ءسىزدىڭ بالاڭىز ۇيالى تەلەفوندا نەمەسە كومپيۋتەردە كوپ ۋاقىت وتكىزە مە؟ مۇمكىن، ماڭىزدى قادامدار جاسايتىن كەز كەلدى! ويىنعا تاۋەلدىلىك وتە تەز داميدى جانە ودان شىعۋدىڭ ەڭ از شىعىنى ءار اتا-انانىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى.
بارلىق ويىن بالاعا زيان ەمەس!
بارلىق كومپيۋتەرلىك ويىندار بالالاردىڭ پسيحيكاسىنا زيان تيگىزەتىنى تۋرالى ناقتى دالەلدەر جوق. تەرىس سالدارعا تەك ويىندارعا دەگەن شامادان تىس قۇمارلىق اكەلەدى. قۇرىلعىدا از ۋاقىت جۇمساۋ نەگاتيۆتى قالپىنا كەلتىرۋگە، سترەسستى جەڭىلدەتۋگە نەمەسە، مىسالى، شەت تىلدەرىن، باسقا دا پايدالى ءبىلىم مەن داعدىلاردى ۇيرەتۋگە كومەكتەسەدى. پازل ويىندارى بالاعا لوگيكالىق، شىعارماشىلىق، كەڭىستىكتىك جانە باسقا ويلاۋدى دامىتۋعا كومەكتەسەدى، ستاندارتتى ەمەس شەشىمدەر قابىلداۋعا ۇيرەتەدى. ىزدەنىمپاز بالالار الداۋ كودتارىن جانە بارلىق ساڭىلاۋلاردى ىزدەۋدىڭ ارقاسىندا كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىقتى وڭاي جانە تەز يگەرەدى. سۇيىكتى ويىنداعى ءجيى جەتىستىكتەر بالانىڭ ءوزىن-وزى باعالاۋىن ارتتىرادى.
كىم ءۇشىن ءقاۋىپتى؟
كوبىنەسە مازاسىز جانە وزىنە سەنىمسىز مەكتەپ وقۋشىلارى قۇمار ويىنشىلارعا اينالادى. اينالاداعى الەمگە قاناعاتتانباۋ، ءوزىن-وزى كورسەتۋدەن قورقۋ ولارعا ۆيرتۋالدى الەمدە جانە ولاردىڭ قيالىندا تابىستى جانە تارتىمدى بولۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مۇنداي بالا ويىنعا نەعۇرلىم كوپ ۋاقىت جۇمساسا، ونىڭ دۇنيەتانىمى سوعۇرلىم وزگەرەدى جانە ونىڭ قاقتىعىستارى مەن ماسەلەلەرىمەن ناقتى الەمگە ورالۋعا دەگەن ۇمتىلىسى ازايادى.
كومپيۋتەرلىك ويىندار تۋرالى ءجيى كەزدەسەتىن قاتە تۇسىنىكتەر
ەگدە جاستاعى ۇرپاقتىڭ پىكىرىنشە، ويىندار بالالاردى پسيحيكالىق تۇراقسىز جانە ءجيى اشۋلانشاق، اگرەسسيۆتى تۇلعالارعا اينالدىرادى. ويىندارعا قاتە جاتقىزىلعان جاسوسپىرىمدەردىڭ قاتىگەزدىگىنىڭ ەڭ تانىمال وقيعالارىنىڭ مىسالىندا، ءبىراق بۇل ءجاسوسپىرىم قىلمىسكەرلەردىڭ ىشكى پروبلەمالارى تەرەڭ ەكەندىگى انىقتالدى.
ەكىنشى قاتە تۇسىنىك-دەنساۋلىققا ءابسوليۋتتى زيان. ءيا، قوزعالمايتىن ستاتيكالىق قالىپتان شارشاۋ ءارقايسىمىزدا بولادى. ءبىراق ەگەر بالا كومپيۋتەردە نەمەسە سمارتفوندا ويناعاننان كەيىن اشىق ويىندار ويناۋعا بارسا، بۇل وعان زيان تيگىزبەيدى. سوندىقتان ماماندار فيزيكالىق جانە كوگنيتيۆتى بەلسەندىلىكتى اۋىستىرۋدى ۇسىنادى.
