Islam dini tek qatqan ereje men tyıymdardan turady, oıyn-kúlkige oryn joq, tek aqyretti ǵana oılap, basty tómen salbyratqan kúıde ǵumyr keshý kerek degen birtúrli túsinik bar adamdar arasynda. Joq, múldem olaı emes. Eger dál osy oıda júrgen bolsańyz, onda qateleskenińiz. Islam adam ómirin barynsha jeńil, jaıly, mándi etýge tyrysatyn júıe. Islamda da ázilge oryn bar. Tipti sońǵy Paıǵambardyń (s.ǵ.s.) ózi de ázildesken. Biraq tek bir qaǵıdany muqıat oryndaǵan eken. Ol qaǵıda - ázildep bolsa da ótirik aıtpa, ıaǵnı, ázildesseń de ótirigi bar ázil aıtýǵa bolmaıdy. Endeshe, oqyrmandar nazaryna kúlli adamzat ardaqtysy, Allanyń súıgen quly Paıǵambar (s.ǵ.s.) ázilderin usynamyn.

Sahaba Ábý Hýraıra Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.): «Siz bizben ázildesesiz, ázildeýge bola ma?», – degeninde Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Men ázildesemin, biraq meniń ázilderimde shyndyq jatady», – deıdi. 

 ***

Túıe aspannan túspegen...

Birde bir adam Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) kelip: 

– Ýa, Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.), meni bir túıege mingizińiz, – deıdi. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) da: 

– Men seni túıeniń tóline mingizemin, – deıdi. Buǵan álgi kisi:

– Ýa, Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.), men túıeniń tólin ne qylamyn, túıeniń tóline minýshi me edi? – deıdi. Sonda Paıǵambarymyz (s.ǵ.s):

– Túıeni sonda túıeden basqa bir maqulyq týǵan ba? – deıdi (Tırmızı, Ábý Dáýit). Iaǵnı «qandaı túıe bolsyn, meıli atan, meıli bota bolsyn, áıteýir bir túıeniń tóli emes pe?» degendeı, aıtylýy tıis qaljyńnyń da astarynda tek aqıqat jatýy tıis ekenine tamasha úlgi kórsetedi.

***

Jánnatqa qarttar kirmeıdi

Birde qartaıyp qalǵan bir áje Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) kelip:

– Ýa, Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.), Jánnatqa kirýim úshin duǵa etshi!», – dep suraıdy. Paıǵambarymyz da (s.ǵ.s.): 

– Qart áıelder Jánnatqa kirmeıdi, – deıdi. Paıǵambarymyzdan muny estigen qart ana álgi jerden kóńili qulazyp, jylap ketedi. Paıǵambarymyz artynsha sońynan bir sahabany jiberip: «Oǵan aıt qart áıelder jánnatqa kári kúıinde emes, jas bolyp kiredi», – dep sálem joldaıdy Imam Tırmızı).

***

Qaryn ótirik aıtady

Bir kúni Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) bir kisi: 

Baýyrymnyń qarny tyrsyldap aýyryp jatyr, – dep, ne isteý kerektigin suraı keledi. Buǵan Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) «bal shárbatyn ishkiz» dep keńes beredi. Álgi adam biraz ýaqyttan keıin qaıta kelip: "Bal shárbatyn ishkizdim, biraq aýyrǵany qaıtpaı tur," – deıdi. Paıǵambarymyz taǵy da sol bal shárbatyn ishkizýdi keńes etedi. Ana adam aıtqanyn oryndap úshinshi retinde taǵy da baýyrynyń qarny jazylmaı jatqanyn aıtady. Paıǵambarymyz taǵy da bal shyrynyn ishkizsin dep qaıtaryp jiberedi. Álgi adam tórtinshi retinde taǵy da kelgeninde Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): "Alla týra sóıleıdi! Ol Quran Kárimde balda shıpa baryn aıtady. Al seniń baýyryńnyń qarny jalǵan sóıleıdi. Bar da taǵy da bal shárbatyn ishkiz», – dep jiberedi. Osylaısha tórtinshisinde baryp qana shıpa tabady. Sóıtse, asqazandaǵy aýrý týǵyzǵan dúnıe kóp bolǵandyqtan tek tórtinshi ishkende ǵana tolyqtaı tazalanyp, aýrýy basylady.

 ***

Kúıeýiń kózinde aǵy bar bireý me edi?

Birde Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) bala baǵýshysy, Záıd bın Harısanyń áıeli Úmmú Aıman Alla Elshisin (s.ǵ.s.) qonaqqa shaqyra kelip: 

– Ýa, Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.), otaǵasy sizdi úıge qonaqqa shaqyryp jatyr! – deıdi. Sonda Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.):

– Ol qaısy edi, álgi kózinde aǵy bar bireý me edi?.. – deıdi. 

– Joq, Allanyń Elshisi (s.ǵ.s.), kúıeýimniń kózinde aq joq,– deıdi Úmmú Aıman. 

– Kózderinde aǵy bar onyń, – dep Paıǵambarymyz da des bermeıdi. Úmmú Aıman da:

– Allanyń atymen ant eteıin, onyń kózinde aq joq, Ýa, Allanyń Elshisi! – dep qoımaıdy. Sonda Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): 

– Kózinde aǵy joq adam bolmaıdy, – dep, kózdiń aınalasyndaǵy, qarashyqtyń mańaıyndaǵy aqty meńzegenin aıtady.

 ***

Azanshy azanshyny qurbandyqqa shalmaıdy

Birde qurbandyqqa qoraz shalǵysy kelgen Hazireti Bilál (radyıallahý ‘ánhý) bunyń dinde qalaı bolatynyn Paıǵambarymyzdan (s.ǵ.s.) suraı keledi. Buǵan Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Azanshy azanshyny qurban ete me eken?» – dep ázildese otyryp qoıǵan suraǵyna qorazdyń qurbandyqqa shalynbaıtynyn jetkizgen.

***

Endi shyn «keme» boldyń

Bir saparda esimi «keme» maǵynasyna keletin Sáfıná atty sahabaǵa kóterip júrý úshin arqasyna biraz júk beredi. Muny kórgen Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Mine, endi shyn «keme» («sáfına») boldyń», – dep ázildesedi.

Usynǵan: Maqpal Sembaı