Qazaq halqynyń salt-dástúri sarqylmaıtyn kózdi búlaq, taýsylmaıtyn ken, arylmaıtyn baǵaly baılyq. Ol ǵasyrlar boıyna týyp qalyptasty, jattalyp jalǵasty, saqtalyp sabaqtasty, dáýirlep damydy. Beıne teńizden injý marjan súzgendeı rettelip irilenip bizge jetti. Kók múhıttaı túnyp jatqan halyq qazynasyna úńiler bolsaq, zaman- zamanan úzilmeı úrdisin úzbeı, qalpyn saqtap, ǵasyr attap, qaımaǵymen qalqyp bizge jetken asyl múralarymyzdyń bir parasy "Qazaq halqynyń joqtaý jyrlary". Budan basqa da taqyryptar barshylyq. Olardy sanap sapqa túrǵyzyp aıtar bolsaq, san jetpeıdi, tolaǵaı jyrdyń toǵyzyn aıtsaq ta kóńil kónshıdi. Máselen, asyl sóz úlgileri retinde atar bolsaq "Óleń- jyrlar", "Aqyl-naqyldar", "Maqal-mátel, támsil sózder", "Ańyz - hıkaıalar", "Bal batalar", "Berekeli betasharlar", "Syrly syńsýlar", " Kúrsindi kúrsinýler", " Ezile estrtýler", " Kósile kóńil aıtýlar"," Joǵyn joqtaýlar"," Tebirentken termeler", "Qanaty qara sózder"," "Qulaqtan kirip boıdy alǵan tátti kúıler"," Altyn daýysty asqaq ánder", "Syńsyǵan sybyzǵylar" T.B. Lar.Bári halyq qazynasy.

Já, osynaý ulanǵaıyr mol muralarymyzdy hatqa túsiriý, baspadan shyǵarý júmystary tynbaı jalǵasyn taýyp , toqtaýyz atqarylyp keledi.Búl qýanar da qúptarlyq jaı. Desede zerteý ary qaraı taldaý oqý qúraldanyna engizý jaǵy áli de bolsa kenje jatyr...
Qazaq halqynyń uly tarıhy - neshe myńdaǵan óleń, jyr, dastandarmen, kórikti kórkem sózdermen órilgenin jalpaq júrt tegis biledi. Ult tarıhyn úrpaqqa jetelep jetkizýdiń eń mańdaı aldy quraly - oqýlyq. Olaı deýdegi maqsat bilimdarlyqtyń úsh altyn ózegi bar. Tarıhty bilý, búgindi sezý, bolshaqty boljaý osy bilimniń jeteli joly. Búl oqý qúraldary arqyly iske asatyn óte mańyzdy júmys.Jas býyn úrpaqtyń sábı qúlaǵyna oqýlyq arqyly úıaltýǵa bolady. Búl búgingi urpaq, ult qamyn jeıtin zıaly qaýymyń atqaýǵa tıisti mindeti, azamattyq paryzy.

Iá, ǵasyr kózinen, tarıh tezinen súrinbeı jetken asyl qazyna, altyn múra, baı salt dástúrlerimizdiń qara kózindeı móldirep turǵan bir janry - "Qazaq halqynyń joqtaý jyrlary" keń óris ashyp, kemeldi zerteý taqyrybyn tappaı keledi. Men búgin óz qalam qarymym jetkenshe az da bolsa qaýzap halyqqa úsynyýdy jón sanadym.

Joqtaý degen ne?

Joqtaý – qazaq halqynyń qazaly jolynda, qaıtqan, qaıtys bolǵan (Ólgen) adamnyń úı-ishindegi týystary sol adamdy qaraly jyr aıtyp joqtap daýys qylaly.Múnda Qaıtys bolǵan adamnyń óz júrty, qaıyn júrty, naǵashy júrty, jaqyn jamaǵaıyndary, quda jaǵynan qatysatyn qatyndar ( áıelder) sol kúni sol úıge jınalady da qoldaryna oramal shyt alyp betterin basyp joqtaý jyryn aıtady. Ár áıel ár túrli qaıǵyly, azaly, muńly áýenge keltirip, joqtaý mazmúndaǵy óleń sózben joqtaıdy. Qaraly jyrda qaıtqan adamnyń tiri kezindegi jaqsylyǵy, kisiligi, artyqshylyǵy, ary men aqyly, minez-qulqy , el-júrtpen bolǵan qarym-qatynasy, qoǵamdaǵy orny, bet pen bedeli, týysqa baýrmaldyǵy túgel qosylyp aıtylady. Artynda qalǵan týys, otbasy adamdarynyń da zar bolyp zaryǵyp qalǵany da qosyla jyrlanady. Múny qazaq ǵúrpynda " Joqtaý jyr" nemese "Joqtaý" dep ataıdy.

