Ulttyq ekonomıka mınıstri Erbolat Dosaevtyń ótken aıdyń sońynda elimizde 1,7 mıllıon gektar jer aýksıon arqyly satylymǵa shyǵarylatynyn málimdegen edi. Osy maqsatty júzege asyratyn tıisti ózgerister men tolyqtyrýlar «Jer kodeksine» byltyr engizilip qoıǵan kórinedi. Ony jer satýǵa qarsy qoǵam belsendileri dabyl qaqqannan soń bilip otyrmyz.

Búginde Elbasynyń atyna jer satý máselesin doǵarýdy talap etken ashyq hattar joldanyp, osy bastamaǵa narazy tulǵalar óz ýájderin aıtýda. Resmı Úkimet bul máselege qatysty naqty túsinikteme bermegenimen, birdi-ekili mınıstrlik basshylary jer taǵdyryna qatysty óz oılaryn aıtty.

«Jer máselesi boıynsha eshqandaı sheshim qabyldanǵan joq jáne qabyldanbaıdy da. Óıtkeni, jer negizinen sol jerdi paıdalanýshylarǵa satylady. Qazaqstannyń Jer týraly kodeksinde, zańdarynda eshqandaı sheteldikke aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy jerler satylmaıdy dep jazylǵan. Sondyqtan jer ózimizdiń azamattarǵa jáne jergilikti kompanıalarǵa ǵana tıesili bolady», - dep málimdegen bolatyn QR Aýylsharýashylyq mınıstri Asyljan Mamytbekov BAQ ókilderiniń saýalyna oraı.

«Aýyl sharýashylyǵy jerleri sheteldikterge ýaqytsha jer paıdalaný quqyǵymen 25 jyl merzimge ǵana beriledi»,- deıdi QR Ulttyq ekonomıka vıse-mınıstri Qaıyrbek Óskenbaev óziniń jaýabynda.

Al, qoǵamdyq belsendi, zańger Maqsat İlıasuly sheneýnikterdiń bul málimdemelerin shyndyqqa janaspaıtyn áńgime dep otyr.

«Mınıstrlik basshylarynyń aýylsharýashylyq jerleri shet eldikterge satylmaıdy degen málimdemeleri shyndyqqa janaspaıdy jáne ol halyqty aldaý», - deıdi zańger. Maqsat İlıasuly Asyljan Mamytbekov men Qaıyrbek Óskenbaevtiń ýájderine qarsy mynadaı dáıekterdi usynyp otyr:

«QR Jer kodeksiniń 20-babynyń 2-tarmaǵynda «Menshik quqyǵynyń sýbektileri: 
respýblıka aýmaǵyndaǵy jerge memlekettik menshik quqyǵynyń sýbektisi - Qazaqstan Respýblıkasy; 

osy Kodekste belgilengen negizderde, sharttar men shekterde jer ýchaskelerine jeke menshik quqyǵynyń sýbektisi - azamattar jáne memlekettik emes zańdy tulǵalar. Bul rette, eger osy Kodekste ózgeshe belgilenbese, azamattar dep Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary, sondaı-aq sheteldikter men azamattyǵy joq adamdar uǵynylady» dep kórsetilgen.

Al osy kodekstiń 23-babynyń 4-tarmaǵynda «Taýarly aýyl sharýashylyǵy óndirisin júrgizýge jáne orman ósirýge arnalǵan jerdi qospaǵanda, osy baptyń 3-tarmaǵynda kórsetilgen maqsattar úshin jer ýchaskeleri sheteldikterdiń, azamattyǵy joq adamdardyń jáne sheteldik zańdy (memlekettik emes) tulǵalardyń jeke menshiginde bolýy múmkin.

Qazaqstan Respýblıkasynyń shekaralyq aımaǵynda jáne shekaralyq beldeýinde ornalasqan jer ýchaskelerin sheteldikterge, azamattyǵy joq adamdarǵa jáne sheteldik zańdy tulǵalarǵa jeke menshikke berýge jol berilmeıdi»,- deıdi.

Silteme jasalyp otyrǵan osy baptyń 3-tarmaǵynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik emes zańdy tulǵalarynyń jeke menshiginde taýarly aýyl sharýashylyǵy óndirisin júrgizý, orman ósirý úshin, ÚILERDI (QURYLYSTARDY, ǴIMARATTARDY) OLARDYŃ MAQSATYNA SÁIKES QYZMET KÓRSETÝGE ARNALǴAN JERDI QOSA ALǴANDA, ÓNDIRISTIK JÁNE ÓNDIRISTIK EMES, ONYŃ IShINDE TURǴYN ÚILER (QURYLYSTAR, ǴIMARATTAR) MEN OLARDYŃ KESHENDERIN SALÝ ÚSHIN berilgen (beriletin) nemese olar salynǵan jer ýchaskeleri bolýy múmkin.»

Osy eki baptyń ózi sheteldikterdiń qazaq jerin, onyń ishinde aýylsharýashylyq jerin jeke menshigine alýyna jol ashady. Ol jerde shet eldik jeke nemese zańdy tulǵalar, azamattyǵy joqtar taýarly aýyl sharýashylyǵy óndirisin júrgizip jáne orman ósirmese de qalaýynsha jer alyp, qala salýyna múmkindik alady. Bul degenińiz elimizde Chaına-taýnnyń paıda bolýyna jasalǵan zańdy múmkindik. Onyń arǵy jaǵy nege soqtyratynyn bárimizdiń ishimiz sezedi.

