قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىندا ەڭبەك سالاسى ەرەكشە ورىن الادى. مەملەكەت جۇرگىزىپ وتىرعان ەڭبەك ساياساتى حالىقتى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتۋعا، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە، جۇمىسشى ماماندىقتارىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە جانە ازاماتتاردىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان. بۇل تەك ەكونوميكالىق ەمەس، ەلدىڭ بولاشاعىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن ماڭىزدى باعىت.

بۇگىندە «ەڭبەك ادامى» ۇعىمى جاڭاشا سيپات الىپ كەلەدى. مەملەكەت ەڭبەك ادامىن دارىپتەۋگە، جۇمىسشى ماماندىقتارىن تانىمال ەتۋگە ناقتى قادامدار جاساپ جاتىر. 2025 جىل جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى رەتىندە بەلگىلەندى. بۇل باستاما - جاس ۇرپاقتى ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ، كاسىبي ءبىلىم الۋعا قىزىعۋشىلىقتى ارتتىرۋ جانە جۇمىسشى كاسىپتەرىنە دەگەن قۇرمەتتى كۇشەيتۋ ءۇشىن قولعا الىندى. مۇنداي شارالار جاستار اراسىندا ەڭبەككە قۇرمەتپەن قاراۋدى قالىپتاستىرىپ، بولاشاق ماماندىق تاڭداۋىنا وڭ اسەر ەتەدى.

حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ - مەملەكەتتىڭ باستى الەۋمەتتىك مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. وسى باعىتتا «ەڭبەك» باعدارلاماسى، جاستار تاجىريبەسى، «العاشقى جۇمىس ورنى»، «كۇمىس جاس» سەكىلدى جوبالار ءساتتى ىسكە اسىپ جاتىر. بۇل باستامالار جاستارعا، زەينەت جاسىنا جاقىنداعان ازاماتتارعا جانە الەۋمەتتىك وسال توپتارعا ناقتى قولداۋ كورسەتەدى. سونىمەن قاتار، «باستاۋ بيزنەس» جانە «جاس كاسىپكەر» جوبالارى ءوز ءىسىن باستاعىسى كەلەتىن جاندارعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. ولار كاسىبي داعدىلاردى يگەرۋگە، بيزنەس-جوسپار قۇرۋعا جانە جەڭىلدەتىلگەن نەسيە الۋعا جول اشادى.

كوشى-قون ماسەلەسى دە ەڭبەك سالاسىنىڭ ءبىر ماڭىزدى بولىگى. ىشكى جانە سىرتقى كوشى-قوندى باسقارۋ ارقىلى وڭىرلەر اراسىنداعى تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋ، جۇمىس كۇشى تاپشى ايماقتاردى قولداۋ جانە زاڭدى ەڭبەك شارتتارىن قامتاماسىز ەتۋ - كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قاتارىندا. بۇل باعىتتا سولتۇستىك وڭىرلەرگە وڭتۇستىكتەن جۇمىس كۇشى تارتۋ جوباسى ىسكە اسىپ جاتىر، سونىڭ ناتيجەسىندە كوپتەگەن وتباسى جاڭا وڭىرگە ورنىعىپ، ەڭبەككە ارالاسادى.

ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى سالاسىنا دا باسىمدىق بەرىلىپ وتىر. كاسىپورىنداردا ءقاۋىپسىز ەڭبەك جاعدايىن جاساپ، جاڭا تەحنولوگيا ەنگىزىلىپ، ەڭبەك ينسپەكسياسىنىڭ جۇمىسى كۇشەيىپ كەلەدى. بۇل تەك جۇمىسشىنىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ عانا ەمەس، جالپى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام. ەڭبەكتى قورعاۋ سالاسىندا جۇمىس بەرۋشىلەر مەن قىزمەتكەرلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ارتىپ كەلەدى.

الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ باعىتىندا «2029 جىلعا دەيىنگى حالىقتىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ باعدارلاماسى» قولعا الىندى. باعدارلاما حالىق تابىسىن وسىرۋگە، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا جانە ەكونوميكالىق بەلسەندىلىكتى كوتەرۋگە جول اشادى. بۇل باعدارلامانىڭ اياسىندا ەڭ تومەنگى جالاقى دەڭگەيى كوتەرىلدى، الەۋمەتتىك تولەمدەر يندەكساسيالاندى، اۋىلدىق جەرلەردە جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىقتارىنىڭ جۇمىسى جانداندى. وسىنداي كەشەندى شارالار قوعامنىڭ بارلىق توبىنا وڭ اسەر ەتىپ جاتىر.

سونداي-اق، «كەلەشەك» ءبىرىڭعاي ەرىكتى جيناقتاۋ جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋى - ازاماتتارعا ءوز بولاشاعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جۇيە ەرىكتى تۇردە زەينەتاقى جيناعىن قۇرۋعا باعىتتالعان جانە بولاشاقتا قوسىمشا قارجىلىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋگە جول اشادى. مەملەكەت بۇل باستامانى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن سالىقتىق جەڭىلدىكتەر مەن قوسىمشا جارنالار قاراستىرىلىپ جاتىر. جۇيەنىڭ تيىمدىلىگى حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتىنا دا وڭ اسەر ەتەدى.

كادر دايارلاۋدىڭ جاڭا مودەلى دە ىسكە قوسىلدى. بۇدان بىلاي كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارى ەڭبەك نارىعىنىڭ سۇرانىسىنا ساي مامانداردى دايىندايدى. بۇل ءتاسىل جاستاردى ناقتى جۇمىسقا باعىتتايدى، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن ازايتادى جانە ءوندىرىس ورىندارىن بىلىكتى كادرلارمەن قامتاماسىز ەتەدى. ەندى وقىتۋ جۇيەسىندە تاجىريبەگە باسىمدىق بەرىلىپ، كاسىپورىندارمەن تىعىز بايلانىس ورناتىلعان. جاس ماماندار وقۋدى ءتامامداي سالا ناقتى جۇمىس ورنىنا ورنالاسۋعا مۇمكىندىك الادى.

قورىتا ايتقاندا، ەڭبەك سالاسىنداعى ساياسات تەك جۇمىس تابۋعا ەمەس، قوعامدا ەڭبەككە قۇرمەتتى ارتتىرۋعا، ءار ازاماتتىڭ الەۋەتىن اشۋعا باعىتتالعان. بۇل ساياسات ەل دامۋىنىڭ، تۇراقتىلىق پەن ءوسۋدىڭ ناقتى تىرەگى. ەڭبەككە نەگىزدەلگەن قوعام بەرىك ءارى ادىلەتتى مەملەكەت قۇرۋدىڭ باستى العىشارتى. ءاربىر ەڭبەك ادامىنىڭ ەڭبەگى ەلەنىپ، قورعالۋى مەملەكەتتىڭ باستى باعدارىنا اينالىپ وتىر.

ءمولدىر تۇكتىباي