105 jasqa kelgen japon dárigeri Shıgeakı Hınohara: «Hanymdar, kóp uıyqtap, dıetada otyra bermeńizder!»
Uzaq jasaý úshin ne isteý kerek? 
Shyǵys – álemdik danalyqtyń altyn besigi. Men úshin Japon eli árqashan erekshe. Al dáriger Hınoharamen tanystyǵym tipten keremet áser qaldyrǵan edi. Ol aqyrǵy demine deıin emhanada jumys istedi. 105 jasqa kelip dúnıeden ótti. Bizdiń ǵasyrda ol sıaqty danagóıler óte sırek. 
Onyń ómirdi jeńildetetin erejeleri óte ońaı. Hınohara dárigerdiń ómir súrý týraly daǵdylaryn oqysań, tań qalasyń. 

Baqytty ómirdiń qupıasy:

1. Kóńil kóter
Qýanysh - tamaq pen uıqydan artyq. «Adam kúsh-qýatty tamaq pen uıqydan almaıdy. Kóńili kóterilgende qýaty eselenedi. Esińde me, bala kúnińde tamaqty umytyp, uıqyny oılamastan kúni-túni oınaı berýge peıildi bolýshy ediń ǵoı? Eresekter de sondaı. Adam tánin shektep, tamaq pen uıqyny qatań ustanýy shart emes» deıdi Hınohara dáriger. 

2. Durys tamaqtaný
Japondardyń ómir jasynyń uzaqtyǵy – tamaqty az ishetindiginen. Tańerteń bir shynyaıaq kofe, sút nemese apelsın shyrynyna záıtún maıyn qosyp ishedi. Tańǵy asy osyndaı-aq. Túski asty ótkizip jiberýge bolady. Nemese azǵantaı etip jeý kerek. Paıdaly ispen shuǵyldansań, tamaqtyń túk keregi joq. Keshki asqa kókónis, kúrish qosylǵan balyq je. Et jeýdi azaıtý kerek. Aptasyna 100 gramnan eki ret et jeseń, sol jetkilikti. 

3. Aldyn ala josparla
Qoıyn dápterińe keleshektegi isterdi tizip jaza ber. Oıdyń bári oryndalady. Keleshekti oılaǵan kezde artyńa qaraılamaısyń. Bolmashyǵa bola qaıǵyrmaısyń. 

4. Bilimińdi taratyp júr
Shıgeakı Hınohara jylyna 150 leksıa oqıtyn. Ár leksıasy – bir jarym saǵatqa ulasatyn. Bir jarym saǵat boıy tik qalpynda, bir otyrmastan sabaq túsindiredi eken. 

5. Dáriger bárin emdeı almaıdy
«Eger dáriger túsiniksiz taldaý jasat, ota jasaý kerek degen kezde odan óz balańa, etene jaqyn týystaryńa da osy aqyldy aıtar ma ediń dep sura?» deıdi Hınohara dáriger. Medısına kommersıaly bolǵaly onyń paıdasynan zıany kóp. Adamǵa basy artyq qaıǵynyń ne keregi bar? Eger emdeı almasa, týrasyn aıtsyn. Keıde dárigerdiń eminen góri súıikti ánińdi tyńdaý, úıdegi janýaryńdy baqqanyń kóbirek paıdaly. 

6. Ózińdi aıama
Tánińdi jattyqtyrý úshin mindetti túrde sportzaldan tabylý shart emes. Jaıaý serýende. Velosıped tep. Jedelsatydan góri baspaldaqpen kóterilgen jaqsy. Túk istemegennen góri áldeqaıda paıdaly. Dıvan – adam balasynyń dushpany. Esti adam belsendi demalysty tańdasyn. 105 kelgen Hınohara eki baspaldaqty attap júretin. Aıaǵynyń bulshyqetin solaı shynyqtyratyn. 

7. Oqy! 
Saǵan ǵana shabyt syılaıtyn kitabyńdy taýyp al. Ómirlik maqsatyńdy anyqtaýǵa septessin. Hınohara Robert Braýnıńtiń «Abat Fogler» kitabyn oqyńdar dep aqyl aıtady. «Ómirde jáne ónerde alynbas qamaldarǵa umtylý kerek. Sheńber syzǵyń kelse, ómir-baqı syzyp bitirmesteı orasan zor bolsyn. Bizge sol sheńberdiń bir sheti ǵana kórinedi. Qalǵany bizdiń ómirimizden de, kóńil saraıymyzdan tysqary qalady». 

8. Ýaıym – úkim emes! 
Bizdiń zamandaǵy aýrýhanalarda kóńildi kóteretin dúnıe kóbirek bolýy tıis: mýzyka, bı, janýarlar. Kórkem terapıa dáriden artyq emdeıdi. Nazaryńdy dertińnen basqa bir qyzyqty nársege aýdar. Sonda aýrý týraly áp-sátte umytasyń. 

9. Qundylyqtardy qaıta baǵala
Baılyqqa qumartqan adam ómirdegi basty qundylyqtardy umytady – mahabbat, qamqorlyq, meıirim. Hınohara: «Esterińde bolsyn: seniń syn saǵatyń qashan týatynyn bilmeısiń. Dáýletti ózińmen birge kórge ákete almaısyń». 

10. Ǵylym óner sıaqty
Ǵylymı formýlamen, qanatty sózdermen adamǵa kómektese almaısyń. Dert adam janymen tyǵyz baılanysty. Adamdar ár túrli. Sondyqtan em joly da ár adamǵa saı jekeleı jasalýy tıis. 

11. Kezdeısoq jaǵdaıǵa daıyn bol
Adam táni san alýan ǵajapty jasaı alady. Shıgeakı Hınohara soǵys kezinde tutqynǵa túsip, tek ózine senip aman qalǵanyn aıtady. Adamnyń óz tánine degen zor mahabbat men qurmet kez kelgen qınaý men qorlaýdan alyp shyǵady. 

12. Ustazyńdy tap
Úlgi etetin, ónege alatyn adamyńdy tap. Bar kúshińdi jumsap, ony basyp ozýǵa tyrys. Hınoharanyń qaharmany ákesi bolǵan. Keıinnen basqa da tulǵalarǵa qarap úlgi alǵan. «Qıyn jaǵdaıǵa túsken kezde, men úlgi etetin adamdar osy jaǵdaıda qaıter edi dep oılaımyn». 

13. Uzaq ómir súrý – bul ǵajap
Ómirdiń ár sátin, ár mınýtyn baǵala. Ár kúniń ótken kúnnen artyq. Ózgeler týraly umytpa. Jasyń 60 asqan soń shamań jetkenniń bárine kómektese ber. Aqysyna eshteńe surama. Tiri júrgenniń ózi – sen úshin zor baqyt. 

Shıgeakı Hınohara 105 jasqa kelip, 2017 jyldyń 18 shildesinde dúnıe saldy. Aqyrǵy demi taýsylǵansha ol Tokıodaǵy Áýlıe Lýka atyndaǵy Halyqaralyq emhananyń prezıdenti bolyp qyzmet atqardy. Soǵan deıin em júrgizdi. Qoıyn dápteri bes aı keleshekti qamtyp josparlanyp qoıypty. 
Uzaq jasaý, tolyqqandy ómir súrý týraly áńgime oqý qyzyq emes, al mundaı aqyldy iske asyrý tipten qıyn. Bálkim, bul baqyttylarǵa ǵana buıyratyn baq shyǵar. 

Dıana Lınn 
Aýdarǵan: Shynar Ábildá

Usynǵan: Maqpal Sembaı