اتا – انالاردىڭ كوپشىلىگى كيبەرسپورتتى حوببي ەمەس دەپ سانايدى. الايدا، مۇنداي ساباقتار قاتاڭ كەستە بويىنشا جاتتىعۋدى، كوماندادا ۇيلەسىمدى جۇمىستى بىلدىرەدى. مۇنىڭ ءبارى شىدامدىلىق پەن ءتارتىپتى قاجەت ەتەدى.
ەكىنشى قاتە تۇسىنىك-دەنساۋلىققا ءابسوليۋتتى زيان. ءيا، قوزعالمايتىن ستاتيكالىق قالىپتان شارشاۋ ءارقايسىمىزدا بولادى. ءبىراق ەگەر بالا كومپيۋتەردە نەمەسە سمارتفوندا ويناعاننان كەيىن اشىق ويىندار ويناۋعا بارسا، بۇل وعان زيان تيگىزبەيدى. سوندىقتان ماماندار فيزيكالىق جانە كوگنيتيۆتى بەلسەندىلىكتى اۋىستىرۋدى ۇسىنادى.
اتا – انالاردىڭ كوپشىلىگى eSportsء-تى ۇلكەن حوببي ەمەس دەپ سانايدى. الايدا، مۇنداي ساباقتار قاتاڭ كەستە بويىنشا جاتتىعۋدى، كوماندادا ۇيلەسىمدى جۇمىستى بىلدىرەدى. مۇنىڭ ءبارى شىدامدىلىق پەن ءتارتىپتى قاجەت ەتەدى.
بالاداعى كومپيۋتەرلىك ويىندارعا تاۋەلدىلىكتىڭ بەلگىلەرى
اتا-انالارعا بالانىڭ ويىنعا قانشالىقتى تاۋەلدى ەكەنىن انىقتاۋ قيىنعا سوعادى. ول جاي عانا قۇمار وينايدى ما، الدە توقتاۋ قيىن با؟ ءوزىڭىز ءۇشىن ماڭىزدى ساتتەردى بەلگىلەي وتىرىپ، بالانى ءبىراز ۋاقىت باقىلاپ وتىرعانىڭىز ءجون:
- ويىنشىنىڭ كوڭىل-كۇيى قالاي وزگەرەدى؟ تاۋەلدى ادام ەموسيالاردى جاقسى باسقارا المايدى، كومپيۋتەرگە تىيىم سالۋعا كەلگەندە اشۋلانادى جانە اشۋلانادى. تىنىشتىق ويناۋعا مۇمكىندىك بولعان كەزدە عانا پايدا بولادى. جانجالدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بالاعا ويىننىڭ سوڭىنا دەيىن، مىسالى، 15 مينۋت قالعانىن الدىن-الا ەسكە سالۋ كەرەك. ەگەر بالا ويىننان تىنىش اجىراسسا، ءبارى جاقسى.
- كۇن كەستەسىندە ويىنعا الدىن-الا ۋاقىت ءبولۋ كەرەك. وسىلايشا، بالا الاڭدامايدى، ول ۇيقىدان، تاماقتان، ويىننان ارتىق ۋاقىتتىڭ پايداسىنا ىس-ارەكەتتەن ايىرىلماي، قالاعان نارسەسىن الاتىنىن ناقتى بىلەدى.
- تاۋەلدى ادام جابدىقتى جانە باسقا ويىن اتريبۋتتارىن جاقسارتۋ ءۇشىن ويىنعا اقشا سالۋدى تالاپ ەتەدى.
- تاۋەلدى بالانىڭ دوستارىمەن بولسا دا، بارلىق اڭگىمەلەر ويىنعا دەيىن ازايادى. باسقا ساباقتارعا ۋاقىت كۇرت قىسقارادى-ويىنشىعا ويىنعا كوبىرەك ۋاقىت قاجەت.
