Facebook jelisin ashyp qalyp edim, eń birinshe bolyp kózime badyraıyp Vıktor Jelýdkovtyń jazbasy kózime tústi. Onda ol qazaq balalarynyń ana tilin bilmeı nemese bile tura sóılemeýi analardyń kinási ekenin aıtyp, qazaq áıelderin, bolashaq ana men kelinshekterdi aıyptaıdy. Olardy «topas», «ózine senimsiz» dep qara kózderimizge til tıgizgeni úshin ashýlanaıyn deseń, aıtyp otyrǵan sóziniń jany bar.

«Qazaq qyzdary aqymaqtyń naq ózi. Meniń baıqaǵanym boıynsha, qazaq áıelderi balalarynyń ana tilin bilmegenin ózderi jaýapty ári kináli degen qorytyndyǵa keldim. Bala anasy qaı tilde sóılese, sol tildi qoldanady. Ózine senimsiz qazaqtyń topas qyzy «sýper aýylbaı» bola tura balasymen orys tilinde sóılesedi. Osylaısha ózin zamanaýı, myqty etip kórsetkisi keledi» dep jazdy Vıktor Jelýdkov.

Jeli qoldanýshylardyń kóbi onyń bul pikirimen kelisip, onda shyndyq bar ekenin jazǵan.

Balany tárbıeleıtin ana ma? Ana! Balamen kóp baılanysqa túsetin ana ma? Ana! Sáıkesinshe balanyń negizgi qoldanys tildi tańdaýda anasynyń róli ushan teńiz. Bul ózgermeıtin aksıoma.  

Osy retti saıabaqta ózim kýá bolǵan jaǵdaı esime túsip otyr. Taza aýamen tynystap otyr edim. Janymnan anasy men qyzy qol ustasyp ketip bara jatty. Bir mezette qyzy jerde jatqan gúldi kórip, gúlge júgirip bardy.

- Mama, mynany qarashy, dedi jerde jatqan gúldi qolyna alǵan qyz.

- Nelzá, docha. Ono je gráznoe, dedi anasy.

- Mama, no ono je krasıvoe, dedi bastapqyda sózin qazaqsha bastap, anasyna qarap sózin oryssha jalǵastyrǵan kishkentaı qyz anasyna qıyla qarap.

- Janara, nelzá skazala, znachıt nelzá, dep anasy qyzynyń qolynan jetektep kete bardy.

Bul mysal – ANA men balanyń arasyndaǵy kózge kórinbeıtin, sezýge ǵana keletin názik, sol ýaqytta berik baılanysty kórsetedi. Bala ásirese kishkentaı kezinde anasynan tildi de, tárbıeni de boıyna sińiredi. Bala - ananyń aınadaǵy beınesi sekildi. Árbir qımylyn, sóılegen sózin, ózin ustaý mánerin, bárin derlik aına qatesiz qaıtalaıdy. Anasyn úlgi tutady. Sáıkesinshe ana balanyń negizgi tildi tańdaýda, til meńgerýde irgetasyn qalyptastyrýda mańyzdy ári sheshý ról atqarady.

Alaıda keıde qara kóz qyzdar men kelinshekter muny jıi jadynan shyǵaryp alady nemese onyń mańyzdylyǵyna tereń boılamaıdy.

Tipti ana qursaǵyndaǵy balaǵa ana tilinde án aıtyp, jyly sózder aıtyp, ishtegi shaqalaǵyna degen mahabbatty sózben jetkizgen jaǵdaıda bala barlyǵyn sezip, túsingendeı bolady. Oǵan sábı dúnıege kelgende dál sol ándi, jyly sózdi estigende qulaǵyna maıdaı jaqqanyn, árkez ony estigende jymıyp, tynyshtalatyn jaǵdaılar kóp bolǵan. Iaǵnı, ana men balanyń til arqyly baılanysy qursaqta-aq bastaý alady. Odan keıin qazaq tiline degen súıispenshilik ananyń sútimen balaǵa darıdy.

Eseıe kele anasy sóılegen tildi negizgi til retinde qoldanady. Anasy til tazalyǵyn saqtamaı, orys tili men qazaq tilin aralastyryp sóılese, bala da dál solaı sóıleıdi. Ana qazaqsha túsinbese, bala da ana tilin túsinbeıdi. 

Ǵalymdardyń zertteýi boıynsha árbir adam óz ana tilin tez úırenýge beıim keledi eken. Sebebi ana til aty aıtyp turǵandaı ananyń aq sútimen sábıdiń boıyna tarap, beriletin bıologıalyq qubylys. Ol jaı ǵana adamdar qarym-qatynas ornatyp, túsinisetin baılanys quraly ǵana emes, bútin bir ulttyń tarıhyn, dástúrin, mentalıtetinen, tarıhynan syr shertetin qural. Óz ana tilin biletin bala ózge tildi de tez meńgeredi. Sondyqtan balaǵa ana tilin úıretý, balamen qazaq tilinde sóılesý óte mańyzdy.

Qazaq tiliniń máselesi – jaýyr bolǵan taqyryp deımiz. Jaýyr bolmaı qaıtsin? Másele qansha kóterilse de, túrli baǵdarlamalar, tilge qatysty zań qabyldansa da máseleniń beri qaraıtyn túri joq. Qazaq tilin bilmeıtinder, «70 jyl KSRO quramynda boldyq. Orys mektebin támamdap, orys tilinde JOO oqydyq» dep syltaýratty. Al táýelsiz Qazaqstanda ósip, óngender qandaı ýáj aıtady? Eń soraqysy qazaq tilin bile tura, otbasynda, balalarymen oryssha sóılesetinderdiń túsiný tipti  múmkin emes. Bul adamdar óz ana tilin bilý, ony qurmetteý, óz ana tilin jetik meńgere otyryp, ózge tildi úırený – ult, tarıh aldyndaǵy abyroı ekenin túsinbese kerek.