Densaýlyq saqtaýdy damytýdyń 2016–2019 jyldarǵa arnalǵan «Densaýlyq» memlekettik baǵdarlamasynyń bıyl aıaqtalatyn jyly. Sondyqtan da bul saladaǵy jumystar ásirese ústimizdegi jyly óz  nátıjesin kórsetinine senim mol. Óıtkeni ár kezeńde medısınaǵa qatysty baǵdarlamalar qabyldandy, Aldynda 2011-2015 jyl­­darǵa arnalǵan «Salamatty Qa­zaqstan» memlekettik baǵdar­la­ma­sy qabyldandy. Ol da eldiń salaýatty ómir saltyn saqtaý men eldiń turaqty áleý­met­tik-demografıa­lyq damýyn qam­tamasyz etti. Ár jobanyń elimizdiń ekonomıkasyn kóterýde  nemese densaýlyq salasyn  nyǵaıtýda óz orny bar ekenine kóz jetkizip kelemiz. Al 2016-2019 jyldarǵa qatysty «Densaýlyq» baǵdarlamasynyń ereksheligi nede? Atalǵan baǵdarlama Ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen damý uıymynyń standarttaryna negizdeldi. Bul týraly prezıdent Nursultan Nazarbaev ta el halqyna Joldaýynda «damýdaǵy EYDU elderimen aradaǵy  alshaqtyqtardy joıý kerek» dep atap kórsetkeni belgili. Sondyqtan da «Densaýlyq» baǵdarlamasynyń basty maqsaty– órkenıetti kóshten qalmaý jáne halyqtyń ál-aýqaty men densaýlyǵyn kúsheıtý jáne halyqtyń ómir súrý uzaqtyǵyn arttyrýǵa negizdeldi. Sondaı-aq  qazirgi ýaqytta barlyq sharalar aldyńǵy orynǵa shyqqan sozylmaly aýrýlardyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan. Onyń ústine memleket basshysynyń 2018 jylǵy 5 qazandaǵy Joldaýyn júzege asyrý aıasynda  medısınalyq-sanıtarlyq alǵashqy kómek, jalpy densaýlyq salasyn arttyrýǵa qatysty jumystar júıeli atqarylýda. Munyń barlyǵy «Densaýlyq» baǵdarlamasynda atap kórsetilgen. Baǵdarlama boıynsha osy baǵdarlamanyń aıasynda ne  istelindi nemese bolashaqta qandaı jumystar atqarylady? Atap aıtqanda qandaı?

1.«Densaýlyq» memlekettik baǵdarlamasy ýchaskelik dárigerdiń júktemesin azaıady. 2018 jyldyń 9 aıynyń qorytyndysyna nazar aýdarar bolsaq, qazir bir dárigerge  tirkelgen halyqtyń ortasha sany 8,3 paıyzǵa azaıdy, qazirgi ýaqytta shamamen 1 901 adam deńgeıin qurap otyr.