ەگەر بالانىڭ كۇندەلىكتى ومىرىندە، وقۋىندا، الەۋمەتتىك ومىرىندە پروبلەمالارى بولماسا، ەگەر ول كومپيۋتەردەن وڭاي الشاقتاپ كەتسە، ونى ويناۋعا دەگەن رۋگىلاسى ءۇشىن ۇرىسۋعا بولمايدى. ايتپەسە، پسيحولوگتىڭ كومەگى جانە تاڭدالعان ەمدەۋ قاجەت.
قانداي ويىندار بالاعا زيان؟
ويىنداردىڭ كەڭ جىكتەلۋى بار، ءبىراق ولاردىڭ تەك التاۋى پسيحولوگيالىق اسەرگە تىكەلەي بايلانىستى.
اركادا نەمەسە ارەكەت. وندا ءوتۋدىڭ ساتتىلىگى رەاكسيا جىلدامدىعىنا، كورۋ وتكىرلىگىنە، سوققى نەمەسە اتۋ دالدىگىنە بايلانىستى. ويىن گادجەتىنىڭ سيپاتتامالارى ۇلكەن ءرول اتقارادى. ارەكەتتىڭ مىندەتى-بەلگىلى ءبىر زاتتاردى جيناۋ، قارسىلاستاردى جەڭۋ، لابيرينتتەن شىعۋ. مۇنداي ويىندار تەز شەشىم قابىلداۋعا، الدىن-الا قادامداردى ەسەپتەۋگە، ارتىق اگرەسسيانى قالپىنا كەلتىرۋگە ۇيرەتەدى. جانردىڭ جاعىمسىز جاعى-شامادان تىس بەلسەندىلىكتىڭ سالدارىنان تەز شارشاۋ.
ترەناجەر. مۇنداي ويىنداردا بالاعا ۇشاقتى، تانكتى، جارىس ءبوليدىن نەمەسە، مىسالى، ايۋدى باسقارۋعا رۇقسات ەتىلەدى. ارينە، ترەناجەر شىندىقتى 100% جەتكىزبەيدى، ءبىراق پروسەستى ەگجەي-تەگجەيلى كورسەتەدى.
ستراتەگيا. ويىنشى بەلگىلەنگەن ماقساتقا جەتۋى كەرەك كوشباسشى ءرولىن الادى. جانر جاعدايدى ءار قىرىنان كورۋگە ۇيرەتەدى، بولاشاق تۋرالى ويلاۋ مەن ويلاۋ قابىلەتىن دامىتادى جانە ستاندارتتى ەمەس شەشىمدەر قابىلدايدى.
رولدىك ويىندار (RPG). ولاردا بالا پاتشانىڭ، سيقىرشىنىڭ، جاۋىنگەردىڭ نەمەسە، مىسالى، جەكە دەتەكتيۆتىڭ ءرولىن كورە الادى. بۇل جانردى كوبىنەسە ناقتى ومىردە پوزيتيۆتىلىگى جوق سەنىمسىز بالالار تاڭدايدى. قازىرگى الەمدەگى بالاعا ويىندا تاڭداعان قاسيەتتەرىن دامىتۋعا كومەكتەسكەن ءجون.
كۆەست. بۇل ويىنشىعا جۇمباقتاردى شەشۋگە جانە بارلىق كەدەرگىلەردى جەڭۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن وتە جەڭىل جانر. مۇنداي ويىنداردىڭ كوپ بولىگى ادەبي شىعارمالاردىڭ، فيلمدەر مەن سەريالداردىڭ سيۋجەتتەرىنە نەگىزدەلگەن. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ باستىسى-لوگيكا مەن زەيىن، سوندىقتان كۆەستتەر قىزىقتى جانە پايدالى.
