەملەكەتتىك قىزمەت جۇيەسىنىڭ دامۋى قوعامدىق قاتىناستاردىڭ ترانسفورماسيالانۋىمەن تىعىز بايلانىستى. قوعامدا قازاق-ورىس بيلينگۆيزىمىنىڭ دامۋ قارقىنى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە قويىلاتىن تالاپتارعا اسەر ەتپەي قويا المايدى. بۇگىنگى كۇنى ەلدە قىزمەتتەرى ءبىزدىڭ كوپۇلتتى قوعامىمىزدىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنىڭ بارلىق سالاسىن قامتيتىن 90 مىڭعا جۋىق مەملەكەتتىك قىزمەتشى جۇمىس جاسايدى. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قانداي دا ءبىر ءتىلدى قولدانۋ بەلسەندىلىگى كوبىنەسە قىزمەت سالاسىنا جانە ولار جۇمىس ىستەيتىن ايماققا بايلانىستى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇل تىلدەردى ەركىن مەڭگەرۋ جونىندەگى تالاپتاردى ەنگىزۋ كەزىندە ەسكەرىلۋى ءتيىس. بۇدان باسقا، حالىقتىڭ مەملەكەتتىك اپپاراتقا قاتىناسى كوپ جاعدايدا بيلىك ورگاندارىنان الىناتىن اقپاراتتىڭ جانە مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسى مەن قول جەتىمدىلىگىنە بايلانىستى بولادى" بولەنگەن زاڭ جوباسىندا.
قازاقستاندا قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسى قوزعالعان سايىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋدى زاڭ جۇزىندە مىندەتتەۋ ماسەلەسى كوتەرىلىپ كەلەدى.
ايتالىق، كارىم ءماسىموۆ ۇكىمەتتى باسقارىپ تۇرعان تۇستا كورنەكتى زاڭگەر ماقسۇت نارىكبايەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى مەن قازاق مەملەكەتتىك زاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭگەرلەرى "مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى" زاڭ جوباسىن جاساپ، ۇكىمەتكە ۇسىنعان. ول جەردە مەملەكەتتىك قىزمەتكەر مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە مىندەتتى دەگەن باپ بولعان. ءبىراق سول كەزدەگى ۇكىمەت جوبانى پارلامەنتكە ۇسىنباي قويعان.
سونداي-اق ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا پارلامەنتتە سوتتار مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن جانە بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى قازاق ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتەۋ كەرەكتىگى تۋرالى ماسەلە كوتەرىپ، ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامينگە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان. ول "سۋعا تۇسپەي ءجۇزۋدى ۇيرەنۋ قانداي مۇمكىن بولماسا، مەملەكەتتىك ءتىلدى مىندەتتەمەي، ونى ۇيرەنۋ دە سونداي مۇمكىن ەمەس" دەپ سانايدى.
سوڭعى ۋاقىتتا ءتىل ماسەلەسى قوعامدا قىزۋ تالقىعا ءتۇسىپ جاتىر. جۋىردا "ءتىل مايدانى" قوزعالىسى بەلسەندىلەرىنىڭ قازاقشا قىزمەت كورسەتۋدى تالاپ ەتكەن ارەكەتتەرىنە بايلانىستى رەسەيدىڭ ءبىرقاتار باسپا ءسوز قۇرالدارى "قازاقستاندا ورىس تىلىنە قىسىم جاسالىپ وتىر" دەپ اقپارات تاراتتى.
ۇزاماي پرەزيدەنت اكىمشىلىگى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى داۋرەن ابايەۆ بەلسەندىلەردىڭ ارەكەتىن "ۇڭگىر ءپاتريوتيزمى" دەپ اتادى. كەي ساياساتتانۋشىلار ابايەۆ مالىمدەمەسىن ماسكەۋ بيلىگىنە مۇنداي ارەكەتتەر قازاقستان بيلىگى تاراپىنان ۇيىمداستىرىلىپ وتىرماعانىن ۇعىندىرۋعا تىرىسقانىمەن تۇسىندىرەدى.
ارتىنشا ءتىل مايدانى قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى قۋات احمەتوۆتىڭ ۇستىنەن باس پروكۋراتۋرا قىلمىستىق كودەكستىڭ 174-بابى (الەۋمەتتiك، ۇلتتىق، رۋلىق، ءناسiلدiك، تەكتىك-توپتىق نەمەسە دiني الاۋىزدىقتى قوزدىرۋ) بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاپ، بەلسەندى بىرەر كۇن بۇرىن قازاقستاننان كەتۋگە ءماجبۇر بولعان.
ال كەشە پرەزيدەنت ق.توقايەۆ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋى بارىسىندا قازاقستانداعى ەتنوسارالىق قارىم-قاتىناس پەن ءتىل ماسەلەسى تۋرالى ايتا كەلىپ، "ورىس ءتىلى قازاقستانداعى رەسمي ءتىل" دەپ مالىمدەدى. ءبىراق كونستيتۋسيا بويىنشا ورىس تىلىندە ونداي ستاتۋس جوق.
زاڭگەر ابزال قۇسپان پرەزيدەنتتىڭ بۇل مالىمدەمەسى قازاقستاندا قۇقىقتىق نيگيليزمنىڭ اسقىنىپ تۇرعانىن بىلدىرەتىنىن ايتادى.
سونداي-اق قازاقستاندا جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا قازاق اتا-انالار بالاسىن ورىس سىنىبىنا، ورىسشا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپكە بەرىپ جاتقانى تۋرالى اڭگىمەلەر الەۋمەتتىك جەلىدە جيىلەگەن. اڭگىمەنى ستاتيستيكالىق دەرەكتەر دە راستاعان. سوڭعى 5 جىلدا قازاق مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالا سانى 18 پايىزعا، ورىس مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالا سانى 20 پايىزعا ارتقان.
بىرنەشە ساراپشى مۇنىڭ سەبەبىن "بيلىك باسىنداعىلار قازاق ءتىلىن تالاپ ەتۋشىلەرگە دەگەن كوزقاراسىن "ۇڭگىردەگى ۇلتشىلدار" دەپ اشىق ءبىلدىرىپ وتىرعان كەزدە، جۇرت قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعىنا سەنبەيتىنىمەن بايلانىستىرادى.
پىكىر قالدىرۋ