Jýyrda úkimet otyrysynda Tótenshe jaǵdaılar mınıstri birqatar oblystarda kúnniń jylynýymen sel júrip, sý tasqyny bolýy múmkin ekenin málim etti. Oqys oqıǵalar kóktem erte keletin Túrkistan oblysynda bastalyp ta ketti. Osy oraıda Qamshy portaly qaýip aımaǵynda turǵan oblys ákimderine suraý salyp, kóktemgi sý basýǵa daıyndyǵy, buǵan deıingi oqıǵalardan qanshalyqty sabaq alǵany jóninde surady. Tómende Almaty oblysyndaǵy ahýal týraly oblystyq TJ departamenti bastyǵynyń orynbasary, polkovnık Danıar Qasymovtyń jaýaby usynylǵan.

1) Ózińiz jetekshilik etetin óńirde qandaı problemalyq ýchaskeler bar? Qansha eldimekenge sý basý qaýpi tónip tur?

2022 jyly Almaty oblysynyń aýmaǵynda yqtımal sý basý aımaǵyna jatatyn 34 qaýipti ýchaske anyqtaldy. Jergilikti atqarý ornadary qabyldaǵan aldyn alý sharalarynyń arqasynda 7 ýchaskede sý basý qaýpi joıyldy.

Atap aıtqanda, Talǵar aýdanynda aryq júıelerin ornatý jáne jóndeý boıynsha Besaǵash, Belbulaq, Júzdibastaý, Eńbekshi aýyldary, Talǵar qalasy sekildi 5 ýchaskede jumystar júrgizildi. Kegen aýdanynyń Alǵabas aýylyndaǵy Shelek ózeniniń jaǵalaýy nyǵaıtyldy. İle aýdany Mederechensk aýylyndaǵy GTS-te de tıisti jumystar atqaryldy. Búgingi tańda sý tasqyny qaýpi bar 7 aýdanda 27 ýchaske bar. Ol jerde 38 myńnan astam adam jáne 12 myń turǵyn úı bar.

2) Eldimekenderdi sý tasqynynan saqtaý úshin, sý basý zardabyn tómendetý, oqys oqıǵalar men qaıǵyly jaǵdaılardyń aldyn alý úshin ne istelinip jatyr?

2023 jylǵy sý tasqyny qaýpi bar kezeńge daıyndyq jónindegi bekitilgen oblystyq jospardyń is-sharalaryn iske asyrý jónindegi jumys josparlanǵan merzimderge sáıkes júzege asyrylady jáne turaqty baqylaýda bolady. Jospar boıynsha tómendegideı jumystar júrgizilýde:

- oblystyń eldimekenderi men aýmaǵyn qorǵaý boıynsha qajetti sharalardy qabyldaý úshin sý tasqynyna beıim ýchaskelerdi anyqtaý;

- halyqty habardar etý júıesin daıyndaý, sý tasqyny kezindegi tártip erejeleri týraly halyqty habardar etýdi uıymdastyrý;

-aryq-kanal jelilerin, jol sý ótkizý qurylystary men kópirlerdi daıyndaý;

- menshik ıeleriniń gıdrotehnıkalyq qurylystardyń jumys rejımin saqtaýyn baqylaý;

- materıaldyq-tehnıkalyq, azyq-túlik, janar-jaǵarmaı, Medısınalyq jáne basqa da resýrstardyń qorlaryn qurý.

Aǵymdaǵy jyldyń 18 qańtary men 3 aqpanynda sý tasqyny kezeńine aldyn ala daıyndyq júrgizý maqsatynda tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne olardy joıý jónindegi komısıanyń otyrysy ótkizildi. Otyrys nátıjeleri boıynsha tıisti memlekettik organdarǵa, aýdandar men qalalardyń ákimderine aryqtardy, kanaldardy, sý ótkizý qubyrlaryn ýaqytyly tazartý jónindegi jumystardy júrgizý týraly qosymsha mindetter men nusqaýlar qoıyldy. Onyń ishinde gıdrotehnıkalyq qurylystardy qaýipsiz paıdalaný, kúshter men quraldar toptamasynyń daıyndyǵyn qamtamasyz etý, neǵurlym sý tasqyny qaýipti ýchaskelerdi kózben sholyp tekserý sıaqty sharalar bar.