Qazaqtyń bas aqyny Abaı Qunanbaı "Týǵanda dúnıe esigin ashady óleń, óleńmen jer qoınyna kirer deneń" degen óleńmen órgen óristi sózi osyny dúp basyp aıtyp, dáp basyp jetkizip turmaı ma?

Qazaq halqynda bala shyr etip alaqanǵa tusken kúni "Shildehana" kúzetip, ásem ánmen sábı qúlaǵyn shilde jyrymen ashady, jaryq dúnıeni óleń besiginde kóredi. Al dúnıeden qaıtqanda jer besikke joqtaý jyrymen kiredi.

Oılanyp otyrsań qazaq halqynyń kúlli ómiri óleń óner besiginde terbelip ótedi eken-aý dep túıesiń. Az ómirdiń, qysqa ǵúmyrdyń, bes kúndik jalǵan dúnıeniń , aldamshy kóńildiń ajarynda án ashatyn, jyr basatyn sıaqty.

Ras-aý, ómiri de óleń, ólimi de óleńge aınalyp ketken qasıetti halyqtyń bar tarıqy óleńmen órilgeniniń syry sodan ekenine kóziń jetedi, kóńiliń marqaıady.
Óleń demeshi, óleń – óner, óristi ómir.

Abaı Qúnanbaısha aıtqanda "Óleń sózdiń – patshasy, sóz sarasy" kórkem kókirektiń aınasy. Sony jete meńgergen dana qazaq ata qazaq kúlli ómirin óleńmen órnektep, óleńmen ónegelep ketkeni aıdaı aqıhat.

Áne joqtaý jyrynyń da ózine has qaraly áýeni, azaly sózi bar. Sóz mazmunynda asa tereń tárbıelik tártip, úlgi men ónege bar.áshilik áýen, aqyndyq shabyt, jyrshyldyq syr bar. Óleńdi qolma-qol ústinde qúrap aıtý, qıýadan taýyp, qaıǵysyn jaýyp júrekke sóz jetkizý syndy sheberlik bar. Munda zar jylaǵan sýyq saryndy, muńly daýys, qaıǵyly ún, azaly áýen, suńqyldaǵan jylaý adam sezimin tolqytyp jylamas janardan jas monshaqtatady. Bul daýysty estigen kóńil aıta kelgen adamdardyń óziniń ishi- baýry eljirep, án men áýenge eltip , qabyrǵalary qaıǵydan qahyrap birge jylap, birge joqtap ketedi. Iá, solaı.

Joqtaý jyrynyń ezile eńiregen bozdaýyq salqyn sarynynan sanań san-saqqa tartyp oıanady. Sezimiń sendelip seń soqqandaı muńly, azaly kúı keshesiń. Janyń jylap, qúlaǵyń shýlap, sóz qúdiretinen ımenesiń, eńseń bir túsip baryp ılesiń. Sodaı tarıhta ótken, ómirde bolǵan jan jylatar, sezim oıatar bozdaýyq jyrdy sóıletip kóreıik. Esmaǵambet dúnıeden qaıtqanda, Qarpyq Sholaquy jyraý mynadaı joqtaý jyr jazǵan eken:

Bısimılla, sózdiń basyna,
Aǵaıyn keldi qasyma.
Bir kúngideı bolmaǵan,
Dúnıe degen osy ma?!
Kóńilden qaıǵy bosattym,
Kelerme kózdiń jasyna?!
Jylmaı neǵyp shydaıyn,
Keshegi ótken asylǵa.
Asylym tusti qolymnan,
Qanatym syndy ońymnan.
Qúdaı qosqan jaısańym,
Adastyrly jolymnan.
Otyz tórtke kelgende,
Úıadan úshty alǵanym.
Dúnıeniń bildim jalǵanyn,
Mezgilsiz keldi kezegiń,
Qyzyǵyńa qanbadym.
Kálem shárip zat oqyp,
Islam jolyn ańdadyń.
Jan tásilim bolǵansha,
Aqylyńnan tanbadyń.
Sonda da bilip oıladyń,
Qúdaıdyń salǵan nazaryn.
Amandaspaı sol kúni,
Kóńilde boldy armanyń.
Aryzdastyń júrtyńmen,
Búıryǵy da Allanyń.
Imanyńdy qurmettep,
Perishte kelsin qasyńa,
Artyńda qalǵan bir nashar,
İzdegenmen tabar ma?!
Keshegi sóngen sham- shyraq,
Ornyna qaıtyp janar ma?!
Dúnıe dáýlet bolsa da,
Alǵanymnyń túsyndaı,
Endi dáýren bolar ma?!
Dep bozdasa,

