Japonnyń «Mitsubishi Havy Industries»  kompanıasy tórt tilde (japon, qytaı, káris, aǵylshyn) erkin sóıleıtin Vakamarý esimdi robot jasap shyǵardy. Robot qoǵamdyq  sharalarda gıd qyzmetin atqarady, sondaı-aq  eresekter jumysqa ketkende úıde qalǵan jas sábıdi «baǵý»  qabiletine ıe. Esimi Ýshıvakamarý  degen kóne ańyz keıipkerinen alynǵan bul robot adamǵa ınternetten qajetti aqparatty taýyp bere alady, ıesi bolmaǵan kezde úıdi kúzetedi. Vakamarý adam shaqyrǵanda betin beri buryp, suraq qoıǵanda  jaýap qaıtarady.  EXPO-2005 kezinde gýmanoıd robot  kelýshilerdi qarsy alyp, pavılondaǵy zattarmen tanystyrýmen aınalysty.

Japonıada robottyń atasy «karakýrı» dep atalatyn qýyrshaq. 1300 jyl buryn shıogýndar (qolbasshy) men samýraılar karakýrıge shaı daıyndatyp, usaq-túıek zattardy tasytqany týraly tarıhı  derekterden bilemiz. Sol karakýrıdiń jumysyn japon ınjenerleri jetildirip, ıntellektýaldy gýmanoıd robot dárejesine jetkizip otyr. Kabýkı ulttyq teatrynda paıdalanylǵan karakýrıdi qazirgi japondar laqtyryp tastamapty. EXPO-2005 kórmesine japondar 18 metrlik  úsh baǵandy munara salǵan. Munaranyń shamdary terbelip turady da, adam jaqyndaǵanda karakýrı robot qoshemetpen qarsy alady eken.

Saıa esimdi robot japon kompanıasynda hatshylyq qyzmet «atqarady». Júrgizýshi, hırýrg, kúzetshi, órt sóndirýshi, qurylysshy, t.b. fýnksıalardy atqaratyn robottardy qurastyrǵan japondar boıy 120 sm, salmaǵy 35 kg bolatyn mýzykant robotty da sahnaǵa shyǵardy. Álemde alǵash ret 2013 jyldyń jazynda kileń robottan quralǵan rok top Japonıada konsert berdi. Robot mýzykanttar bolashaqta dúnıejúzin gastróldik saparmen aralamaq. Toıota kompanıasy  EXPO-2005 kórmesine  boıy 100 jáne 120 sm bolatyn  eki mýzykant  robotty  ákeldi.  Túrli aspaptarda oınaıtyn robottar sekirý, júgirý «qabiletine»  ıe.

Japonıada gýmanoıd robottar qoǵamdyq oryndarda ǵana emes, úıde qarıalardyń sharýasyna  kómektesedi, aýyrǵan adamdy jedel járdem  kóligine kóterip aparyp jatqyzady, aýyr zattardy tasıdy. SONY kompanıasynyń ınjenerleri tań alakeýimnen tún ortasyna deıin tynymsyz eńbektený nátıjesinde  ıt sensorly robotty jasady. Robot jasaýshy ınjenerlerdiń jumysyn jankeshtilikke balaýǵa bolady. It robotty qurastyrý kezinde mamandardyń  demalýǵa da ýaqyty bolmaǵan, olar tipti zaýyttyń dálizine jatyp, táýligine úsh-tórt saǵat qana uıyqtaǵan.  Bul robottyń tiri maqulyqtan esh aıyrmasy joq, ıttiń áreketin túgel  isteıdi, zaty temir bolmasa. Sol sıaqty gýmanoıd  robottar EXPO-2005 kezinde Toıotanyń pavılonynda kelgen eldi tańdaı  qaqtyrdy. Sol robottardy keıin Hakatadaǵy  robot ortalyǵynan da kórdik. Injenerler bes jasar balanyń  qabilet  qarymyn robotqa aınytpaı kóshirip, salmaǵy 10 kg, turqy 45 santımetrik tıtteı  robotqa  án aıtqyzyp, bı bıletti.

Japonıada balalardy ǵylymı murajaılarǵa, robot ortalyqtaryna ata-analar  jıi aparady. Hakatadaǵy robot ortalyǵynda balalar  robotpen áńgimelesip, oınap otyrǵanyn kórdik. Ifbot  dep atalatyn robot qyzyqty áńgimeler aıtyp, kisiniń kóńilin aýlaıdy. Bul robot  bet álpeti arqyly 40 túrli  emosıa  bildiredi.

Japonıada ótken 2005 jylǵy kórmege  Ifbot roboty balalardy  oınatý úshin pavılonǵa arnaıy qoıylǵan. Bir ereksheligi gıd robottan basqa gýmanoıd  robottardyń barlyǵy  tek japon tilinde  sóıleıdi jáne bul ónimder  shet elge satylmaıdy. Jalpy Japonıada tehnologıalyq  jetistikterdi basqa elge satýǵa ruqsat berilmeıdi. Tipti elektronıka dúkenderinen shet eldikter uıaly telefondy da satyp ala almaıdy. EXPO-2005 kezinde kórmeniń taqyrybyna sáıkes pavılon sahnalaryndaǵy robottar kosmos pen adamzat týraly, qorshaǵan orta jaıly tanymdyq  áńgimelerdi aıtyp, kórermenderdiń kóńilin aýlady. Bul robottardy qalaı jasaıtyny týraly surap bilgisi keletinderge kompanıa mamandary komersıalyq qupıa ekenin aıtyp, jaýap berýden bas tartqan.

Kórmege japondar tehnıkalyq jetistiginiń  úlgisi, jańa  dáýirdiń kóligi i-Unit dep atalatyn kreslo pishindi mashınany de tanystyrdy. Kempirqosaq sıaqty shuǵyla shashqan «kresloǵa» bir adam ǵana otyrady, kólik taýyqtyń sıraǵy sıaqty aıaqpen júredi. Japonıada adymy eń úlken robottyń esimi i-Foot. «Toıota» qurastyrǵan  kreslo-kólik kóshede adamdy alyp júrýmen qatar baspaldaqtarmen de kóteriledi.

Sharafat Jylqybaeva