ۇلتتىق قوردىڭ تىيىم سالىنعان 22 ميلليارد اقش دوللارى جانە قاشاعان جوباسىنداعى قازاقستاننىڭ ۇلەسى تۋرالى.

كاسىپكەر مارعۇلان سەيسەمباي سوڭعى بىرنەشە اي شاماسىندا قىزۋ تالقىعا تۇسكەن ۇلتتىق قورداعى «كەلەشەك ۇرپاققا ءتيىستى» 22 ميلليارد اقش دوللارىنىڭ بۇعاتتالۋى تۋرالى ماسەلەگە پىكىر ءبىلدىردى، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.  ول: «ارينە، ءمان-جايدىڭ انىق-قانىعىن ناقتى بىلەمىن دەپ ايتا المايمىن، دەگەنمەن، اشىق اقپارات كوزدەرىنەن بىلگەن-تۇيگەنىم شىندىقتان الىس ەمەس دەپ ويلايمىن»، دەپ جازدى ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا.

-دوستار، 
وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، سوڭعى ەكى اي بويى «بولاشاق ۇرپاققا» ارنالعان ۇلتتىق قوردىڭ تىيىم سالىنعان 22 ميلليارد اقش دوللارى جايلى قىزۋ تالقىلاۋ ءجۇرىپ جاتىر. ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەرىمىز ءبارى جاعداي باقىلانۋدا دەگەن سايىن، جاعداي ودان دا كوپ الاڭداتۋ تۋعىزىپ وتىر. اسىرەسە، قاشاعان جوباسىنداعى قازاقستاننىڭ ۇلەسىنە، ۇلتتىق بانكتىڭ باسقا دا اكتيۆتەرىنە جانە قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ اكتيۆتەرىنە تىيىم سالىنۋىنا وراي. شىن مانىندە، مەنىڭ ويىمشا، قازاقستان تارابى وسى ماسەلەنى شەشۋدە دۇرىس ستراتەگيانى پايدالانىپ جۇرگەن جوق. پروبلەمانىڭ تاريحى تۋرالى ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن. (مەندە تولىق كورىنىس جوق، مەن اقپاراتتى اشىق كوزدەردەن الامىن، ءبىراق بۇل اقيقاتقا جاقىن دەپ ويلايمىن). 

ستاتي ءىسىنىڭ تاريحى.

اناتول ستاتي – مولداۆيانىڭ ءىرى بيزنەسمەنى، “Tristan Oil” شەتەل كومپانياسى ارقىلى قازاقستاندا تولقىن، بورانكول جانە تابىل كەن ورىندارىن وڭدەۋگە قۇقىعى بار «تولكىننەفتەگاز» جانە «كازپولمۇناي» بك كومپانيالارىنا يەلىك ەتتى. 2005 جىلى جوعارىدا ايتىلعان كەن ورىندارىنان گازدى وڭدەۋ ءۇشىن ول «بورانكول گاز وڭدەۋ زاۋىتىن - بگز» سالۋدى شەشتى. جوبا 176،5 ميلليون اقش دوللارىمەن باعالاندى جانە ونى شەتەلدىك «Tristan Oil” كومپانياسى قارجىلاندىردى. «تولكىننەفتەگاز» «كازپولمۋناي» بك بىرلەسىپ، قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىنداعى – تولقىن، بورانكول جانە تابىل كەن ورىندارىنان شىعاتىن شيكىزاتپەن زاۋىتتى قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس بولاتىن. “Tristan Oil” جوبا قاجەتتى 176 جارىم ميلليوننىڭ 156،2 ميلليون دوللارىن ينۆەستيسيالادى.

2009 جىلى اناتول ستاتي جانە ونىڭ بيزنەسىنە قارجى پوليسياسى «كىرىستى». مولداۆاندار قازاقستاننان قاشتى، ءبىراق كاسىپورىن باسشىلارىنىڭ ءبىرى قاشىپ ۇلگەرمەي، تۇرمەگە قامالدى. ءبىرشاما ۋاقىتتان كەيىن ءستاتيدىڭ قامالعان سەرىكتەسى قازاقستاننان قاشقان. ونىڭ قالايشا قاشقانى بۇتىندەي ءبىر دەتەكتيۆتى وقيعا، بۇل تۋرالى ينتەرنەتتەن وقۋعا بولادى. 