2. Atalǵan júktemeni odan ári tómendetý úshin dárigerlerdiń aldaǵy ýaqytta taǵy da 247 ýchaskesi ashylady. Ol úshin halyqtyń turǵylyqty jerine jaqyn ornalasqan shaǵyn MSAK jobalaryn memlekettik-jekemenshik áriptestik  arqyly damytý kózdelip otyr.  Bul joba júzege assa, turǵyndardyń medısınalyq qoljetimdiligi artady.
3. 2018 jyly halyqtyń pikirin bilý maqsatynda 36 myńnan astam adamǵa saýalnama júrgizildi. Sondaı-aq áleýmettik jeli arqyly da respondentterden saýalnama alyndy. Zertteý nátıjesi jaǵymdy. Suraýǵa jaýap bergenderdiń 47 paıyzynan astamy oń nátıje bolǵanyn aıtqan. Demek, budan shyǵatyn qorytyndy, osy ýaqytta deıin jasalynyp kele jatqan medısınalyq qyzmetke halyqtyń qanaǵattaný deńgeıi táýir. Eger aldaǵy ýaqytta «Densaýlyq» baǵdarlamasyndaǵy mindetter tolyq oryndalatyn bolsa, onda qanaǵattaný deńgeıi de kúrt artady dep tujyrym jasaýǵa bolady.
4. Halyqtyń medısınalyq qyzmetke qanaǵattaný deńgeıin bilý úshin jáne ony turaqty túrde zertteý úshin úkimettik emes uıymdarmen turǵyndar arasynda áleýmettik zertteý, saýalnama júrgizý qarastyrylyp otyr. Bul óz kezeginde densaýlyq salasynyń qyzmet sapasyn arttyrý úshin óte kerek.
5. 5. Jyl ótken saıyn halyqtyń ómir súrý uzaqtyǵy artyp keledi. Bul árıne jaǵymdy atalǵan salada jaǵymdy nátıjeniń oryn alyp kele jatqanyn kórsetedi. Mysaly, halyqtyń uzaq jasaýy ortasha eseppen alǵanda 2016 jyl – 72,4. 2017 jyl – 72,95 jasqa jetti. Bul kórsetkishti endi 2019 jyly 73,13 jasqa  jetkizý  kózdelip otyr. Demek, qazaqstandyqtardyń ómir súrý uzaqtyǵyn arttyrý maqsatynda alǵa jyljý bar. Munyń barlyǵy atap aıtqanda, aýrýdyń aldyn alý, salaýatty ómir saltyn ustaný jáne taǵy basqa  nárselerge baılanysty. Eń bastysy, halyq densaýlyqtyń  zor baılyq ekenin túsine bastady.
6. Respýblıka halqynyń densaýlyǵyn qoldaý jáne qorǵaý úshin turaqty túrde ótkizilip kele jatqan skrınıngter óz nátıjesin bere bastady. Aýrýlardy erte anyqtaý úshin Ulttyq skrınıng baǵdarlamasy júzege asyrylýda. Tekserilýge  keletin adamdardyń toby  70 jasqa deıin uzartyldy. Óıtkeni bul qadam jyl ótken saıyn qazaqstandyqtardyń ómir súrý jasynyń arta túsýine baılanysty jasalynyp otyr.
7. Densaýlyq saqtaý mınıstrligi baspasóz qyzmetinen alynǵan derekterge nazar aýdarar bolsaq, 2018 jyldyń 9 aıynda maqsatty toptar arasynda 9 481767 skrınıngtik zertteý júrgizilgen. Al bul toptardy tekserýdegi maqsat ne, onyń qandaı da bir nátıjesi anyqtaldy ma? Málimetterdi kórseter bolsaq, tekserýdiń nátıjesinde 714 945 syrqattyń bary anyqtaldy, sonyń nátıjesinde 341 503 adam dıspanserlik tirkeýge alyndy. Tekserilgen balalar sany – 3 998 813, syrqat anyqtalǵany – 454 797, dıspanserlik tirkeýge alynǵandar sany – 140 927 adam bolyp otyr.
8. Osy ýaqytqa deıin elimizde sýısıd máselesi kún tártibinde ózekti bolyp turǵany belgili. 2018 jyldan bastap respýblıkanyń barlyq aımaqtarynda sýısıdtiń aldyn alý baǵdarlamasy júzege asty. Sondyqtan kámelettik jas pen jasóspirimder arasyndaǵy sýısıd kórsetkishi sońǵy úsh jylda 30 paıyzǵa tómendedi. Munyń ózi bul baǵytta júıeli jumystyń júrip jatqandyǵyn kórsetedi.
9. «Densaýlyq» baǵdarlamasyn júıeli júzege asyrýdyń barysynda medısına mamandarynyń jetispeýshiligi barǵan saıyn azaıyp keledi. Mysaly retinde aıtar bolsaq, 2014 jyly 2,8 myń medısına qyzmetkerleriniń tapshylyǵy baıqaldy. Al úsh jyldan keıin, ıaǵnı 2017 jyly bul 34,6 paıyzǵa azaıyp, 2,8 myń deńgeıinde boldy. Al 2019 jyly kadr tapshylyǵy shamamen 1660 -deı  bolatynyn aıta ketken jón. Demek, barǵan saıyn respýblıka óńirlerinde dáriger- mamannyń jetispeýshiligi azaıyp keledi. Demek munyń barlyǵy la jumystyń nátıjeli júrip jatqanyn kórsetedi.
10. Prezıdent tapsyrmasyna oraı onkologıalyq aýrýdyń aldyn alý maqsatynda ortalyq quryldy. Qazirdiń ózinde onkologıalyq aýrýlarmen kúres boıynsha keshendi jospar qabyldandy. Bul jerde atalǵan aýrýlardy dıagnostıka jasaýǵa, sonymen qatar aldyn ala emdeýge basa nazar aýdarylýda.

