تۇراتىن جەرى جوق قازاق ستۋدەنتى: اعاي، ماعان جاتاقحانا قاشان بەرىلەدى؟ ءبىر بولمەلى پاتەر بەرەتىندەي بولدىڭىزدار عوي.
دەكاننىڭ ورىنباسارى: سىزدەر جوعارى كۋرستىڭ ستۋدەنتىسىزدەر. سىزدەرگە ورىن جەتپەي جاتىر. سىزدەر تۇرماق ەندى عانا كەلگەن كەيبىر 1 كۋرس ستۋدەنتتەرى دە ءالى جاتاقحانا المادى.
تۇراتىن جەرى جوق قازاق ستۋدەنتى: اعاي، جاتاقحانادا بوس ورىن بارىن ۇزىنقۇلاقتاردان ەستىپ كەلىپ وتىرمىن. 9 قاباتتى جاتاقحانادان ورىن تابىلماعانى ما؟
دەكاننىڭ ورىنباسارى: ورىن بارى بار عوي. ءبىراق جاقىندا ءبىزدىڭ جاتاقحاناعا جاقىندا قىتايلار كەلەدى. سەن ايتىپ وتىرعان بوس ورىن سولارعا ارنالعان. ولار ءبىزدىڭ قازاق ستۋدەنتتەرىنىڭ دە جاعدايىن جاساپ وتىر. سوندىقتان ءبىز دە قوناقجايلىق تانىتىپ، ولارعا ورىن دايىنداپ قويۋىمىز كەرەك. ولار قىتايدان كەلىپ قايدا تۇرادى ەندى؟
تۇراتىن جەرى جوق قازاق ستۋدەنتى: قازاقتان قىتايدى ارتىق كورگەن «قوناقجايلىعىڭىزعا» بولايىن...
قازاقتىڭ جەرىن جۇڭگو قاپتاعالى قاشان؟! قازىرگى كەزدە قازاقستاندا قىتايلاردىڭ داۋرەنى ءجۇرىپ تۇر دەسەك تە ارتىق ايتپايتىن شىعارمىن. مەن ءقازىر قىتايلاردىڭ قازاقستاندا نان تاۋىپ، قازاقتاردان كوپ جالاقى الاتىنىن ەمەس، ەلىمىزدەگى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قازاق ستۋدەنتتەرىنە قاراعاندا جۇڭگو ستۋدەنتتەرىن كوبىرەك ويلاپ، جاعداي جاساۋى تولعاندىرادى.
بيىل قازۇۋ-عا تۇسكەن ستۋدەنتتەردىڭ سانى بىلتىرعا قاراعاندا ەداۋىر كوپ بولدى. ارينە اتاعى جەر جارىپ تۇرعان قازۇۋ-دا وقۋدى ارمانداپ كەلىپ، ستۋدەنتتىك ءومىردىڭ قىزىعى مەن شىجىعىنا قىزىققان جاستاردىڭ سانى كوپ. الايدا ستۋدەنتتەردى قابىلداي العان ۋنيۆەرسيتەت، جاتاقحانا تۋرالى ماسەلەنى ءالى شەشە الماپتى. تالاي ستۋدەنتتەر قايدا بارارىن بىلمەي، الىس اعايىننىڭ ءۇيىن جاعالاپ، سول جانداردىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ ءجۇر. تالاي قاراكوز قىزدار ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا كوشەدە قايدا بارارىن بىلمەي ءجۇردى. قاراكوز قازاقتى جاتاقحاناعا سىيعىزباعان قازاق 9 قاباتتى جاتاقحانانىڭ بىرنەشە بولمەسىن جۇڭگو ازاماتىنا ارناپ ساقتاپ قويعانىن ەستىگەنىمدە، قانىم باسىما شاپقانى راس. وسى جىلى قىتايدان كوپتەگەن ستۋدەنتتەر كەلدى. ءبىراق قازاقتىڭ اۋزىنان جىرىپ، دالاعا قاڭعىتىپ، ايدالادان كەلگەن قىتايعا ورىن دايىنداپ، اسپەتتەپ كۇتىپ الاتىن قازاق وسى قوناقجايلىعىن قاشان قويار ەكەن؟!
