Qazir jer-jerde, atap aıtqanda respýblıkanyń túkpir-túkpirinde aǵash otyrǵyzý naýqany jalǵasyp jatyr. Óıtkeni jasyl jelektiń paıdasy úlken. Olar kómir qyshqyl gazyn ózine sińirip, atmosferaǵa taza aýany bólip shyǵarady. Al munyń paıdasy óte zor. Ekologıalyq tepe-teńdik buzylyp, jaǵdaı qıyndaǵan kezde ekologıalyq zań qajet, baqylaý kerek.

Elimizdiń Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Maǵzum Myrzaǵalıev osydan birer apta buryn respýblıka boıynsha aýqymdy aksıa bastalǵanyn jarıa etti. Ol óziniń Tvıtterinde «Bizdiń shamalaýymyzsha, kúzde Qazaqstan boıynsha 1 mıllıon aǵash otyrǵyzylady», dep jazdy.  Kóshet, aǵash otyrǵyzylatyn jerlerdiń bári aldyn ala belgilenip qoıyldy. Oǵan stýdentterden bastap, depýtattar, Úkimet múshelerine deıin qatysty. Bul kerek aksıa. Aǵashtar qyrqylyp, kóshetter otalyp jatqan tusta biz ekologıanyń olqy ornyn aǵashpen toltyrýymyz kerek. Bul qoldaýǵa turatyn shara.

Sonymen qatar, respýblıkamyzda taǵy bir shara qarqyn alǵanyn aıta ketýimiz kerek. Ol – polıetılen paketterden bas tartý aksıalary. Qazir eriktilerlerden qurylǵan top atalǵan paketterden bas tartý aksıalaryn bastap ketti. Bul kerek. Qazir jer-jerde shashylyp jatqan paketterden aıaq alyp júrgisiz. Álemniń damyǵan elderi qazir osyndaı polıetılen paketterden bas tarta bastady. Tipti elimizdiń birqatar iri saýda oryndary men jelilelerinde, atap aıtqanda Almatyda  qazir taýar salatyn osyndaı paketter 1 jeltoqsannan bastap aqyly bolatyn boldy. Al olar buryn tegin taratylyp kelgen. Paketter aqyly bolǵasyn, halyq ta odan da bas tarta bastaıdy. Munyń barlyǵy da ekologıalyq tepe -teńdiktiń buzylmaýy úshin jasalynyp jatqan shara. Sondyqtan biz mundaı aksıalardy qoldaýymyz kerek. Onyń ústine kóptegen órkenıetti damyǵan elderde polıetılen paketteri men plasık bótelkeler úıden qoqys qaldyqtaryn shyǵarǵanda, bólek jáshikke tastalady. Bul da bizde aldaǵy ýaqytta jolǵa qoıylady. Osydan biraz ýaqyt buryn elimizdegi iri  kásipker qaýymdastyǵyn biriktirip otyrǵan «Atameken» odaǵy birqatar ekologıalyq uıymdarmen osyndaı paketterdi tegin berýdi toqtatý týraly kelisimge kelgen. Ekologıalyq sarapshylardyń pikirine qaraǵanda, mundaı shara tolyq júzege assa, onda osyndaı paketterdi paıdalaný 30 paıyzǵa azaıatyn kórinedi. Demek, bul kerek nárse. Álemdik tájirıbede qoldanylyp, jemisin berip otyrǵan sharadan biz de keıin qalmaýymyz qajet.

Al 1 mıllıon kóshettiń otyrǵyzylýy da beker emes. Aǵashtar da «qartaıady». Qýraıdy. Sondyqtan ornyna jańa óskin kerek.

Negizi  «jasyl ekonomıka» týraly sóz qozǵaǵanda, bizdiń kóz aldymyzǵa zaýyttyń murjasynan býdaqtaǵan tútin nemese óndiristik qaldyqtar kelýi múmkin. Al «jasyl ekonomıka» bul – jasyl tabıǵat, jasyl jelek ekenin de umytpaýymyz kerek. Aınalaǵa ár beretin, kórkem sulý tabıǵatty keıde otap, janyashymastyq bildirip jatamyz.

