Qazaqstandaǵy Qytaı elshisi Chjan Sáo jazalana ma?

1. Ol elde taralǵan pnevmonıany "Qazaqstan vırýsy" dep málimdeme taratty.

2. "Qazaqstandy Qytaıǵa qashan qosamyz?" degen daýly maqalaǵa qatysty 14 sáýir kúni Qazaqstan Respýblıkasy Qytaı memleketine narazylyq nota joldaǵan. Ol kóptegen BAQ-tarda jarıalanǵan. Kóp ótpeı elshi Chjan Sáo "Qytaı eshqandaı sanksıalar men notalardan qoryqpaıdy" dep málimdedi.

3. Elshi eshqandaı BAQ-tarda jarıalanbaǵan Qazaqstan memleketine jaǵymsyz dıplomatıalyq aqparattardy óz Facebook paraqshasynda jarıalap turady. 

Mysaly, 14 sáýir kúngi Qazaqstannyń narazylyq notasynan tórt kúnnen keıin, 18 sáýir kúni Qytaı elshisi Chjan Sáo Facebook paraqshasynda Qytaıdyń Qazaqstanǵa qaıtarma nota joldaǵanyn aıtyp, post jarıalaǵan. Alaıda ol eshqandaı BAQ-tarda jaryq kórmegen. Bul da Chjan Sáodyń Qazaqstan memleketine ses kórsetýine uqsaıdy.

4. Chjan Sáo Qazaqstan Respýblıkasynda ornalasqan elshilikte jumys jasaı tura, óziniń áleýmettik jelidegi resmı paraqshalarynda eshqandaı memlekettiń atyn atamaı, ses kórsetip, aıaýsyz aıyptap, jazbalar jarıalap turady.

5. 1991 jyldan keıin demokratıalyq joldy tańdaǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy azamattyq qoǵam belsendilerine, Qazaqstan azamattaryna "Meniń kúlkim keledi...sizderdiń esterińiz durys pa? degen saýaldy qoıǵym keledi" degen sıaqty dóreki, dıplomatıaǵa saı emes málimdemeler jasaǵan.

Osyǵan deıin Qazaqstandaǵy Qytaı elshiligi elde taralǵan pnevmonıany "Qazaqstan vırýsy" dep atap, málimdeme jasaǵan bolatyn. 

Elshilik "Qazaqstanda ólim kórsetkishi koronavırýstan da joǵary, qaýipti vırýs paıda boldy" degen málimdeme jarıalaǵan kezde, elde taralǵan indetti "qazaqstandyq pnevmonıa vırýsy" dep ataǵan.

Kóp ótpeı Qytaı elshiliginiń málimdemesine silteme jasap, sheteldik iri basylymdar "Qazaqstanda qaýipti jańa vırýs tarady" degen mazmunda aqparattardy jarysa jarıalaǵan.

Aǵylshyn tilinde shyǵatyn qytaılyq Global Times basylymynyń aqparatynsha, elshiliktiń málimdemesinen keıin keıbir qytaılyq sarapshylar pnevmonıanyń Qytaıǵa taralýyn boldyrmaý úshin sharalar qabyldaý kerek ekenin aıtyp, Qazaqstan men Qytaıdyń soltústik-batysyndaǵy Shyńjańnyń shektesetinin eskertken. 

Alaıda, Qytaı elshisiniń bul málimdemesinen keıin, sheteldik epıdemıologtar men qazaqstandyq medısına mamandary taralǵan derttiń "Qazaqstan vırýsy" emes, COVID-19 dep tujyrymdaıtynyn jarıalady. Al, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy juma kúni bul "belgisiz pnevmonıany" anyqtalmaǵan koronavırýs dep sanaıtyndaryn málimdedi.

Al, ulybrıtanıalyq Daily Mail basylymynyń dereginshe, Qytaı elshiliginiń pnevmonıany ne sebepti olaı ataýy belgisiz. 

"Qazaqstan vırýsy" degen málimdemeden basqa, buǵan deıin Qazaqstandaǵy Qytaı elshisi kóptegen ersi áreketterimen kózge túsken. 

"Qazaqstandy Qytaıǵa qashan qosamyz?" degen maqalaǵa qatysty 14 sáýir kúni Qazaqstan Respýblıkasy Qytaı memleketine narazylyq nota joldaǵan. Kóp ótpeı Qytaı elshisi Chjan Sáo "Qytaı eshqandaı sanksıalar men notalardan qoryqpaıdy" dep málimdegen.  Elshi muny AQSH memlekettik hatshysy Maık Pompeoǵa qarata aıtqan sıaqty bolǵanymen, bul málimdemeniń Qazaqstannyń Qytaıǵa dıplomatıalyq notasynan kóp ótpeı aıtylýy Chjan Sáodyń Qazaqstanǵa kórsetken sesine uqsaıdy.

Oǵan qosa, elshi eshqandaı BAQ-tarda jarıalanbaǵan Qazaqstan memleketine jaǵymsyz dıplomatıalyq aqparattardy óz Facebook paraqshasynda jarıalap turady. 

Mysaly, 14 sáýir kúngi Qazaqstannyń narazylyq notasynan tórt kúnnen keıin, 18 sáýir kúni Qytaı elshisi Chjan Sáo Facebook paraqshasynda Qytaıdyń Qazaqstanǵa qaıtarma nota joldaǵanyn aıtyp, post jarıalaǵan. Alaıda ol eshqandaı BAQ-tarda jaryq kórmegen. Bul da Qazaqstan memleketine ses kórsetýge uqsaıdy.

Sonymen birge, Nur-Sultan qalasynda turatyn bloger elshi óziniń áleýmettik jelidegi resmı paraqshalarynda eshqandaı eldiń atyn atamaı, ses kórsetip, aıaýsyz aıyptap, jazba jarıalap turady. Osyǵan baılanysty, qazaqstandyq áleýmettik jeli qoldanýshylarynyń da narazylyǵy kúshti, sebebi, Qazaqstanda turatyn elshiniń ashty málimdemeleri men ses kórsetýleri Qazaq memleketine aıtylyp jatqany álde, basqa elge arnalǵany anyq emes. Elshiniń resmı paraqshasyndaǵy jazbanyń ádeıi nemese eriksiz solaı jazylatyny tipti belgisiz.

Al, 1991 jyldan keıin demokratıalyq joldy tańdaǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy azamattyq qoǵam belsendilerine, Qazaqstan azamattaryna Qytaı elshisi Chjan Sáodyń "Meniń kúlkim keledi...sizderdiń esterińiz durys pa? degen saýaldy qoıǵym keledi" degen sıaqty dóreki, dıplomatıaǵa saı emes málimdemeler jasaǵan. 

Qortyndylaı kelgende, Qytaı elshisiniń Qazaqstan memleketin, Qazaqstan azamattaryn qorlaıtyn málimdemeleri men ses kórsetýleri qashanǵa deıin jalǵasady? Mundaı dıplomatıalyq normalarǵa saı kelmeıtin áreketter jasaıtyn elshilerge shara qoldanatyn quzyrly oryndar bar ma?

Avtory: Sanat Qonaqbaı