سول ۋاقىتتان بەرى ستاتي ءبىزدىڭ ەلىمىزبەن سوتتاسىپ، ءبىرشاما تابىسقا دا جەتتى. 2014 جىلدىڭ قاڭتارىندا ستوكگولمدەگى اربيتراجدى تورەلىك سوت قازاقستان تارابىنىڭ ەنەرگەتيكالىق حارتيا تۋرالى شارتىن بۇزعانىن انىقتادى، ول شەتەلدىك ينۆەستيسيانى باسىپ الۋعا قاتىستى ەدى جانە دە قۋىنۋشىلارعا 506 ميلليون اقش دوللارى تولەنسىن دەگەن ۇكىم شىعاردى. اناتول ءستاتيدىڭ قازاقستانعا قويىپ وتىرعان تالابىنىڭ جالپى سوماسى - 4 ملرد. اقش دوللارىنان اسا سوما.
وسى شەشىمنىڭ نەگىزىندە ستوكگولمدەگى اربيتراجدى تورەلىك سوت ۇلتتىق قوردىڭ قاراجاتىنا، قاشاعان جوباسىنداعى قازاقستاننىڭ ۇلەسىنە، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ جانە ۇلتتىق بانكتىڭ باسقا مۇلىكتەرىنە 22 ملرد. اقش دوللارىندا تىيىم سالىندى. تىيىم سالىنعان اكتيۆتەر سوماسى 38 ملرد. اقش دوللارىنا جۋىق.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ادىلەت مينيسترلىگىنە مەنىڭ ۇسىنىسىم.
- ۇلتتىق قور قاراجاتى - 22 ملرد. اقش دوللارىنا تىيىم سالىنىپ، تاۋەكەلدە ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ،
- اكتيۆتەرگە تىيىم سالۋ جالعاسۋ ۇستىندە جانە 38 ملرد. اقش دوللارىنا جاقىنداعانىن ەسكەرە وتىرىپ،
- بۇل پروبلەما كوپ جىلدار بويى شەشىمىن تاپپاي كەلە جاتقانىن ەسكەرىپ، 
- قازاقستان حالىقارالىق زاڭگەرلەرگە اقى تولەۋ ءۇشىن اۋقىمدى قاراجات (ميلليونداعان دوللار) جۇمسايتىنىن ەسكەرە وتىرىپ،
- كوپتەگەن ەلدەردەگى حالىقارالىق سوت تالقىلاۋلارىنداعى مەنىڭ تاجىريبەمدى ەسكەرىپ (تومەندە قاراڭىز)،
- قازاقستان تارابىنان بۇل پروبلەمانى شەشۋ ستراتەگياسى مەن تاكتيكاسىن مەنەن تاجىريبەسى ازداۋ ادامدار جۇرگىزىپ وتىرعانىن بولجاي وتىرىپ،

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ادىلەت مينيسترلىگىنە وسى پروبلەمانى اقىسىز نەگىزدە كەشەندى (زاڭدى كۇرەس ستراتەگياسى، كەلىسسوزدەر جانە ت.ب.) شەشۋ بويىنشا ءوز قىزمەتىمدى ۇسىنۋدى ءوز بورىشىم دەپ سانايمىن. 
قازاقستان تارابىنىڭ جەڭىسىنە ءجۇز پايىز كەپىلدىك بەرە المايمىن، مەن پايىمداپ وتىرعانداي، قازاقستان جاعىنان ايىپ بار، ءبىراق مەن بۇل پروبلەمانى ۇتىمدى تۇردە شەشە الاتىنىما سەنىمدىمىن.
قالاي بولعانمەن دە، جاعدايدى ناشارلاتا قويماسپىن. مەن ءاردايىم «ءبۇلدىرىپ الماۋ» ءپرينسيپىن ۇستانامىن.

