الەمنىڭ 7 كەرەمەتى جايىندا جەر شارىنىڭ ءاربىر ازاماتى بىلەدى. ال، بۇگىن نازارلارىڭىزعا الەمدەگى ەڭ كەرەمەت 20 جەردى ۇسىنباقپىز.

سپوتتەد-لەيك، كانادا

"اقتاڭداق كور" بريتانيالىق كولۋمبيادا ورنالاسقان. ول يمپرەسسيونيستەردىڭ قىلقالامىنىڭ بەينەسىنە ۇقسايدى. كولدەگى سۋ ىشۋگە جارامسىز. وندا ميكرواعزالاردىڭ تەك بىرەن-ساران تۇرلەرى كەزدەسەدى. تەمپەراتۋرا 43 گرادۋسقا جەتكەن كەزدە كول بەتىندە 365 شالقىشقا پايدا بولادى، ياعني ءبىر جىلداعى كۇن سانىمەن تەپە-تەڭ. 

الىپتار كوپىرى. سولتۇستىك يرلانديا

شامامەن 60 ميلليون جىل بۇرىن جانارتاۋدىڭ قاتتى اتقىلاۋىنان ماسسانىڭ بەتىنە بالقىتىلعان تاۋ جىنىسى شىقتى. قاتتى كۇيگە تۇسكەن سوڭ ول وسىنداي تاڭعاجايىپ نارسەگە اينالدى. اڭىز بويىنشا، ءمىنسىز گەومەتريالىق فورماعا يە 37 000 كولوننانى ءداۋ ادامدار (ۆەليكان) قۇراستىرعان.

تورا قۇدىعى، اقش، ورەگون شتاتى

قاتتى داۋىلدى بولعان كەزدە قاتتى سوققىدان تەڭىزدىڭ سوقپا تولقىنى ۇڭىرەيگەن ويىققا اينالعان. ادام باسقارا المايتىن سۋبۇرقاقتار، توننالاعان سۋدىڭ شاشىراندىلارى، ەرەكشە تابيعي رەلەفتەر، مۇنىڭ بارىنە پەرپەتۋا مۇيىسىنەن قاراۋعا بولادى، الايدا قولايسىز اۋا-رايى كەزىندە ول ادام ءومىرى ءۇشىن ءقاۋىپ تۋعىزۋى مۇمكىن.

پامۋككالە، تۇركيا

يەراپوليس قالاسىنداعى تانىمال تەرراسالار مەن ۇيىندىلەر ورنالاسقان بقل جەر بۇكىلالەمدىك يۋنەسكو مۇراسىنا كىرگەن. پامۋككالەنىڭ 17 بىردەي ايماعىنان تازا تابيعي سۋ الۋعا بولادى. ولاردىڭ ءارقايسىسىنداعى سۋ تەمپەراتۋراسى 35 پەن 100 گرادۋس ارالىعىندا بولادى.

حيلليەر كولى، اۋستراليا

بۇل ەرەكشە كول 1802 جىلى اۋستراليانىڭ ەڭ ۇلكەن ارالدارىنىڭ بىرىنەن تابىلدى. ءبىر جىل بويى اتالمىش كول قانىق قىزعىلت ءتۇستى بولادى. وعان رەڭ بەرەتىن دۋناليەللا بالدىرى مەن ميكرواعزالاردىڭ كەيبىر تۇرلەرى.

باداب-ە سۋرت، يران

مىڭ جىلدىقتار بويى قۇرىلعان يراننىڭ سولتۇستىگىندەگى تەرراسسالار — تابيعاتتىڭ قايتالانباس ەرەكشە قۇبىلىسى. تراۆەرتين — بۇل اكتاستىڭ ءبىر ءتۇرى، ول كالسيي مەن اققان سۋدان قۇرالادى. تەمىر وكسيدتەرىنىڭ سالدارىنان تەراسسالار بال تۇسىنە بويالعان.

