Sáýir aıynyń 11 kúni saǵat: 19.00-de Q.Qýanyshbaev atyndaǵy Memlekettik akademıalyq qazaq mýzykalyq drama teatry «Beıbitshilik jáne Kelisim saraıy» sahnasynda "Otello" targedıasynyń premerasyn usynady. Qoıýshy rejıseri - Qazaqstannyń Halyq artısi, profesor Talǵat Temenov. Spektáklde Iago beınesin keıipteıtin Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek sińirgen qaıratkeri, akter Nurken Óteýilovpen suhbat júrgizgen edik.

— «Iagony tek syrtynan baqylap júrmin» degen edińiz. Jaqynyraq tanystyńyz ba?

— Áli tolyq tanyǵan joqpyn. Men ózim beınelegen keıipkerimdi belgili bir ýaqyttyń ishinde tanımyn, tanı alamyn dep aıta almaımyn. Ár oınaǵan saıyn keıipkerlerdiń syrlary shyǵa beredi ǵoı, sol sıaqty men Iagony ázirge tek 40% ǵana tanydym. Mine, eki kúnde premera, onyń ózinde men 100%-ǵa oınap shyǵamyn deý qate bolady. 50%-ǵa jetem be, jetpeımin be oǵan da kúmándimin. Ról oınalǵan saıyn shyńdala túsedi. Áli ony da  100% oınap shyǵatyn sát keledi.

— Iago Otellaǵa nege ósh?

— Men osyny áli túsine almaı júrmin. Ol bir sózinde: «Men óshpin generalǵa»,-deıdi. Meni de tolǵandyratyny osy. Sonda laýazym úshin sonshalyqty kek alatyndaı ne kórindi? Nege sondaı jaýyzdyqqa bardy? Birneshe nusqa bar: birde ol mavrdyń áıeline ǵashyq bolǵandyqtan óshikti dese, birde Otellonyń násiline baılanysty qarsy boldy deıdi. Nusqalar kóp. Otelloǵa óshigiýiniń sebebin men áli de oılanyp júrmin.

—Iagonyń barlyǵyna ústemdik júrgize alýynyń syry nede?

—Ol-óte talantty, bilimdi, tis qaqqan adam. Iago asa qabiletti bolǵandyqtan, bárine óziniń aıtqanyń istete alady. Ol Otellonyń janynda jaıdan-jaı keńesshi bolyp júrgen joq.  Adamnyń senimine kirýde onymen eshkim teńese almaıdy. Ol keıipkerlerdiń álsiz jerin taba bildi. Ol – ákki. Adamdarynyń minezine baılanysty jumys isteıdi. Biraq adamdardy aıamaıdy.

—Spektáklde Iagonyń ishki oıyn jetkizetin jas aktrısa Aıkórkemniń sizdiń beıneńizdi ashýǵa qandaı septigi tıdi?

— Jaman men jaqsy qatar júretinin, keı kezde jamandyq ústemdik júrgizip jiberetinin sol keıipker arqyly kórermen tezirek qabyldasyn dep qostyq. Nege qasynda júr? Iago da osynyń bárin jalǵyz ózi jasaýy múmkin. Biraq kórip jatqan kórermen mynaý jaýyz eken ǵoı dep jaýyzdy birden tanıdy, al ekinshi keıipker júrse, odan kishkene tereńirek oılaı bastaıdy. Kórip otyryp: «Meniń de janymda sondaı bireý júr ǵoı, sanamda meni de adastyratyn nápsi bar ǵoı»,- dep naǵyz aınadan kórgen sıaqty bolady.

— Otello-jaqsylyqtyń, Iago-jamandyqtyń belgisi. Osy eki keıipker qanshalyqty bir-birimen tyǵyz baılanysty?

— Jaqsy men jaman birge júredi. Qazirgi kezdegi qoǵamdy Iago men Otellonyń qarym-qatynasy dep alýǵa bolady. Qarap otyrsaq, spekaklde jamandyq jaǵy ústemdik júrgizip otyr, demek, Iagonyń kúsh-qýaty basymyraq bolyp tur.

— Dezdemonany ol shyn súıe me, álde Otelloda bar nársege qyzyǵa ma?

— Iá, ol Otelloda bardyń bárine qyzyǵady. Dezdemonany da jaqsy kóredi. Onyń bir sózi osyǵan dálel: «Áıelin men de súıemin, qumarlyqpen emes-aý». Dezdemona Iagonyń sanasynda - 16 jastaǵy jap-jas, áli ýyzy keppegen boıjetken.

—Iagonyń basty qarýy ne?

—Onyń basty qarýy – nápsisiniń jeńip ketýinde. Odan basqa eshteńe joq. Jaqsylyq jaǵy kóp bolsa, mundaı áreketke barmaıtyn edi.

— Qoıýshy rejıser Talǵat Temenovpen jumys isteý barysy týraly aıtsańyz.