Aıekeni joqtaǵanda odan da ary aǵytyla túsedi:

Aınalaıyn, áke jan,
Qaranyń boldyń hanyndaı.
Qaraıǵandy yqtattyń,
Qamysqa túsken jalyndaı.
Orta júzdiń kórki ediń,
Qońyraýly búıra naryndaı.
Aǵaıyndy jınalyń,
Alpys uıli aýyldaı.
Oryndy boldy orasan,
"Myń jylqynyń" qaýyndaı.
Kópke paıdań kóp tıdi,
Kóktemdegi jaýyndaı.
Jelpinip qaldy jemisiń,
Jańa pisken qaýyndaı.
Óte shyqty súm jalǵan,
Báıge atynyń shańyndaı.
Adyra qaldy aq ordań,
Iesiz qalǵan aýyldaı.

Já, sheshenim, myna joqtaýdy aıtqan adamǵa qandaı tilmen toqtaý aıtasyń. Tek qana aǵyl-tegil ilese jylap, bordaı egilip birge bozdap ketesiń. Tiliń kúrmelip ne aıtaryńdy bilmeı ózińmen óziń tynasyń...
Qarashy, tyńdashy.

Taýyp aıtqan joqtaýǵa keıde aıtar toqtaý joq. Saı súıekti syrqyratady, júrekti julqyp-julqyp ta qalady. Atam qazaq "Ólimdi kúngi óleńdi estime,janyńnan qasym bolasyń" dep jas sábı balalardy qaraly, qashaly jerge apartpaýshy edi ǵoı. Shyn joqtaýǵa túk te toqtaý joq. Ezile estısiń, es jıasyń, kúrsinesiń, kúńirenesiń, aq uryp úhileısiń bári beker jalǵan dúnıe ekenine kóziń jetedi, kóńiliń qaıta tanyp oıanasyń, álginde aıtylǵan joqtaý túp-túgel qulaǵyńda qalady. Qaıtqan adamnyń ónegeli ómiri kóz aldyńnan kók búlttaı qalqyp óte shyǵady. Az ómir, tutam ǵúmyr shaqshadaı basyńa shardaı oı salady, qulazyǵan kóńilińdi oısyratady.

Demek, qazaq halqynyń joqtaý jyrynyń mazmunynda nar kótermes júk bar,jer kótermes múń bar,keremet ómirlik tujyrym bar. Artqy urpaqqa qaltyrar amanat bar.

Qazaq halqynyń joqtaý jyry mazmúndyq maǵynasy jaǵynan qaıtys bolǵan adamdy joqtaý, týǵan jerin (kindik qany tamǵan jerdi) joqaý, joǵalǵan malyn joqtaý,el men júrtyn joqtaý, oǵan arnap kóris aıtý syndy túrlerge bólinedi.
Al kóris aıtý úsh úlken mazmunǵa bólinedi.

Kóris aıtýdyń birinshi túri – Adamy qaıtys bolyp joqtaý aıtylyp jatqan qaraly shańyraqtyń adamdaryna arnaıy kóńil aıta kelip, úıdiń tula tý syrtynan ozandap kelip, úıde joqtaý aıtyp otyrǵan úı ıelerine kelip qúshaqtap kóris aıtý arqyrly bet kórisedi. Sonymen kórisý men joqtaý aralasqan zarly ún, qaıǵyly daýysqa úlasyp, úı ishi múnarly múńǵa aınalady, jasty kózge tolady.

Qazaqtyń múndaı kóris mazmúnynda qaıtys bolǵan adamdy joqtaý, tiri adamǵa kóńil aıtý, aman-sálem etý, qosa qaıǵyrý syndy jaqyndyq, adamgershilik mazmún túgel qamtylady. Mysaly:

Jylqy ishinde ala júr,
Alaǵa qúryq sala júr.
Jylamaıyn desem de,
Artta jetim bala júr.