تيانسزي تاۋلارى، جۇڭگو

تاڭعاجايىپ مۇنارالار جاسىل ورمان مەن مۇنارلارمەن قورشالعان. تاۋعا تەك فۋنيكۋلوردىڭ كومەگىمەن شىعۋعا بولادى. ال ايماقتاعى تالعا شىعىپ، «اۆاتار» ءفيلمىن ويلاپ تابۋشىلاردى شابىتتاندىرا تۇسكەن جەردى كورۋگە بولادى.

ناسكا ءۇستىرتى، پەرۋ

ناسكانىڭ بايىرعى تۇرعىندارى ويىپ سالعان جانۋارلار مەن گەومەتريالىق فيگۋرالاردىڭ بەينەلەرى ءالى كۇنگە دەيىن وڭتۇستىك امەريكانىڭ جۇمباق دۇنيەسى بولىپ سانالادى. ول بەينەلەردى بيىكتىكتەن نەمەسە جاقىن ماڭداعى مۇناراعا شىعىپ كورۋگە بولادى. ونىڭ بيىكتىگى 200 مەتردى قۇرايدى.

بەرمۋد ءۇشتاعانى، اتلانت مۇحيتى

الەمدەگى ەڭ قۇپيالى جەردىڭ ايماعى 500 000 شارشى ميل. ول بەرمۋدتار، فلوريدا مەن پۋەرتو-ريكونىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان. اتالعان جەردە ادامداردىڭ، تۇتاستاي قايىقتار مەن ۇشاقتاردىڭ جوعالىپ كەتكەنى تۋرالى ءتۇرلى اڭىزدار كەزەدەسەدى.

سوكوترا ارالى، يەمەن

نەگىزگى افريكادان 6 ميلليوننان اسا جىل بۇرىن ءبولىنىپ شىققان بۇل ارال عىلىمي-فانتاستيكالىق فيلم تۇسىرۋگە ارنالعان دەكوراسياعا ۇقساس كەلەدى. سوكوترادا وزىندىك جەكە ەكوجۇيە قالىپتاسقان. سول سەبەپتى مۇندا وسەتىن وسىمدىكتەر مەن اعاشتار الەمنىڭ باسقا ەشبىر مەكەنىندە كەزدەسپەيدى.

قول ءشولى، چيلي

چيليالىق ءمۇسىنشى ماريو يرارراسابال — اتالعان ونەر وبەكتىسىنىڭ اتاكاما ءشولىنىڭ اراسىندا پايدا بولۋىنا جاۋاپتى بولعان ادام. ول ادامنىڭ جان قينالىسى تۋرالى جۇمىستارىمەن كەڭىنەن تانىلعان سۋرەتشى. ال مىنا جەردەگى قول جالعىزدىقتىڭ بەلگىسى سانالادى.

شوكولادتى توبە، فيليپپينى

ارال ورتالىعىنداعى بوحول ەلدى مەكەنىندە 1700 ءتۇرلى ەرەكشە تومپەشىكتەر پايدا بولعان. ولاردىڭ بيىكتىگى ءارتۇرلى بولسا دا، پىشىندەرى ۇقساس. قۇددى بارلىعى ءبىر ادامنىڭ قولىنان شىققانداي. الايدا شىندىعىندا ولاي ەمەس. يۋنەسكو-عا سايكەس، ولار تامشىلاعان جاڭبىر سۋىنان پايدا بولعان جانە مارجاندى دەپوزيتتەردەن تۇرادى. ال «شوكولادتى توبە» اتاۋى بۇل جەرگە نۋ ورمانمەن قاپتالعان بوكتەرلەر جىلدىڭ ەڭ قۇرعاق مەزگىلىندە قوڭىر تۇسكە بويالعان شاقتا بەرىلگەن.

قىزىل جاعاجاي، پانسزين، جۇڭگو

وتە ادەمى ءارى قىزىق پانسزين جاعاجايىن سۋەد بالدىرى باسىپ كەتكەن. كۇزدىگۇنى ولار قىزىل تۇسكە بويالادى. ال كەلۋشىلەر ءۇشىن جاعاجايدىڭ كىشكەنتاي بولىگى عانا اشىق سانالادى. ادامدار تەڭىزگە الىپ باراتىن ءبىر عانا كوپىر ارقىلى جۇرە الادى.

