Qazaqstandaǵy mal sharýashylyǵy-ulttyq ekonomıkanyń strategıalyq mańyzdy salalarynyń biri bolyp tabylatyn aýyl sharýashylyǵynyń bir bóligi. Degenmen, sút jáne et sharýashylyǵynyń jetistigi jem-shóp bazasynyń sapasyna tikeleı baılanysty. Tabıǵı-klımattyq jaǵdaılar óńirden óńirge qaraı ózgeretin Qazaqstan jaǵdaıynda mal azyǵyn óndirý jáne iri qara maldyń (İQM) belgili bir tuqymdaryn ósirý úshin qolaıly daqyldardy tańdaý agrobıznestiń basty aspektileriniń biri bolyp tabylady.

Qazaqstanda jemshóp óndirisin uıymdastyrý tásilderi ártúrli tabıǵı-klımattyq jaǵdaılardy belgileıdi. Mysaly, Aqmola, Qostanaı jáne Soltústik Qazaqstan oblystary sıaqty eldiń soltústik jáne ortalyq oblystarynda dándi daqyldar men kópjyldyq shópterdi ósirý úshin qolaıly jaǵdaılar bar. Munda jońyshqa, Tımotı, betege sıaqty daqyldardyń daqyldary jıi kezdesedi, olar shyryndy jáne qorektik jemniń negizgi kózi bolyp tabylady.

Bul rette Ońtústik jáne batys óńirlerde (Almaty, Jambyl jáne Mańǵystaý oblystary) ósimdik sharýashylyǵy úshin jaǵdaı qurǵaq. Nátıjesinde kásiporyndar jaıylymdar men egistikterdi sýarý úshin arnaıy sýarý qondyrǵylaryn paıdalanýy kerek. Sondyqtan mundaı aımaqtarda qurǵaqshylyqqa tózimdi daqyldar qolaıly – sýdan shóbi, arpa, súrlemge arnalǵan júgeri.

Sharýashylyqtardyń jetistikteri: tájirıbe jáne jetistikter

Qazaqstannyń jetekshi sharýashylyqtarynyń tájirıbesi óndiriste joǵary kórsetkishterge qol jetkizýdiń negizgi faktory — durys uıymdastyrylǵan jem-shóp bazasy ekenin kórsetedi.

Reıtıńke sáıkes ElDala.kz, 2023 jyly Qazaqstanda jalpy sút óndirisi boıynsha TOP-3 kóshbasshy boldy:

• "Zenchenko jáne K" KT (óndiris kólemi 48 myń tonnaǵa jýyq);
• "Rodına" Agrofırmasy (óndiris kólemi 31,7 myń tonna);
• "Karl Marks atyndaǵy" JSHS (óndiris kólemi 18,5 myń tonna).

Eger ótken jylmen salystyrsaq, onda barlyq úsh sharýashylyq aıtarlyqtaı ósim kórsetti: "Zenchenko jáne K" KT óndiris kólemin 14% — ǵa, "Rodına" — 8% - ǵa, "k.Marks atyndaǵy" JSHS-21% - ǵa ulǵaıtty.

Reıtıńke sáıkes 2023 jyly jemdik sıyrdan ortasha saýý boıynsha kóshbasshy ElDala.kz, "Otan" Agrofırmasy boldy (sıyr súti — 11 360 kg). Bul kompanıa sýarmaly alqaptarda salynǵan qýatty jem-shóp bazasynyń, maldyń tamasha genetıkasynyń, janýarlardy ustaýdyń qolaıly jaǵdaılarynyń jáne joǵary bilikti mamandardyń arqasynda reıtıńtiń birinshi qatarynda turýdy jalǵastyrýda. Ekinshi orynda 11 118 kg kórsetkishi bar "Aıs" kásiporny, al úshinshi orynda — 19 736 kg-nan bastap Agro Trade PV.

Nátıjesinde, reıtıńterdiń serpini Qazaqstannyń sút sektorynyń qanshalyqty sapaly ósetinin kórsetedi: eger 2021 jyly TOP-10-ǵa kirý úshin ónimdiliktiń tómengi shekarasy jemdik sıyrdan jylyna 7600 kg sút bolsa, onda 2022 jyly –  7800 kg, al 2023 jyly – 9 600 kg.

"Eger siz sońǵy úsh jyldaǵy úzdik 10 -. alyp, olardyń ortasha ónimdiligin esepteseńiz, onda 2021 jyly bul bir jyl ishinde jemdik sıyrdan 8770 kg, 2022 jyly-9323, al 2023 jyly — 10359 kg boldy. bul qazirdiń ózinde jaqsy eýropalyq deńgeı. Bizdiń úzdik sharýashylyqtarymyz ónimdiligi jaǵynan sheteldik áriptesterden esh kem túspeıdi", - dep túsindirdi Respýblıkalyq sútti jáne aralas iri qara tuqymdary palatasynyń atqarýshy dırektory Azamat Saǵynbaev.

Aýyl sharýashylyǵy óndirýshileri turaqty ónim beretin jáne jemshóptiń joǵary qorektenýin qamtamasyz etetin tuqymdardy únemi izdeıdi, óıtkeni sút fermalary shyǵyndarynyń kóp bóligi jemshópten keledi.