Jer satylady, jalǵa beriledi degen áńgime shyǵysymen el ishi ala taıdaı búlindi. Halyqtyń alańdaýshylyǵyna, jerge arasha túskenin túsinemiz. Muny halyq yqylasyna emes, sol eldiń ishindegisin óz múddesine paıdalanǵysy keletinderdiń bar ekendigin meńzep aıtyp otyrmyz.
Osy daý-damaıdyń arqasynda ne belgili boldy? Bilgenimiz, zańǵa tıisti ózgerister byltyr enipti. Al, ony shetel azamattary men kompanıalaryna 10 jylǵa, el azamattaryna 49 jylǵa jalǵa berý tártibi burynnan bar ekenin bildik. Sońǵy engen ózgerister aýyl sharýashylyq maqsattaǵy jerlerdi sheteldikterge 25 jylǵa jalǵa berýdi, el azamattaryna jeke menshikke satýdy maquldapty. Ol zań bıyl 1 shildede kúshine enedi eken.
Endi zań áli kúshine enbegen, qaıta ózgertýge múmkindik barda osy máseleniń tóńiregin tym qatty shańdatyp jibermedik pe? Aıdyń-kúnniń amanynda ala taıdaı búlinýge bet alyp bara jatqan joqpyz ba? Olaı deıtinimiz, halyqtyń jandy jerine tıetin máselege saıası reń berýge tyrysýshylardyń áreketi alańdatyp otyr. Osy salaǵa jaýapty mınıstr Erbolat Dosaev jer satylatynyn habarlaı salysymen osyny kútip otyrǵandaı, eldi ereýilge shaqyrǵandar paıda boldy. Aldaǵy 21 mamyrǵa belgilendi degen jalpy respýblıkalyq mıtıń týraly áńgime shyqqanyna da aıǵa jýyq ýaqyt boldy. Mıtıń ótkizý týraly «sheshim» qabyldanǵan ýaqyt pen men ol ótetin ýaqyt arasynda birshama alshaqtyq bar. Beıbit sıpattaǵy, halyqshyl jıyn bolsa ony sozbaı, nege erterek uıymdastyrmasqa? Aqyry memlekettik organdardyń ruqsatyna qaramaı shyǵamyz dep otyrǵandardyń olaı isteýine ne kedergi? Bul ózi naqty bolatyn is pe, joq álde arzan abyroı úshin daýly máseleni utymdy paıdalaný ma?
21 mamyrdy kútip júrgende batystaǵy úsh oblysta, shyǵysta Semeı qalasynda, Syr boıyndaǵy Qyzylorda halqy beıbit mıtıńter ótkizip te qoıdy. Biraq, ol sharalardy uıymdastyrǵandar men 21 mamyr mıtıńisiniń basy-qasynda júrgenderdiń baılanysyn baıqaı almadyq. «Qarap qalmaımyz. Atqa qonamyz!» dep aıqaılaǵan ártis, ánshi jigitterdi de sherýshiler janynan kórmedik. Áldeqandaı baılanystary bolsa, keıin paıda bolǵan, júre qosylǵan jekelegen kisiler bolýy múmkin. Aıtpaǵymyz, osy kúnge deıingi ótken narazylyq sharalary stıhıaly túrde, halyqtyń óz betinshe ótkizgen, eshqandaı ortalyqtan basqarylmaǵan jıyndary. Sol sebepti de beıbit ótti. Az halyq jappaı tártipsizdikterge, beı-bereket qımylǵa jol bermedi.
Al, 21 mamyrǵa mıtıń josparlaǵandardyń isi qalaı bolaryn bir qudaı biledi. Estýimizshe, osy top pa, basqa ma, jer taqyrybyndaǵy mıtıńti monopolıalap alýǵa nıetti kórinedi. Osy kúnge deıin ótip jatqan mıtıńterdi tek halyqty aldaǵy «Uly joryqqa jigerlendirý» úshin ǵana qoldap júr-mis. Áıtpese, «ultshylmyz» dep urandatqandardyń ishinde de uıymshyldyq joqqa tán sıaqty. Onyń ústine, arandatý áreketi me, basqa sebebi bar ma, «Jer taqyrybyn jeleý etkender elde jappaı tártipsizdik uıymdastyrýǵa árekettenýde» degendi de qulaǵymyz shalyp qaldy. Osyndaı jaǵdaılardan keıin, «Bul ereýil degendi kim shyǵardy? Eń alǵash bolyp eldiń oıyna salǵan kim?» degen suraq týady eken. Árıne, mundaıda aqtalǵysy kelgen adam «Bul – halyqtyń narazylyǵy. Halyqtyń pisip jetilgen ashý-yzasy» dep, jaýaptan sytylyp ketýi múmkin. Qaıtkende de mamyrajaı mezgilde ereýil taqyrybyn kóterý áleýmettik jelide belsendilik tanytyp júrgen tórt-bes jigittiń isi emes sıaqty. Ázirge qupıa bolyp otyrǵan osy mıtıń avtorynyń túpki oıy jerge arasha túsýmen ǵana shekteledi degenge de senim joq.
Meırambek Keńesbek