قۇمىرا اڭعارى، لاوس

الىپ قۇمىراعا ۇقساس مىڭداعان تاستار سيانگكحۋانگ اۋىلى ايماعىندا ورنالاسقان. بۇل ەرەكشە تۇتىكشەلەردىڭ پايدا بولۋى تۋرالى نەگىزگى تەورياعا سايكەس، بۇلار كەزىندە ادامداردى جەرلەۋ راسىمىندە قولدانىلعان. اڭىز بويىنشا، قۇمىرالاردىڭ ىشىندە الىپ ادامدارعا ارنالىپ كۇرىشتى شاراپ دايارلانعان.

گوبلين اڭعارى، يۋتا شتاتى، اقش

بۇل مارستىڭ بەتكى قاباتى ەمەس، بۇل بار بولعانى ادام مەكەندەمەيتىن سولت-لەيك-سيتيدەن 216 ميل قاشىقتىقتا ورنالاسقان جەر.

كيتتى اللەيا، چۋكوتكا

بەرينگ تەڭىزىندە ورنالاسقان يتىگران ارالىنا الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن تۋريستەر كەلەدى. مۇندا گرەنلاندتىق كيتتەردىڭ سۇيەكتەرى مەن جاقتارىنان جاسالعان عيمارات بار. عالىمدار نەلىكتەن ادامداردىڭ مۇنى ويلاپ تاپقانىن سول كۇيى تۇسىردىرە المادى. اتالعان جەردە جاپپاي قۇرباندىق شالۋ ءراسىمى وتكەن بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجام بار.

شىنى جاعاجاي، كاليفورنيا

ۇزاق جىلدار بويى تەڭىز تولقىنى سوققاننان كەيىن شىنى تاستار پايدا بولعان. وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا سۋدا كوپ قوقىس جينالىپ قالعان. ال ونىڭ وڭدەلگەن قالدىقتارى الەمنىڭ ميلليونداعان تۋريستەرىن وزىنە شاقىرۋدا. قازىرگى ۋاقىتتا اتالمىش جەردەن جارقىراعان تاستاردى الۋعا تىيىم سالىنعان.

پاريج ۇڭگىرلەرى، فرانسيا

ناعىز بايىرعى ۇڭگىرلەر تۋننەلدەر جەلىسىن قۇرايدى. مۇندا 6 ميلليونعا جۋىق پاريج تۇرعىندارى جەرلەنگەن. كوبىنەسە ءانونيمدى سۇيەكتەر مەن باس سۇيەكتەر تولىپ قالعان زيراتتاردان XVIII مەن XIX عاسىرلار ارالىعىندا الىنعان. ونىڭ ەشقانداي ماقساتى بولعان جوق. ەسەسىنە ءقازىر بۇل ۇڭگىرلەر الەم تۋريستەرىنىڭ نازارىنا ىلىگىپ وتىر.

فلاي، نيەۆەدا شتاتى، اقش

بۇل قۇددى وزگە پلانەتالىق گەيزەر سەكىلدى نارسە، ول بلەك-روك ءشول دالاسىندا جەكە مەنشىك ايماقتا ورنالاسقان. 1964 جىلى ەنەرگەتيكالىق كومپانيا ۇڭعىمانى گەوتەرمالدى سۋعا بۇرعىلاعان سوڭ پايدا بولعان.

تاسيرو مىسىق ارالى، جاپونيا

بۇرىندارى وسى ارالدا مىسىقتارعا ەرەكشە قۇرمەت كورسەتىلگەن. سەبەبى مىسىق جىبەك وندىرىسىنە كەسىرىن تيگىزەتىن تىشقانداردى اۋلاپ وتىرعان. ارالعا يت اكەلۋ قاتاڭ تۇردە تىيىم سالىنعان. ال قازىرگى ۋاقىتتا ارالداعى جابايى مىسىقتار سانى جەرگىلىكتى حالىق سانىنان اسىپ تۇسەدى.