Aınalaıyn , qúdaıym,
Bir ózińe jylaıyn.
Ótkenge ber ıman,
Tirige bereke súraıyn.

Jylamashy qaraǵym,
Amanbysyń shyraǵym.
Bir aınalyp kelgenshe,
Qúlap ta qapty-aý, túraǵym.

Keshe de júrgen apamsyń,
Beıishten jansyn shyraǵy.
Jannattan bolsyn túraǵy,
Ósede bersin úrpaǵy.

Áne, myna kórisýde joqtaý da, toqtaý da , kóńil aıtý da, amandyq súraý da bar. Óli - tirini túgel rıza etkendeı. Keń mazmún, baı aqyl, ıman tileý, baqyt shaqyryp, sabyrǵa toqtaý syndy parasat tegis qamtylǵan. Ol ǵana emes.

Basy qaraly, júregi jaraly bolyp zar eńirep eńsesi túsip otyrǵan qaıaý kóńildi, júleý múńly jandandyń janyn jyltatyn sóz aıtyp,ómirge , tirlikke qaıta úmittendiredi.
Keremet. oynyń bári bolbyraǵan bos sóz emes,altyndaı jarqyraǵan jandy jyltar jyly shýaqty sózder. Imandy yjdaǵatty sózder.Ólimdi kúndi, qaraly túndi de óleń ónerimen jap-jaryq núrǵa bólep túrǵandaı.

Saralap danalap qýatty oıdan bas qúrap aıtqan aqyl sózder qaıǵynyń qara tonyn sheshkizip, "tústik ómiriń bolsa, keshtik mal jı" dep jarqyraǵan ómirge jebep jetelep shyǵady. Kórisýdiń ekinshi túri-alys jyldar boıy , alys jerdegi týystarymen bet kórise almaı, araǵa alys jyldar salyp kelip kóriskende aıtylatyn kórisý bolyp tabylaly.

Kórisýdiń búl túrinde búrynǵy ótken adamdarǵa ıman keltirip jaqsy sózben kóńil aıtysady, qalǵandaryna amandyq tilep amandasady. Sóıtip joqtaýǵa kóris aıtyp toqtaý salady. Kórisýdiń búl túrinde ólimdi kúndegideı ashty zar, qosaly daýys shyǵarmaıdy, zarlanbaıdy.Saǵynyshyn basý, jarqylap jylap túryp amandasý, birin-biri kórgenine úshkirlik etý syndy mazmúndar qamtylady. Sýyq súrkeıli daýysqa aınaldyrmaıdy, qaıta erke nazdy sózben, jandy shýaqqa bóleıtin qońyr tátti áýenmen kórisedi. Uzaq jylamaıdy, jaman yrym bolmasyn, jaqsy kúnge jamandyq shaqyrmaıyq dep uıǵarady.

Kórisýdiń úshinshi túri uzatylar qyz toıy aıaqtalar aldynda, uzatylatyn qyz áke-sheshesine, ápeke-sińlisine, aǵa-baýryna, basqada et jaqyn týystaryna, kórshilerine, úı bosaǵasyna óleńmen kóris aıtaly. Muny qazaq saltynda "Syńsý" dep te ataıdy.

Qyz syńsýynyń mazmunynda, munarly kórýinde qýanysh ta, týǵan jeri men elin qımastyq ta bolady. Árıne toı bolǵan soń, qyzyq qyzyp jatqan soń jarqyldaǵan qýanysh basym, sezim tasqyndy bolady. Qaıǵy men muńǵa oryn berilmeıdi. Salqyndyqqa jol joq, sulý muń, qońyr ún, tátti áýenmen erke naz esip turady. Maıda jibek daýyspen jıektep aıtyp jetkizedi. Jylasa da kúlki aralas kúmis qońyraýly ashyq ún, bultsyz oı ańǵarylyp turady. Qyz qabaǵynan qyraý baıqalmaýy shart. Syńsý sózinde otty tátti aq jarma tilekter aqtarylyp jatady. Jylaýdan góri kúlý, kúrsinýden góri kóńildený, marqa kóńilden maqpal sóz aıtyp qoshtasý basym túsedi.

