Jumabek Ahmetuly Táshenov qandaı qyzmet atqarsa da Qazaq eliniń, ultynyń muń-muqtajyn, abyroıyn, múddesin áste esinen shyǵarǵan emes. Osy uly maqsatta qara basynyń qamyn kúıttemeı joǵary laýazymyn da qıady. Ultjandy azamattyń erlikteriniń ishinde Qazaqstannyń soltústiktegi oblystaryn aman alyp qalǵany erekshe toqtalýǵa turatyn oqıǵa. Keńes eliniń basshysy N.Hrýshev elimizdiń soltústiktegi 5 oblysyn (Aqmola, Kókshetaý, Qostanaı, Pavlodar, Soltústik Qazaqstan) biriktirip «Tyń ólkesi» degen aımaq quryp ony Reseıge qosýdy josparlaıdy. Ólkeniń basshylyǵyna Máskeýden T.I.Sokolov degen óz adamyn jiberedi. Ol «Tyń ólkesin» Reseıge ótkizýge beıimdep, Qazaqstan basshylyǵyna baǵynýdan bas tarta bastaıdy. Bul áreketti bilgen Qazaq KSR Mınıstrler Keńesiniń tóraǵasy J.Táshenov 1960 jyly kúzde «Tyń ólkesiniń» ortalyǵy bolǵan Selınograd qalasyna shuǵyl túrde ushyp kelip, respýblıkalyq Josparlaý komıtetine kelesi jyldyń búdjetine qajet málimetterdi ádeıi bermeı bassyzdyq jasaǵany úshin T.Sokolovty qyzmetinen alyp 24 saǵattyń ishinde Qazaqstannan qýyp jiberetinin jáne «Tyń ólkesi» eshqashan Reseıge berilmeıtinin qadap turyp aıtady. Odan keıin Almatyda Úkimet májilisinde kelesi jyldyń halyq sharýashylyq jospary qaralyp jatqanda minbege kóterilgen Tyń ólkelik atqarý komıtetiniń tóraǵasynyń birinshi orynbasary A.I.Kozlov: «Jumabek Ahmetuly! Biz sizderden eshteńe suramaımyz, tek Máskeýdiń bergenine tımeseńizder bolǵany»,- dep qyr kórsetedi. Mundaı júgensizdikke tózbegen J.Táshenov ony toqtatyp qoıyp: «Tyń ólkesi Qazaqstannyń quramynda, al Qazaqstandy onyń Ortalyq partıa komıteti men Úkimeti basqarady. Siz sol partıanyń múshesisiz. Mynadaı qyńyr minez ben isti qoımaıtyn bolsańyz partıadan shyǵaryp ornyńyzdan alamyz. Sonan keıin baratyn jerińizge baryp aryzyńyzdy aıta berińiz»,- dep qadap aıtady. N.Hrýshevtiń qyryna iligip qyzmetinen tómendetilip Máskeýden Qazaqstanǵa jiberilgen A.Kozlov záresi ushyp sol jerde keshirim suraıdy. Osylaı J.Táshenov Máskeýdiń jibergen keýdemsoq adamdaryn táýbesine keltirip Qazaqstannnyń bes oblysynyń berilmeıtinin ashyq málimdeıdi. Erlik, batyrlyq tek soǵysta ǵana jasalmaıdy. Ómirde erlik jasaýdyń túrleri kóp. J.Táshenov el tutastyǵyna qaýip tóngende, beıbit kúnde aqyl-parsatymen, qaısarlyǵymen, ultjandylyǵymen erliktiń ónegesin kórsetip, qazaq ultynyń namysyn keńestik júıege taptatpaǵan batyrlyǵymeno sylaı halyq qurmetine bólendi. Jumabek Táshenovtiń ózi Másekýde Qazaqstannyń bes oblysyn Reseıge qosý týraly N.S. Hrýshevtyń áreketine qalaı toıtarys bergenin bylaı dep eske alady: «Keshki saǵat on kezinde meniń bólmeme D.A. Qonaev (sol kezdegi Qazaqstan Kompartıasynyń birinshi hatshysy) telefon shalyp, N.S. Hrýshevtiń ekeýmizdi shaqyryp jatqanyn aıtty. Buryn kezdeskenimizde jyly shyraı kórsetetin máskeýlik bastyq júzinen bul joly qatańdyq baıqaldy. Sózin bastaǵannan-aq: «Keńes Odaǵyndaǵy ult respýblıkalarynyń jan-jaqty dárejege jetýiniń negizgi sebebi ol Keńes úkimeti men Uly partıamyzdyń kóregendik saıasatynyń arqasynda ekendigin kópshilik bilse de, áli kúnge deıin soǵan durys mán bermeıtinder joq emes. Sońǵy kezde Saıası Búro májilisinde Qazaqstannyń saıası-ekonomıkalyq máseleleri sóz bolǵanda, bul respýblıkanyń alǵa damýyna kedergi keltirip otyrǵan túrli sebepter bar ekendigi aıtylyp otyrady. Solardyń eń bastysy – respýblıkany basqaryp otyrǵan kadrlardyń qazirgi talapqa saı kelmeı otyrǵandyǵy jáne ózge respýblıkalarǵa qaraǵanda jer aýmaǵynyń óte keńdigi, al óndiris salalarynyń óte kóptigi. Al endi osy jaǵdaılardy eskere kelip Saıası Búrodaǵy kelisim boıynsha osy kedergini tez arada sheshpeıinshe respýblıka alǵa jyljı almaıdy. Kadr máselesin keıinirek qaraýǵa tıispiz, qazir kezektegi jáne jedel sheshetin másele – ol respýblıkanyń jer kólemi jaıynda bolyp otyr. Joldas Qonaevpen jáne oblys basshylarymen pikir alysqanbyz. Bul pikirimizdi olar negizinen qoldady. Jumabek Ahmetovıch, endi sizdiń pikirińizdi bilgim kelip shaqyryp otyrmyn» - dedi. Máımóńkeni bilmeıtin basym: «Nıkıta Sergeevıch, men bul máseleniń sheshilýi bylaı tursyn, tipti kún tártibine qoıylýynyń ózine qarsymyn» - dedim. Meniń sózimdi estisimen-aq bastyqtyń beti qyzaryp, kózi alaryp, tutyǵyp, maǵan jaltaq-jaltaq qarap turyp qaldy. Sálden keıin: «Saıası Búronyń kelisimine qarsy shyǵatyn sen óziń kimsiń, biz saǵan senim bildirip, respýblıkanyń úkimet basshysyna deıin kóterdik, al seniń aıtyp otyrǵanyń mynaý. Bul máseleni sendersiz–aq sheshemiz. Keńes eli bir memleket, qaı jerdi qaı respýblıkanyń menshigine berý KSRO Joǵarǵy Keńesiniń erki. Bul jaı pikir alysý edi», - dep reńinen ashýynyń qaıtqany bilindi. Sonysyn paıdalanyp men halqymyzdyń «sheshingen sýdan taıynbas» degeni esime túsip, pikirimdi jalǵastyrdym. «Nıkıta Sergeevıch, - dedim, - eger Joǵarǵy Keńes ár respýblıkanyń jerlerin jergilikti organdarynsyz sheshe beretin bolsa KSRO-nyń jáne ult respýblıkalarynyń Konstıtýsıasyn joıý kerek qoı. Al ol Konstıtýsıalardyń baptarynda ár ult respýblıkasy óziniń tarıhı jerine, ondaǵy baılyǵyna óz menshigim dep paıdalanýǵa quqy bar. Ony ózgertýge eshkimniń, eshbir organnyń quqy joq», - dep oıymda júrgen Ata Zańymyzda jazylǵan baptardaǵy tujyrymdy aıttym. Sózimdi jalǵastyryp: «Eger bul zańdarmen sanaspaıtyn jaǵdaı týsa, onda biz halyqaralyq zańdy mekemelerge deıin shaǵym berýden taıynbaımyz, ondaı quqyǵymyz bar»,-dep aıttym. Dalaǵa shyqqan soń D.A. Qonaev: «Áı, Jumeke-aı, júrek jutqan kózsiz batyrsyń-aý»,-dedi. Osyndaı kúrdeli jaǵdaıda Qazaqstan basshylyǵy men onyń halqynyń pikirimen N.S.Hrýshev ta sanasýǵa májbúr bolyp alǵashqy oıynan qaıtady. Tarıhta memleketter arasyndaǵy jer daýy talaı aýyr zardaptarǵa soqtyrǵany málim. Alysqa barmaı-aq, kezinde Reseıden Ýkraınaǵa berilgen Qyrym oblysy eki eldiń arasynda sheshimi tabylmaǵan daýǵa aınalǵany belgili jáıit. Osy aıtylǵandardy túıindeı aıtsaq, J.Táshenovtiń KSRO basshylyǵymen taıtalasa júrip qazaq jeri men halqy úshin jasaǵan eńbegine qazaq halqy oǵan máńgilik qaryzdar. Basqa erlikterin bylaı qoıǵanda eger 5 oblys Reseı Federasıasyna ótip ketkende Qazaqstan keminde óz jeriniń úshten birinen aırylar edi. Bolashaqta táýelsiz elimizdiń bas qalasy bolatyn Selınograd qalasy jat qolynda qalar edi. Mine, sondyqtan halyq júreginde saqtalǵan abzal jannyń jarqyn beınesin, esimin, erligin jańǵyrtyp otyrý búgingi urpaqtyń paryzy.