2023 jylǵy 19 qańtarda oblys ákiminiń№14 "yqtımal kóshkinderge, sý tasqynyna, sý tasqynyna, kóshkinge, sel tasqynyna daıyndyq týraly jáne halyqtyń, sharýashylyq obektileriniń qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne olardan 2023 jyly yqtımal zalaldy azaıtý jónindegi sharalar týraly" oblys ákiminiń qaýlysy qabyldandy.

2023 jylǵy sý tasqyny qaýpi bar kezeńge daıyndyq jónindegi jumys jospary 2023 jylǵy 20 qańtarda bekitildi. Jospar is-sharalarynyń oryndalýy josparlanǵan merzimderge sáıkes júzege asyrylady jáne turaqty baqylaýda bolady.

2023 jylǵy 31 qańtarda oblystyń barlyq aýmaǵynda sý tasqynyna qarsy is-sharalar boıynsha aılyqty daıyndaý jáne ótkizý jónindegi is-sharalar jospary bekitildi. Aılyqty iske asyrý merzimi 2023 jylǵy 1 aqpannan 1 naýryzǵa deıin jalǵasady.

Halyqty qulaqtandyrý úshin oblys aýmaǵynda 201 sońǵy qulaqtandyrý qurylǵysy 110 SRÝ (sıreno-sóıleý qondyrǵylary) jáne 91 s-40 (elektromehanıkalyq sırenalar) bar, onyń ishinde: ortalyq iske qosý – 33 (avtomattandyrylǵan); jergilikti iske qosý – 58 (qolmen).

Sý tasqyny qaýpi bar kezeńge daıyndyq boıynsha halyq arasynda aýqymdy profılaktıkalyq jumys júrgizilýde (teledıdardan 1 sóz sóıleý, radıodan – 14 sóz sóıleý, baspa basylymdarynda 7 maqala jarıalandy, 828 adamdy qamtı otyryp, turǵyndarmen 84 jıyn ótkizildi, halyqqa 357 jadynama tabys etildi jáne 131 materıal áleýmettik jelilerde ornalastyryldy, LED ekrandarda 14 translásıa júzege asyryldy.

3) Tótenshe jaǵdaılar mınıstri Iýrıı Ilın sý basýdyń dástúrli sebepteri retinde ózen arnalarynyń tolyp qalýy men baldyrlaýyn, drenajdyq-aryq júıeleriniń bolmaýyn ataǵan. Mundaı problemalar sizdiń aımaǵyńyzda qalaı sheshilip jatyr?

Sý tasqyny qaýipti ahýaldyń kúndelikti monıtorıńi úshin 42 gıdropost ornatyldy (onyń ishinde" Qazgıdromet "RMK – 27 jáne" Qazseldenqorǵaý " MM –15). Qazirgi ýaqytta bul gıdroposttar ózenderdegi sý deńgeıiniń kóterilýin baqylaý úshin táýlik boıy jumys isteıdi.

Aǵymdaǵy jyly aýdannyń K-1 sýqorǵaýyn jóndeýge 112,1 mln teńge jumsaldy. Taǵy 4 nysan boıynsha jumysty bastaý josparlanýda (k-25 jáne Oktábr-1 sý qoımalary, Qarasaı aýdanynyń jan-qulaq magıstraldyq kanaly, Talǵar aýdanynyń "Talǵar" magıstraldyq kanaly).