Já, jasanyp jánnat tórinde otyrǵan hor qyzyndaı qynaı bel, qyrmyzy qyzdyń aqtyq jyry, sylqym syry , seter sezimi tal boıyna qúp jarasyp,názik oıyn odan ary árlep jiberedi. Onyń úki qaýyrsynyndaı úlpildegen ýyz únine elitken el qyzyǵa qarap , qyrmyzy qyzdy úzatyp salýǵa daıyndalady.Qyz qúrbylary da osy sátte qyzǵa da qyzǵana da qarap ózderi de úzatylýdyń jolyn izdep , jan-jaǵyna oıana ǵashyq kózben qaraı bastaıdy.
Áne, kórisý jyrynda telegeı teńiz syr bar, qúpıa qyzyq qyr bar deıtini sodan...
Qazaq kórisindegi birinshi kórisýdi "Qaraly kóris" dese, ekinshi kórisýdi "Amandasý – sálemdeý" deıdi, úshinshisin "Qyz nazy", "Qoshtasý jyry", "Qyl bula", "Tabaldyryq jyry", "Erke jyr" dep te ataıdy.

Qazaqtyń arly da aqyldy, jyrshy da ánshi, bıshi de ónerli qyzdarynyń ómirleri ónegege toly. Basqany aıtpaǵanda kóris aıtyp ushatylǵaly turǵan, syńsyp túrǵan qyzyna qyzyǵa qarap, qyzǵan balap, qyzǵa ilesip syńsý aıtyp, birge jyrlap, birge jylap ketedi:

Esik aldy qara aǵash,
Qabyǵyn alsam jalańash,
Úzatylyp baram-aý,
Áke bir kári, baýr jas,

Esik aldy oshaǵan,
Ustatpaıdy qashaǵan.
Qaıta aınalyp kelgenshe,
Aman da bolsyn bosaǵam.

Kerimsal meniń keń ólkem,
Ketemin senen men erteń.
Aımalap meni qar salar,
Aldymnan shyǵyp qaı erkem.

Bazardan kelgen qúıysqan,
Taramaı shashim úıysqan.
Kelip te kitip júrińder,
Saǵyndyrmaı týysqan.

Aq úıdiń sáni dódege,
Aq súńqar iler bódene.
Aınalaıyn týystar,
Sendersiz sánim keleme.

Aq úıge salǵan uzigim,
Qolyma salǵan júzigim.
Aq ordadaı úıimniń,
Kóre almaı kitim qyzyǵyn.

Qaıran aýylym qaldy-aý,
Qarasam kózim taldy-aý.
Álpeshtegen el-júrtym,
Artymda úzap qaldy-aý.

Mine, keremet, án jeliktirgen qyz boıynan asaý-asaý qúmarlyq tolqyny kórinedi, názik júrektiń týǵan jerin qımaı qynjylǵan iltıpaty bilinedi, jan tebirenter, júrek tolqytar syrly syńsý, qosh aıtyp kórisýge úlasyp, úlan asyr uly dalaǵa jyr qanatyn byraq qaǵady.Qyzǵaldaq qyzdyń qyrmyzy jyrynan onyń balań kez, bal dáýren, ýyz minezdi , sút tańdaı, ań mańdaı kezderi tizbektelip qyz jibekiń kóshindeı kóz aldyńnan ótedi.

Já, qos etek kóılek kıip, aqqdaı adyn kólde sylanyp, taranynyp, nazdanyp otyrǵan uzatylar sáttegi qazaq qyzynyń qúlyn daýys, bota músin beınesine esh súlýlyq teń kelmes.

Iá, ol osynaý aqtyq jyryn aıtyp bolyp, erteń-aq, qyzdyq ómirine qosh aıtady. Odan ary qaraı kelin, kelinshek, qatyn, báıbishe, ana bolyp, tolyp shyǵa keledi. Áıel zaty úshin myna jalǵan dúnıele aq jaýlyqty ana bolý, náreste súıý, bala tárbıelep baqytty etýden asqan baqyt bolmaq emes. Qyz ómiri odan basqa baqytpen tolmaq emes.

Qazaq halqynyń joqtaý jyrlary forma (Pishin) , janrlyq jaqtan eki túrge bólinedi.
Biri joǵaryda keltirilgendeı óleń-jyr ( Poezıa ) úlgisinde keledi. Ekinshi qara sóz túrinde (Proza) úlgisinde jolyǵady. Joqtaý jyrynyń óleńmen aıtylatyn tamyry tym tereńde jatyr, arǵy alys ǵasyrlardan 5-8 ǵasyrdaǵy kúlli túrik taıpalaryna ortaq eski eskertkishterden bastaý alady. Orhon jazýlarynan , qulyp tastardan tabylady.