Memleket basshysynyń Ulttyq ǵylymı onkologıalyq ortalyq qurý tapsyrmasyna oraı turaqty jumys toby qurylyp, qazir jobanyń jobalyq-smetalyq qujattamasy daıarlanyp jatqanyn aıta ketý qajet. Atalǵan onkologıalyq ortalyqqa memlekettik-jekemenshik áriptestikti tartý kózdelip otyr. Mundaı jaǵdaıda ortalyq zamanaýı medısınalyq-dıagnostıkalyq qurylǵylarmen tolyqqandy jabdyqtalatyn bolady.

10. Jyl ótken saıyn densaýlyq salasyna ınvestısıa tartý artyp keledi. 2018 jyly 31 mıllıard teńgege 35 nysannyń qurylysy josparlanyp, júzege assa, 2019 jyly somasy 55,6 mıllıard teńge bolatyn 33 nysanda qurylys-montajdaý jumysy josparlanyp otyr. Aıta keter bir jaıt, mundaǵy atalǵan qarjynyń 60 paıyzdan astamy jeke ınvestısıa arqyly kelgen.
11. 11. 1 shildeden bastap jalaqysy tómen medbıkeler men odan kishi qyzmetkerlerdiń jalaqysy 30 paıyzǵa artady. Sonymen qatar, suranysqa ıe dárigerlerdiń de jalaqysy joǵarylaıdy. Naqty aıtqanda, 225 myńnan asa medısına qyzmetkerleriniń jalaqysy ulǵaıatyn bolady.
12. Medısınalyq-sanıtarıalyq alǵashqy kómektiń (MSAK) qoljetimdiligin arttyrý maqsatynda aldaǵy ýaqytta respýblıka boıynsha 595 mekeme salý josparlanýda. Onyń 577-i aýyldyq jerde ornalasatyn bolady.
13. Prezıdent tapsyrmasyna oraı MSAK-ti  qarjylandyrý kezeń-kezeńmen júrgizilip, oǵan aqsha bólý máselesi  20 paıyzǵa artady. Sonyń nátıjesinde   atalǵan baǵytty qarjylandyrý 2,3 ese ósedi jáne 2022  jyly 936 mlrd teńgeni quraıdy delinip otyr. Sonymen qatar,  «Densaýlyq»  baǵdarlamasynyń nátıjesinde  taıaý ýaqyttarda  jyl saıyn 100 myńǵa jýyq emdelýshi jańa stasıonarlarda em alady. Memlekettik -jekemenshik áriptestik aıasynda eski 56 aýrýhananyń  ornyna qosymsha 15 iri kópbeıindi aýrýhana salynatynyn aıta ketý kerek. 

...Qysqasy, halyqtyń densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa arnalǵan 2016-2019 jyldarǵa arnalǵan «Densaýlyq» baǵdarlamasy óz jemisin bermek.