ءيا، قىتايعا بارعان ستۋدەنتتەرگە قىتايلاردىڭ دا جاعداي جاسايتىنى راس. الايدا جۇڭگو ەلىندە وقىعىسى كەلگەن ستۋدەنت الدىمەن جۇڭگو ءتىلىن 1 جىل ۇيرەنۋ كەرەك. سودان كەيىن جۇڭگو تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرىپ، ەمتيحاننان وتكەننەن كەيىن عانا ءوز ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الا باستايدى. سونىمەن بىرگە جۇڭگو ەلى قازىرگى كەزدە قازاق تىلىنە كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ جاتىر. قازاقستاننان بىلىكتى ءتىل ماماندارىن قىتايعا شاقىرىپ، جاعدايىن جاساپ، جالاقىسىن بەرىپ، قاتايلارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدا. قۇرت-قۇمىرسقا جەپ، تىپ-تىنىش جاتقان جۇڭگو نەلىكتەن قازاق تىلىنە قۇشتار بولا قالدى؟ بۇنىڭ استارىندا دا ساياسات بارىن نەگە اڭقاۋ قازاق تۇسىنبەي كەلەدى؟ ولار بەلگىلى ءبىر استىرتىن ساياسات ارقىلى قىتايداعى قازاق جاستارىنا كەرەمەت جاعداي جاساۋدا. ال ءبىز شە؟ قانداي ساياساتپەن قازاق ستۋدەنتىنەن گورى جۇڭگو ستۋدەنتىنە جاناشىر بولىپ وتىرمىز؟ ەلىمىزدە ءجۇرىپ اقشا تاۋىپ، قازاق قىزىنا سۇقتانىپ، ايەلدىككە العىسى كەلىپ، "مەن قازاقشا ۇيرەنبەيمىن ايەلىمە قىتايشا ۇيرەتەمىن"،- دەگەندەرى از بولعانداي، قازاق ستۋدەنتىنە تيەسىلى جاتاقحانا بولمەسىن قىتايلاردىڭ «تارتىپ» الۋى دا ءبىزدىڭ كەرەمەت «قوناقجايلىعىمىزدىڭ» كەسىرى. بۇگىن اقىرىنداپ كەلە باستاعان جۇڭگو ەرتەڭ كوبەيىپ كەلەشەك ۇرپاقتى باسقارماسىنا كىم كەپىلدىك بەرە الادى؟! قازاق حالقى ەجەلدەن باسقا ۇلتتان ەمەس، قارا قىتايدان بوستان بوسقا قاۋىپتەنبەگەن شىعار.
بىلەمىن قازۇۋ-دا كوپتەگەن ۇلت وكىلدەرى ءبىلىم الادى. وعان مەنىڭ ەشقانداي قارسىلىعىم جوق. الايدا وزگە ۇلتتىڭ جاعدايىنان ءوز قاراكوزدەرىمىزدىڭ جاعدايى ماڭىزدى عوي. نەگە قازاق قازاققا جانى اشىمايدى؟ نەگە قازاق قازاقتى جاقىن تارتپايدى؟ وزگە ۇلتتىڭ اسىرەسە قۇرت-قۇمىرسقانى ازىق ەتكەن قارا قىتايدىڭ ءبىزدىڭ ەلگە تيگىزەر ەشقانداي پايداسىنان گورى زيانى شاش ەتەكتەن. قازاقتىڭ نانىن قازاقتان جىرىپ، قىتايعا بەرىپ، قازاقتى دالادا قاڭعىتىپ، قىتايعا جىلى توسەك بەرىپ «قوناقجاي ەل» بولماي-اق قويدىق. بۇل اتادان ميراسقا قالعان ءبىزدىڭ جەرىمىز، قازاقتىڭ جەرى جانە بۇل جەردىڭ يەسى دە، قوجاسى دا قازاق! وزگە ۇلتتى ەلدى، جەردى، ءتىلدى، جالپى ايتقاندا، قازاقتى سىيلاسا عانا سىيدىرامىز. بۇگىن بارىنە تىنىش قاراپ جاتقان قازاق جاستارىنىڭ شىدامى تاۋسىلار شاعى كەلەر. سول كەزدە بيلىكتەگى قازاق اشىنعان قازاقتى اۋىزدىقتاي الماي جاتپاسىن...
اسەل بولات قىزى
پىكىر قالدىرۋ