جۇمباقتار. بۇل ويىنداردا سيۋجەت جوق. پازلدىڭ قيىندىعى ءار وتكەن سايىن ارتادى. ويىنشى زەيىنىن شوعىرلاندىرىپ، ينتۋيسيانى جاتتىقتىرىپ، لوگيكالىق ويلاۋدى دامىتا ءبىلۋى كەرەك. ورتاشا جۇمباق ويىندارى بالانىڭ اقىل-وي قابىلەتىن دامىتۋعا كومەكتەسەدى.
بارلىق ويىندار قالىپتى جاعدايدا جاقسى، تەك قاتاڭ بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا ويناۋ كەرەك. ەگەر باي الەۋمەتتىك ءومىر جۇرگىزىلسە جانە ونداعى ويىندار تەك جاعىمدى قوسىمشا بولسا، تاۋەلدىلىك قورقىنىشتى ەمەس.
بالانى ويىنعا تاۋەلدىلىكتەن قالاي ارىلتۋعا بولادى جانە پروبلەمانىڭ الدىن الۋ
مازاسىزدىق، قورقىنىش جانە دەپرەسسيا جاعدايلارىن قوسپاعاندا، بۇل ماسەلە دارى-دارمەكتەرمەن ەمدەلمەيدى. بالالار پسيحولوگى وتباسىندا تىنىش جانە سەنىمدى قارىم-قاتىناس ورناتۋعا كومەكتەسەدى، سوندىقتان بالا ەندى ويدان شىعارىلعان الەمگە قاشۋدىڭ قاجەتى جوق.
اتا-انالار تاربيەگە دەگەن كوزقاراستارىن قايتا قاراستىرۋى كەرەك. كوبىنەسە اتا-انانىڭ شامادان تىس باقىلاۋى جانە نەگىزسىز جازالار بالانىڭ وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىگىن تۋدىرادى جانە ونى وڭاي ساقتالاتىن جانە قايتا باستالاتىن ماسەلەلەردى شەشۋگە ءماجبۇر ەتەدى. بالانىڭ سەزىمىن قۇرمەتتەڭىز، وعان ءوز پىكىرىن بىلدىرۋگە، ءوزىن-وزى كورسەتۋگە، تاۋەلسىزدىك تانىتۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز، سوندا ءسىز ءبىر نارسەگە تاۋەلدىلىك پروبلەماسىنا تاپ بولۋىڭىز ەكىتالاي. وزىنە سەنىمدى بالالار جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن كومپيۋتەرلىك ويىنداردىڭ قيال الەمىنە بارۋدىڭ قاجەتى جوق.
بالامەن قارىم-قاتىناس ورناتۋدان باسقا، ءسىز كۇن ءتارتىبىن رەتتەۋىڭىز كەرەك، ءبىراق بۇل كومپيۋتەردە ويناۋدىڭ ادەتتەگى ۋاقىتىن كۇرت قىسقارتۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيدى. ويىندى بىرتىندەپ باسقا ويىن-ساۋىققا اۋىستىرىڭىز.
بالانىڭ جاڭا ەرەجەلەردى قابىلداۋىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن ونىمەن ونىڭ تاۋەلدىلىگىنە الاڭدايتىن نارسەلەر تۋرالى سويلەسىڭىز، ونى ەشبىر جاعدايدا كىنالاماڭىز. نەلىكتەن دەنساۋلىق پەن وقۋ ءۇشىن ويىن ۋاقىتىن شەكتەۋ ماڭىزدى ەكەنىن ءتۇسىندىرىڭىز.
ول كۇنى بويى ويىن ۋاقىتىن ءوزى تاڭداسىن، ال ءسىز تەك وسى ساباققا جۇمسالعان ۋاقىتتى قاشىقتان باقىلاپ وتىراسىز. بوس ۋاقىتتى بالانىڭ قالاۋىن ەسكەرە وتىرىپ جانە وعان بارلىق جاعىنان كومەكتەسىپ، جاڭا حوببي مەن باستامالارعا ءبولىڭىز.
پىكىر قالدىرۋ