2023 jyly 5 nysan boıynsha jumystar josparlanǵan: Jambyl aýdanynyń "Úlken" magıstraldyq kanalynda, Talǵar aýdanynyń "Karl-Marks" sharýashylyq aralyq kanalynda, Talǵar aýdanynyń "Internasıonalnyı" jáne "Melnıchnyı" sharýashylyq aralyq kanaldarynda tundyrǵyshty aǵymdaǵy jóndeý jáne mehanıkalyq tazalaý jáne Qarasaı aýdanynyń "K-25" sý qoımasyn kúrdeli jóndeý. Oblystyń aýyl sharýashylyǵy basqarmasy 2023 jylǵa arnalǵan búdjetti naqtylaýǵa búdjettik ótinim berdi.

4) Úkimet basshysy problemalyq óńirlerdiń ákimderi qardy ýaqytyly shyǵarýda sylbyrt qımyldap otyrǵanyn málim etip,sharýany shıratýdy tapsyrdy. Osy ýaqytqa deıin atqarylǵan jumys kólemi qandaı?

2023 jyldyń basynan bastap sý tasqynyna daıyndyq maqsatynda jergilikti atqarýshy organdar, uıymdardyń (obektilerdiń) menshik ıeleri jáne halyq 730 km aryqty, 563 km kanaldy, 350 birlik avtomobıl jáne 41 birlik temir jol sý ótkizý qubyrlaryn tazartty. Turǵyn úıdi erigen sý basýyna jol bermeý maqsatynda eldimekenderden 4262 myń m3 astam qar shyǵaryldy.

5) Álıhan Smaılov sandaı-aq oblys basshylaryna burynǵy qatelikterdi qaıtalamaýdy qatań tapsyrǵan. Aldyńǵy jyldardaǵy jaǵdaıdan nátıje shyǵaryp," bıyl oblysymyz kóktemgi sý tasqynyna tas-túıin daıyn" dep aıta alasyz ba?

Sý tasqyny –tabıǵattyń tabıǵı qubylysy. Eldi mekenderdegi sý tasqyny qubylystarynyń negizinde "Qazgıdromet" RMK-nyń qar jamylǵysynyń bıiktigi jáne topyraqtyń qatýy týraly derekterin eskere otyryp, yqtımal sý tasqyny jaǵdaıyna aldyn ala baǵalaý júrgizildi. Osyǵan sáıkes, aýanyń temperatýralyq fony kúrt kóterilip, jańbyr túrinde mol jaýyn-shashyn bolǵan jaǵdaıda, taý jotalarynyń astynda ornalasqan eldi mekenderdiń aýmaqtarynda sý tasqyny bolýy múmkin.

6) Kóktemgi oqys oqıǵalar kezinde jergilikti ákimdikterdiń shamasy jetpeı jatqan jumystyhalyq áleýmettik jeli arqyly jylý jınap sheshken jaǵdaılarǵa kópshilik kýá. Sizderdiń oblys sý basýdyń zardaptaryn joıý, sý basqan eldimekenderdiń halqyn evakýasıalaý syndysharýalarǵa qanshalyqty ázir?

Aǵymdaǵy jyldyń 30 qańtarynan bastap Almaty oblysy TJD garnızonynyń bólimsheleri qyzmet ótkerýdiń kúsheıtilgen nusqasyna aýystyryldy. Sý aıdaý tehnıkasy men jabdyqtary (motopompalar, AS) daıyndyqqa keltirildi, shans aspaby daıyndaldy.

Sý tasqyny jaǵdaıynyń asqynýy jaǵdaıynda jalpy sany 2051 adam, 449 birlik tehnıka, 125 motopompalar, 15 birlik júzý quraldary, 37570 qap (23 shatyr, 701 tósek jáne 701 tósek-oryn jabdyqtary) oblystyń azamattyq qorǵaý qyzmetteriniń kúshteri men quraldarynyń toptamasy quryldy.

Jalpy sý tasqyny kezeńiniń qaýipsiz ótýi muqıat baqylaýda.