Biraq keıingi kezde Qazaqstan memleketi ekologıaǵa jańasha kózqaraspen qaraı bastady. Bul durys ta, Óıtkeni álem sońǵy bes-on jylda «jasyl ekonomıkaǵa» kóshe bastady. Bul balamaly energıa kózi, býdaqtaǵan óndiristiń tútini men óndiristik qaldyqtardan ada bolatyn kez jetti. Sondyqtan  eń durysy, tabıǵatqa janashyrlyqpen qaraý. Ol úshin myqty qatań zań-zókón kerek. Qazaqstan parlamenti jeltoqsan  aıynda Ekologıalyq kodeksti qabyldamaq. Osy zań qabyldanǵannan keıin ekologıaǵa kózqaras birjola ózgeredi degen senimdemiz. Óıtkeni...

Áli de óze sý men kólderdi, qorshaǵan ortany lastap jatqan óndiris oryndary barshylyq. Olarǵa endi aıaýshylyq bolmaıdy. Onyń ústine atalǵan Ekologıalyq kodekste aıyppul salý men baqylaý jaǵy qatańdatylǵanyn aıta ketken jón.

Jeltoqsan aıynda májilistiń talqysyna usynylatyn Ekologıalyq kodeks qabyldansa, munyń jemisi zor bolmaq. Zań jobasyn talqylaý barysynda oǵan depýtattar men sarapshylar, halyq pen ekologıalyq uıymnyń mamandary keńinen qatysty. Atalǵan zańda eń nazar aýdaratyn nárse bar: Ol tabıǵatqa nuqsan keltirgen, ekologıany lastaǵan iri kásiporyndarǵa jaza qataıady. Jańa talap boıynsha endi bárin «lastaýshy tóleıdi»  jáne búldirgen nárseniń barlyǵyn da qalpyna keltiredi. Eger bul tártip oryndalmasa, onda tıisti oryndar kásiporynnyń jumysyn toqtatýǵa deıin barady. Jańa zańda iri óndiris oryndarynyń ekologıany saqtaýdaǵy mindettemesi joǵary ekendigi atap kórsetilgen.

Atap aıtý kerek, osy ýaqytqa deıin qoldanysta bolyp kelgen zań boıynsha eger qorshaǵan ortaǵa zıan keltirse, onda qaı bir kásiporyn bolmasyn, bárine birdeı ortaq aıyppul tóleıtin. Ol kishi nemese iri óndiris orny bola ma, aıyppul ortaq edi. Al jańa  Ekologıalyq kodekste kásiporyndardyń sanatyna baılanysty aıyppul da ártúrli bolmaq. Naqty aıtqanda, birinshi sanattaǵy kásiporyndardyń  aıyppuly  óte joǵary bolmaq.

Sonymen qatar, jańa Ekologıalyq kodekste halyqtyń ekologıalyq qaýipsizdigine basa nazar aýdarylǵan. Bul jobada elimizde «jasyl ekonomıkany» damytý, ıaǵnı balamaly energıa kózin damytýǵa aıryqsha kóńil bólingen.  

Árıne, «jasyl ekonomıka» bul balamaly qýat kózi ǵana emes. Ol –aýyz sý, sý sapasyn arttyrý, ony tıimdi, únemdi paıdalaný, qaldyqsyz ekonomıkany qalyptastyrý. Óıtkeni aqıqatyn aıtý kerek, óndiristen jáne turmystan myńdaǵan tonna qaldyqtar qalady. Al qaldyqtan da ónim shyǵarýǵa bolady. Ekologıalyq kodekste munyń barlyǵy da aıqyn ári ashyq kórsetilgen. Jalpy ekologıa memlekettiń nemese ekologıalyq uıymdar ǵana aınalysatyn sharýa emes. Ol bárimizge tıesili nárse. Al aýa taza bolsa, adamnyń densaýlyǵyna jaqsy.

Sondyqtan jańa joba, jańa Ekologıalyq kodeks ekologıany saqtaý úshin, «jasyl ekonomıkany» damytý úshin, azamattardyń ekologıalyq qaýipsizdigi úshin kerek ekenin umytpaýymyz kerek.