— Talǵat aǵa rejıserlik jumys prosesinde akterdiń aıtqanyna: «Joq, bul bolmaıdy»,-demeıdi. Kerisinshe akterdiń izdenisine múmkindik beredi. Seniń jasaǵan dúnıeńe jaqsy bolsyn dep oı qosýy múmkin. Osy jaǵynan kelgende, qarsylyq kórgen joqpyn. Jumys prosesi jaqsy júrdi.

— Kóbinde Iagony adamdar óte qý, jylpoz retinde tanıdy. Siz keıiptegen Iago sabyrly, aqyldy ári myqty strateg. Iagony olaı beıneleýińizdiń syry nede?

— Egerde men qý Iagony sahnaǵa shyǵarsam, ol maǵan eń ońaı tásil bolar edi. Qýdy oınaý óte ońaı, men ondaı jaǵyna barǵym kelmeıdi. Meniń tásilderim kóp. Ony Otellosyna da, Kassıosyna da, Rodrıgosyna da berilgen senimdi adam retinde kórsetsem, onda ról salmaqtana túsedi. Onyń ákkiligi, bilimdiligi, ıntelektisi joǵary ekendigine basa nazar aýdartýǵa tyrystym.

— Reseıden sahna qozǵalysyn qoıýǵa arnaıy M.Vıshnevskıı shaqyrtyldy. Onyń jumys isteý tásili jaıynda aıtsańyz.

— Sahnalyq qozǵalystan akterler kóp nárse aldy. Sahna saıysynan kóptegen tájirıbe jınady. Túsindirýi, jumysqa degen jaýaptylyǵy, sahna saıysyn qoıýdaǵy ádis-tásilderi unady.

— Spektákldegi áriptestik oıynǵa toqtalsańyz.

— Men árqashan da ózimniń teatrymdaǵy áriptesterime kóńilim tolady. Jaqsy spektákldiń shyǵýy partnerge baılanysty. Seniń ashylmaı jatqan syryńdy partner ashýy múmkin. Eki akter jumys jasaǵan kezde kóshbasshylyqty alyp júretin keıbir sahnalar bolady. Osyndaı kezderde partneriń myqty bolýy kerek. Eger partner álsiz bolsa, seniń oılastyryp jasaǵan dúnıeńniń bári beker bolady. Mysaly, Iagonyń Otelloǵa Venesıaǵa qaıtatyndaryn habarlaıtyn sahnada Qýandyq ekeýmiz bir-birimizdi tolyqtyra túsemiz. Onyń oılap júrgenin men bylaı qarap otyryp-aq oınatýym múmkin. Osyndaıǵa kelgen kezde meniń sahnadaǵy partnerlerime rızamyn. Sol sekildi Syrym, Janat, Aqmaral, Nursultandarmen de sátti áriptestik oıynymyzdy aıta alamyn.

— Iago beınesi sizdiń shyǵarmashylyǵyńyzda qandaı oryn aldy?

— Meniń árbir keıipkerimniń ózindik belgili bir oryndary bar. Negizi mundaı rólderdi jaqtyra qoımaımyn.

— Nege jaqtyrmaısyz?

— Úlken suraq. Negizi maǵan psıhologıalyq, adamdardy tolǵandyratyn, oılandyratyn keıipkerlerdi beınelegen unaıdy. Qoǵamdaǵy, álemdegi bolyp jatqan dúnıelerdi, ulttyń, saıasattyń máselelerin aıtatyn, óz oıyn jetkizetin keıipkerlerdi keıiptegim keledi.

— Spektáklde qolyńyzdaǵy pyshaqpen alma jep júresiz. Keıin sizdiń quryǵyńyzǵa túsken Emılıa, Rodrıgo da kúná jasaǵanda, almańyzdan dám tatady. Muny bir bútin nárseni buzý, kúná jasaý dep uqtyq. Solaı qabyldaýǵa bola ma, álde munyń eshqandaı syry joq pa? Alma nege taýsylmaıdy?

— Jumaqtan Adam ata men Haýa ana ne úshin qýyldy? Jeýge tyıym salynǵan jemisti (almany) jep qoıady. Bolmaıtyn shekarany attaýǵa bolmaıdy. Meniń almamnan dám tatqan keıipkerler pendeshilikke boı aldyryp, kúná jasaıdy. Alma taýsylmaıdy. Adam bolǵan soń, kúnálar jasalady, qatygezdik oryn ala beredi.

— Fınalda Iago jeńiske jetedi, buny qazirgi qoǵamymyzdyń kórinisi dep qabyldaýymyzǵa bola ma?

— Meniń maqsatym - oı tastaý. Sońynda men nege shyǵyp, kórermenge qaraımyn? Eshkim perishte emes, pende bolǵan soń bári qatelesedi, nápsi jeńiske jetip jatady. Men kórermenderge: «Nege jaıbyraqat qarap otyrsyń? Sen de taza emessiń! Sen de taza emessiń! Eshkim de taza emes! Eshqaısysyń pák emessińder! Árkimniń ishinde kishkentaı bolsa da Iago bar»,- dep aıtqym keldi.

— Syrly suhbatyńyz úshin kóp rahmet! Premera sátti ótsin!

Suhbattasqan

Lázzat ALPYSBAEVA

QazUÓÝ-niń İÚ kýrs stýdenti