Shynjyrly jolbarys

avtory: Beısen Ahmet

Qatygez taǵdyrdyń jibine baılanǵan,

Qaımana qazaqtyń baǵyna aınalǵan.

Shynjyrly jolbarys atanǵan arysym

Ata jaý seskenip, patsha da oılanǵan.

Bir uly perzenti qaımana qazaqtyń,

Tarıhy tabylǵan ishinen tozaqtyń.

Shybar tós baǵadúr Jumabek táshenev

Ózińe qaryzdar qaıyrly azat kún!

Ar-ujdan aldynda umytqan barlyǵyn,

Jeri men eli úshin qurban ǵyp taǵdyryn.

Bılik pen baılyqqa satylmaı atylǵan

Ózińdeı batyrǵa máńgilik taǵyzym!

Qadirdi bilmedik batyrym baryńda,

Baılanǵan kez edi otarly taǵdyrǵa.

Bostandyq  jolynda eseli eńbegiń

Máńgilik saqtalar urpaqtyń jadynda.

Táýelsiz elim bar kók týy jaınaǵan,

Aıbarly Astanam jerińde qorǵaǵan.

Táshenov mektebi, bilim ap ár balań

Táshenov kóshesi boıynda oınaǵan!

Táshenov eskertkish-mýzeıin aralap,

Barady ul-qyzdar tarıhı sabaq ap.

Jasaıdy máńgilik Alashtyń uldary

Qorǵaımyz otandy – máńgilik amanat!

Málimetter "wikipedia"-dan alyndy