مىنانى ايتا كەتەيىن. وسى ۇسىنىس ارقىلى وزىمە دەگەن ەشقانداي جەڭىلدىكتەردى، باسقا ىستەر جونىندە وڭ كوزقاراستى كۇتپەيمىن. بۇل ۇسىنىس تاعى ءبىر نارسەنى ساۋدالاسۋ ەمەس، بۇل مەنىڭ ناقتى ءبىر ادامعا جاردەمىم ەمەس، نە قازاقستان ۇكىمەتىنە كومەگىم ەمەس، ءوزىمنىڭ بىلىكتىلىگىم مەن تاجىريبەمدى ۇلتتىق قوردىڭ وسى پروبلەماسىن شەشۋدە قولدانباۋىم دۇرىس ەمەس دەپ سانايمىن. 
مەنىڭ ىس-ارەكەتىمدە ءۇش ۆاريانتىم بار. ءبىرىنشىسى، ەلىمىزدىڭ مۇلكىنە قالاي تىيىم سالىنىپ جاتقانىنا قاراپ، سىرتقى باقىلاۋشى بولىپ وتىرۋ. ەكىنشىسى، ۇكىمەتىمىزدىڭ قيمىلىن ءاردايىم سىناپ، حالىقارالىق سوتتارداعى جەڭىلىستەرىنە ىشتەي قۋانىپ وتىرۋ. ءۇشىنشىسى، پرواكتيۆتى بولىپ، ياعني، بەلسەندىلىك تانىتىپ، ءوز كومەگىمدى بارىنشا اياماۋ. مەن ءۇشىنشى جولدى تاڭدادىم. مۇمكىندىگىمشە تالاپتانىپ وتىرمىن.

مەنىڭ بىلىكتىلىگىمدى جانە تاجىريبەمدى كورسەتەتىن «پورتفوليوم»:

1991 جىلى. قازمۋ زاڭ فاكۋلتەتىن قىزىل ديپلوممەن اياقتادىم.

2003 جىلى. كموبايلدىڭ حالىقارالىق Motorola كومپانياسىنا قارسى ءىسى. 
تالقىلاۋ سوماسى 175 ملن. اقش دوللارى. 
ناتيجەسى: 
كموبايلدىڭ قارىزىن 175 ملن. اقش دوللارىنان 40 ملن. اقش دوللارىنا دەيىن ازايتۋ جونىندەگى بىتىمگەرلىك كەلىسىم. 
قولدانىلعان قۇرالدار.
- موتورولا كومپانياسىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنە ىقپال ەتۋ ماقساتىندا امەريكا لوببيستيكالىق كومپانياسىن ىسكە كىرىستىرۋ،
- امەريكالىق زاڭ كومپانياسىن ىسكە كىرىستىرۋ،
- موتورولا كومپانياسىنا قىسىم كورسەتۋ ءۇشىن نيۋ يورك سوت شەشىمىن پايدالانۋ، 
- كەلىسسوزدەردە اعىلشىن ينۆەستيسيالىق بانكىن پايدالانۋ.

2007-14 جج. بيتەل وپسيونى بويىنشا رەسەي ۇيالى وپەراتورى متس-قا قارسى ءىس.
تالاپ ەتۋ سوماسى 170 ملن. اقش دوللارى. 
ناتيجەسى:
حالىقارالىق اربيتراجدى تورەلىك سوتتىڭ متس-قا قارسى 220 ملن. اقش دوللارى سوماسىنا شەشىمىن شىعارۋى جانە متس كومپانياسىنىڭ شەتەلدىك اكتيۆتەرىنە تىيىم سالۋ. 
قولدانىلعان قۇرالدار.
- حالىقارالىق اربيتراجدا متس-قا قارسى سوت شەشىمى.
- ليۋكسەمبۋرگ قالاسىنىڭ متس-قا قارسى سوت شەشىمى
- بريتاندىق ۆيرگين ارالاردارىنىڭ متس-قا قارسى سوت شەشىمى

2009-2010 جج. شۆەيسارياداعى ماعان قارسى قىلمىستىق قۋدالاۋ. 
اليانس بانكتىڭ اقشاسىن قىمقىرۋ جانە جىلىستاۋ تۋرالى ءىس.
ناتيجەسى:
قىلمىستىق شۆەيساريا فەدەرالدى پروكۋرورىمەن ءىس قىلمىس وقيعاسى ورىن الماۋىنا بايلانىستى جابىلدى.
قولدانىلعان قۇرالدار.
- مەنىڭ شۆەيسارياداعى بارلىق شوتتارىم بويىنشا اقشا قاراجاتىنىڭ بارلىق قوزعالىسىن دالەلدەۋ جانە راستاۋ ءۇشىن BDO Forensic services حالىقارالىق كومپانياسىنىڭ قىزمەتىن پايدالانۋ. 
- Bratschi Wiederkehr&Buob شۆەيساريانىڭ ەكىنشى ءىرى زاڭ كومپانياسىمەن جۇمىس.