Osy kodekstiń 6-babynyń 6-tarmaǵynda «Eger osy Kodekste nemese Qazaqstan Respýblıkasynyń basqa da zań aktilerinde ózgeshe kózdelmese, sheteldikter, azamattyǵy joq adamdar, sondaı-aq SHETELDIK ZAŃDY TULǴALAR JER QUQYǴY QATYNASTARYNDA QAZAQSTAN RESPÝBLIKASYNYŃ AZAMATTARYMEN JÁNE ZAŃDY TULǴALARYMEN TEŃ QUQYQTARDY PAIDALANADY jáne sondaı mindetter atqarady»,- dep jazylǵan.

Demek, sheteldikter, azamattyǵy joq adamdar, sondaı-aq sheteldik zańdy tulǵalar jer quqyǵy qatynastarynda Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattarymen jáne zańdy tulǵalarymen teń quqyqtardy paıdalana alady.

Sonymen birge kodekstiń 13- babynyń 43-tarmaǵyna sáıkes ulttyq jer paıdalanýshylar - Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary, Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáıkes qurylǵan zańdy tulǵalar, SONYŃ İSHİNDE SHETELDİK QATYSÝSHYSY BAR KÁSİPORYNDAR bolyp tabylady. 
QR «Zańdy tulǵalardy memlekettik tirkeý jáne fılıaldar men ókildikterdi eseptik tirkeý týraly» zańynyń 6-babynyń 6-abzasynda «Orta jáne iri kásipkerlik sýbektisine jatatyn zańdy tulǵany memlekettik tirkeý kezinde ótinishke quryltaıshy nemese quryltaıshylardyń bireýi ne sheteldik nemese sheteldik zańdy tulǵa, Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti nemese memlekettik organdar ne Ulttyq Bank jalǵyz quryltaıshy ne quryltaıshylardyń biri bolyp tabylatyn jaǵdaılarda, quryltaıshynyń ýákilettik bergen adamy qol qoıady jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamalyq aktilerinde kózdelgen jaǵdaılarda notarıattyq tártippen kýálandyrylǵan quryltaı qujattaryn qosa otyryp, ony tirkeýshi organǵa beredi»,- dep kórsetilgen.

Olaı bolsa osy bapqa sáıkes shet eldik jeke nemese zańdy tulǵa Qazaqstanda orta jáne iri kásipkerlik sýbektisin ashyp, ony zańdy tulǵa retinde tirkeı alady jáne ol ULTTYQ JER PAIDALANÝSHY bola alady. Bul sheteldikterge qatysty másele.

Ekinshiden, qanshalyqty shyndyq ekeni belgisiz, sonda da Qazaqstannyń Konstıtýsıasynyń 10-baby boıynsha basqa memlekettiń azamattyǵy tanylmaıtyn bolsa da qazaqstandyq keıbir olıgarhtardyń eki nemese úsh memlekettiń azamaty ekeni týraly túrli áńgime bar. Jemqorlyq jaılaǵan elimizde Qazaqstannyń jáne basqa eldiń azamattyǵy bar olıgarhtardyń da mıllıondaǵan gekter jerge ıe bolýy múmkin ǵoı degen oı keledi.

Úshinshiden, bizdiń qýyrshaq Parlament erteń jer kodeksine taǵy da ózgeris engizip, shet eldikterdiń kez-kelgen jerdi qalaýynsha satyp alýyna ruqsat etetin ózgerister men tolyqtyrýlardy engizip jiberse tań qalmaımyz.

Tórtinshiden, Jer kodeksin júzege asyrý jónindegi zańǵa táýeldi normatıvtik aktiler (podzakonnye normatıvnye akty) qandaı bolatyny taǵy da belgisiz. Ádette Úkimettiń qaýlylaryn, mınıstrlerdiń buıryqtaryn eshkim qadaǵalap jatqan joq. Olardyń basym bóligi baspasózde jarıalanbaıdy da.

Besinshiden, qazaqstandyq olıgarhtardyń arzan baǵaǵa aýylsharýashylyq jerdi satyp alyp, nysanyn ózgertip, sheteldikterge qymbatqa satyp jiberýine de múmkindik bar dep oılaımyn. Sebebi, bul jaǵdaı zańda múlde qarastyrylmaǵan nemese qazaqstandyqtardyń jerdi sheteldikterge satýyna tıym salý kodekste kózdelmegen.

Sondyqtan QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi, Aýylsharýashylyǵy mınıstrligi basshylarynyń aýylsharýashylyq jerleri shet eldikterge satylmaıdy degen málimdemeleri shyndyqqa janaspaıdy jáne ol halyqty aldaý dep túsinemin», - deıdi zańger.

Zańgerdiń bul ýájderinen uqqanymyz aýylsharýashylyǵyna jaýapty mınıstr men ulttyq ekonomıka vıse-mınıstriniń «Jer sheteldikterge satylmaıdy» dep otyrǵany zańǵa qaıshy nemese ol sheneýnikter zań normalarymen tolyq tanys emes. Eń qorqynyshtysy – Maqsat İlıasuly aıtqandaı, bılik osy eki sheneýniktiń málimdemesi arqyly halyqtyń nazaryn basqa jaqqa buryp, mıllıon gektardan astam jerdi sheteldikterge satyp jiberedi degen qaýip.