«...Týǵan jer – árkimniń shyr etip jerge túsken, baýyrynda eńbektep, qaz basqan qasıetti mekeni, talaı jannyń ómir-baqı turatyn ólkesi. Ony qaıda júrse de júregimiz áldılep ótpeıtin jan balasy bolmaıdy» - dep Elbasymyz Nursultan Nazarbaev atap ótkenindeı, týǵan jerdiń qasıeti erekshe ekeni daýsyz.

 Árbir adamnyń taban tirer týǵan jeri sol adamdy elge, jerge degen súıispenshilikpen alǵa jeteleıdi. Týǵan jerge degen saǵynysh ár adamdy túrlishe ózine shaqyrady. Mysaly, batyr Beıbarys jaýgershilik zamanda alystap ketken elin saǵynǵanda, qoınynda saqtap júretin jýsannyń ıisin armansyz ıiskeıdi eken. Jýsandy qushyrlana ıiskep, týǵan jerge saǵynyshyn solaı basatyn Beıbarys Sultan sekildi basqa da adamdar ishki tolqynysyn túrli jolmen jetkizeri aqıqat. Týǵan jerge degen saǵynysh sol jerge degen qurmetti ulǵaıtyp, ózi týǵan topyraqqa qandaı ıgi is jasasam degen maqsattarǵa jeteleıdi.

Ózimiz týǵan Qazaqstannyń ishinde ómir súrip jatqandyqtan, keıbirimiz óz topyraǵymyzdyń qunyn baǵalaı da bilmeıtinimiz bar. Bul árıne, ókinishti jaǵdaı. Mysaly, bizdiń kórshimiz Jaras aǵa táýelsizdik jyldarynda elge oralǵan qandastarymyzdyń biri. Jaras aǵa otbasymen atajurtqa qaıta oralatynyn estigen kúnnen bastap, aýyl bolyp olardyń jolyn tostyq. Mejeli kún kelip jetkende, taıly-tuıaǵymyz qalmaı olardy qarsy alýǵa aldarynan shyqtyq. Almatynyń áýejaıynan tabandary jerge tıisimen týǵan jerdiń topyraǵyna táý etip, súıgende, tańǵaldym. Tańdanysymdy jasyrmaı, sol kezde atamnan «topyraqty súıgeni nesi?» dep suradym. Janaryna jas úıirilgen atam: « Altynnyń qolda barda qadiri joq» degen, biz osynda júrip, qadirin bile bermeımiz ǵoı, balam. Týǵan jerdiń parqy men narqyn syrtqa shyqqanda ǵana uǵasyń. Bul aǵaıynnyń topyraqty súıýi – týǵan jerge degen shetsiz, sheksiz saǵynyshy», dep túsindirdi. Elim, jerim dep kelgen sol Jaras aǵanyń otbasy bul kúnde bir qaýym el boldy. Týǵan jerge tikken týy jelbirep, kún ótken saıyn bıikten kórinýde. San jyl boıy atajurtyn ańsap kelgen Jaras aǵa men onyń otbasy músheleriniń týǵan jer úshin atqarǵan árbir jumysy ózgelerge úlgi bolarlyq. Talaı jyldan beri ıgerilmeı jatqan aýyl shetindegi alma baqty birer jylda gúldendirgen olar bul kúnde Qazaqstannyń túkpir-túkpirin almamen, basqa da jemis-jıdekpen qamtamasyz etip otyr.

Taıaýda «Jaras aǵa, týǵan jer taqyrybyna áńgime jazsam dep edim. Sizdiń oıyńyzsha, týǵan jer degenimiz ne?» degen suraý saldym. «Týǵan jer taqyrybynyń aıasy sondaı keń. Ony bir aýyz sózben jetkizý, bir maqalaǵa syıǵyzý múmkin emes. Ár adam baqyt, baqytty bolý degendi ártúrli túsinedi jáne túsindiredi. Máselen, men úshin osy jasqa deıin qol jetkizgen baqytym, ózimdi shynaıy baqytty sezingen sátim – týǵan jerim Qazaqstanǵa oralǵan kúnim der edim. Týǵan jerdiń aldynda ár adamnyń ózindik mindetteri bar. Jer sharynda táýelsizdikke qol jetkize almaı júrgen qanshama el bar. Al Qazaqstan baqytty el. Meniń týǵan jerim – baqyt pen baılyqqa, qýanysh pen shattyqqa tunǵan jer.

Árbir Qazaqstan azamaty eldiń ıgiligine, birligine qyzmet etip, táýelsiz eldiń azamaty ekendigimizdi zor maqtan tutýymyz kerek. Qorshaǵan ortasyna, ata-anasyna, týǵan-týysyna degen ystyq yqylas Otanǵa degen súıispenshilikke ulassa, ol adamnyń rýhanı deńgeıiniń bıiktigi. Ultymyzdyń áıgili shesheni  Qazybek bıdiń «Altyn uıań – Otan qymbat... Týyp ósken eliń qymbat, kindik kesken jeriń qymbat», degeni bar. Sondyqtan árqaısymyz Otanymyzdy, ózimiz týyp ósken topyraqtyń baǵasyn bilip, ardaq tutyp, onyń tarıhyn jete bilýimiz kerek. Jáne de jas urpaqtyń boıyna el tarıhyn, shejiresin sińirý aǵa urpaqtyń basty mindetteriniń biri bolyp tabylady. Mine, men joǵaryda aıtqan osy mindetterdiń júzege asýy ǵana týǵan jer men onyń ıesiniń arasyndaǵy tepe-teńdikti saqtaı alady»,– degen Jaras aǵa týǵan jer dep tek tebirenip qana qoıý azdyq etedi. Týǵan jerge degen súıispenshilik ispen dáleldenýge tıis degendi de aıtty.

Avtor: Sábıra Safýanova

Bul maqala Azamattyq bastamalardy qoldaý ortalyǵynyń «Týǵan jer» granttyq jobasy aıasynda jazyldy.