2010 ج. ليحتەنشتەين قالاسىنداعى ماعان قارسى قىلمىستىق قۋدالاۋ. 
اقشا قاراجاتىن قىمقىرۋ، يەلەنۋ جانە جىلىستاۋ جونىندە ايىپ تاعۋ.
ناتيجەسى:
ليحتەنشتەين قالاسىنىڭ سوتى قىلمىس ورىن الماۋىنا بايلانىستى ءىستى جابۋى.
قولدانىلعان قۇرالدار.
- شۆەيسارياداعى كومپانيالار جانە ليحتەنشتەين زاڭ فيرماسى.

2010 ج. دۋباي قالاسىنداعى قىلمىستىق قۋدالاۋ. 
اليانس بانكتىڭ اقشاسىن قىمقىرۋ جانە جىلىستاۋ تۋرالى ايىپتاۋ. 
ناتيجەسى:
دۋباي قالاسىنىڭ جاريا پروكۋرورى قىلمىستىق ءىس قوزعاۋ ءۇشىن نەگىزدەمە بولماۋىنا وراي ءىستى توقتاتتى.
قولدانىلعان قۇرالدار.
- Al Bahar دۋبايلىق زاڭ فيرماسىن پايدالانۋ جانە جۇمىس ىستەۋ. 
- Delloitt اۋديتورلىق كومپانياسىنىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرلەرىن كىرىستىرۋ

2011-2015 جج. اليانس بانكتىڭ ماعان قارسى لوندون جوعارى سوتىنداعى تالاپ-ارىزى. 
تالاپ-ارىز سوماسى 1،1 ملرد. اقش دوللارى.
ناتيجەسى:
لوندون سوتى اليانس بانكتىڭ تالاپتارىن قۇپتاماي مەنىڭ شىعىندارىمدى (شامامەن 9 ملن. فۋنت ستەرلينگ) تولىق كومپەنساسيالاۋمەن ورنىنا كەلتىرۋمەن مەنىڭ پايداما قاراي شەشىم شىعاردى.
اپەللياسيالىق سوت لوندون سوتىنىڭ شەشىمىن كۇشىندە قالدىرىپ، اليانس بانكiگە كەيىنگى اپەللياسيالار بەرۋگە تىيىم سالدى.
قولدانىلعان قۇرالدار.
- شۆەيساريالىق زاڭ فيرماسى ىسكە كىرىستىرىلدى،
- 3 اعىلشىن زاڭ كومپانياسى ىسكە كىرىستىرىلدى،
- 2 حالىقارالىق زاڭ كومپانياسى ىسكە كىرىستىرىلدى،
- بريتان ۆيرگين ارالدارىنىڭ 2 زاڭ كومپانياسى ىسكە كىرىستىرىلدى.

وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، مەن كوپتەگەن حالىقارالىق زاڭ، اۋديتورلىق، لوببيستيكالىق جانە forensic (ۇرلانعان اقشانى ىزدەستىرۋدە مامانداندىرىلعان كومپانيالار) كومپانيالارمەن جۇمىس ىستەدىم. ەڭ ءالدi جانە بەدەلدi حالىقارالىق سوتتاردىڭ كوبiسiنە قاتىستىم. قازاقستاندا حالىقارالىق سوتتارمەن جانە زاڭگەرلەرمەن مەنەن ارتىق جۇمىس ىستەۋ تاجىريبەسى بار ماماندار بار دەپ سانامايمىن. 
تاعى ءبىر ايتىپ وتەيىن، مەنىڭ ۇسىنىسىم قابىلداناتىنىنا سەنىمىم از. دەگەنمەن ۇسىنىس جاساۋ مەنىڭ بورىشىم دەپ سانايمىن.