Túrki haǵandary Bilgi qaǵan, Kúltegin batyr, Toń-Kók jyraýlardyń basyna qoıylǵan 7-8 ǵasyrlardaǵy qúlyptastarynda óleń sóz úlgisindegi joqtaý jyrlary dálel bolady. Múny qazaq " Tasdaq dastany", "Tasdaq jyrlary", "Tasdaq joqtaýlary" dep ataıdy. Sebebi erte ǵasyrlarda qazaqtyń arǵy tegin qúraıtyn Saq, Úısin, Qańly , t.b. taıpalardyń qonys etken mekenderindegi tańbaly tastar da Orhon jazýymen jazylǵan osyndaı joqtaý jyrlary tabylyp jatyr.

Sol kezdegi Orhon jaýlary Úısin memlekettiniń jazýy bolǵan. Bul jazý arqyly sol zamandarda úısin qaǵanaty Iranǵa, Vızentıaǵa, Tabyǵashqa (qytaıǵa) elshilik hattar jazyp qarym-qatynastar jasap otyrǵan, dúnıeden ótken ataqty adamdardyń basyna, qúlyptastarǵa osy jazýmen joqtaý jyrlaryn oıyp jazyp eskeritkishter qaltyryp otyrǵan.

Iá, qazaq halqyna mıras bolyp jetken joqtaý, estirtý, kóńil aıtý jyrlary osy úlgide saqtalyp qalǵan. Aıta bersek barlyq Efostyq ( Batyrlyq) jyr-dastandardyń alǵashqy jazý tásilderi de sol haǵanat kezinde qoldanǵan jazý úlgilerinen órnek alyp damyǵanyn ańǵarýǵa bolady.

Al qazaq halqynyń qara sóz túrindegi joqtaý sózderi ertedegi ertegiler men ańyzdardan bastaý alatyny beseneden belgili. Máselen, Jırenshe sheshenniń áıeli Qarashash qaıtys bolǵandaǵy estirtý sózi, joqtaýdyń qara sóz túrine jatady.

Já, túp ǵasyr túbinen túrin ózgertpeı ,sabaqtasyp saqtalyp jetken qazaqtyń joqtaý sózi men joqtaý jyrlary kúni búgingi tańǵada úlasyp uly sóz qúretimen jalǵasyp keledi. Turmys salt-dástúrimizge jylqy maıyndaı sińip bir jola ornyǵyp ta ketti. Bir adam dúnıeden qaıtsa, joqtaýyz attandyrmaıdy. El ishinde beldi , bedeldi, bilimdi, bilikti adam dúnıeden ozsa, aqyn jazýshylarymyz joqtaý jyryn arnap jazady, ne qaraly sóz arnaıdy.

Qytaı jerinde jasaǵan ǵúlama aqyn, tarıhshy, ǵalym Asqar Tatanaıuly dúnıe salǵanda, Belgili aqyn, aǵartýshy Berdibek Qúrjyqaı mynadaı joqtaý jyr arnaǵany áli esimde:

Súbihan Alla súmdyq qoı Asqar qulaý,
Keýdege salbyraǵan bastar mynaý.
Qazaqtyń taıyhtaǵy bar ónerin,
Ol dúnıege byraq alyp kete jazdadyń-aý.

Dep joqtaý jyryn jazǵan edi.
Qazaqtyń bulbul ánshisi Kúlash Baıseıit dúneden ozǵanda dańyqty aqyn Sybaı Máýlen:

Qazaqtyń kózin júmdy bulbul qyzy,
Úzildi sabaǵynan gúl qyrmyzy.
Jarq etip kóridi de , aǵyp tusti.
Almaty aspanynyń bir juldyzy, - dep joqtaıdy ári jalpaq júrtqa estirtedi.

Iá, bárin aıt ta birin aıt. Toqsan aýyz tobyǵyn aınaldyrmaı toq etkizip aıtsaq. Joqtaý jyrlary qazaqa ǵana tán asyl múra, altyn qazyna. Eki dúnıege arnalǵan arqaý jyr.arda óleń, aıshyqty óner...

Bolat Bopaıuly
1990 jyl. Úrimji qalasy.