نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە سال اۋرۋىمەن كۇرەستىڭ جاڭا جوباسى جاسالىنۋدا. بۇل تۋرالى اتالعان وقۋ ورنىنىڭ وكىلدەرى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى digitalkz.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.

ءينسۋلتتىڭ سالدارىنان كوپتەگەن ادامدار پاراليچكە ۇشىرايدى. ەندى بۇنى ەمدەيتىن اپپارات قۇراستىرىلۋ ۇستىندە. جاڭا جوبا ءبىرىڭعاي اپپاراتتاردان قۇرالعان. ول ءوز كەزەگىندە مي سيگنالىن وقىپ، ينسۋلتتىڭ سالدارىنان سال اۋرۋىنا ۇشىعاران ادامنىڭ قولىن قالىپقا كەلتىرەدى ەكەن.

«اپپارات قولى جوق ادامعا نەمەسە ونىڭ قىزمەتى ىستەن شىققان ادامعا ارنالعان. ول قولعا جاتتىعۋ جاساپ، قولدىڭ جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن ارتتىرادى. ياعني، جۇيكە جاسۋشالارىن وياتادى»، - دەدى جوبا جاردەمشىسى بەيبىت ابدىكەنوۆ.

ال، اپپارات قالاي جۇمىس ىستەيدى دەگەن سۇراققا كەلەر بولساق، ول 3 قوسىمشادان قۇرالعان. العاشقىسى باسقا كيۋ ءۇشىن جاسالعان. الدىمەن وعان سۇيىقتىق (گەل) جاعىپ الۋ قاجەت. ەگەر ول سۇيىقتىق جاعىلمايتىن بولسا اپپارات سيگنالدى دۇرىس وقىمايتىن كورىنەدى.

ودان كەيىن مي سيگنالى مونيتورعا تۇسەدى. ول ءتۇرلى-تۇستى بەلگىلەر ارقىلى كورىنىپ، اپپاراتتى دۇرىس قولدانعانىنان حابار بەرەدى.

«بۇدان كەيىن قولدى جازىپ-تارتۋ ارقىلى سيگنالدى وقۋعا جاردەمدەسۋ كەرەك. ول ءوز كەزەگىندە مي سيگنالىن تۇبەگەيلى انىقتايتىن بولادى. مونيتوردا قىزىل-جاسىل بەلگىلەر شىعادى. جاسىل بەلگى اپپاراتتىڭ دۇرىس كيىلگەندىگىن كورسەتسە، قىزىل ءتۇس تەرىس قولدانعاندىقتى ايعاقتايدى. بۇل قۇرىلعىنى بىزدەر ساتىپ الدىق. ال، بولاشاقتا ءوزىمىز جاساعىمىز كەلەدى. نەگە دەسەڭىز وسى اپپاراتتىڭ كەمشىلىكتەرى بار، ءبىز ونى جاقسارتقىمىز كەلەدى»، – دەدى ينجەنەرنيا مەكتەبىنىڭ تۇلەگى شاريپوۆ اسحات.

ەكىنشى اپپاراتتى وسى جوبانى جاساۋعا اتسالىسىپ جۇرگەن اتالعان مەكەمەنىڭ تۇلەگى جولداسحان بايكەن ايتىپ بەردى.

«بۇل قۇرىلعى قولى ىستەن شىققان ادامعا ارنالعان. ينسۋلتتان سوڭ قولىنىڭ ءجۇمىس ىستەۋ قابىلەتى ناشارلاعان، ءتىپتى مۇلدەم سال بولىپ قالعان قولدى بۇرىڭعى ساۋ قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جاسالعان. قولدى اشىپ-جازۋ ارقىلى ول قولدىڭ بۇلشىق ەتتەرىنە اسەر ەتەدى. ناتيجەسىنە قول كلەتكالارى ويانىپ، بىرتە-بىرتە ساۋ قالپىنا كەلەدى»، - دەيدى ج. بايكەن.

ءۇشىنشى اپپارات بولسا اپپارات قولى مۇلدەم جوق ادامعا ارنالعان. ول قولدىڭ ورنىنا جۇمىلىپ-بوساپ وتىرادى. وسى جاتتىعۋ قولدىڭ جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن ارتتىرادى.

ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قازاقستاندا جىل سايىن 50 مىڭعا جۋىق ادام ينسۋلتقا ۇشىرايدى ەكەن. ال، ونىڭ 80 پايىزى سال بولىپ قالۋدا. 2017 جىلى بۇل ءقاۋىپتى دەرت 3 مىڭ ادامنىڭ ءومىرىن قيعان. ەڭ قيىنى، بۇرىن ەگدە جاستاعى ادامدار اۋىراتىن بۇل ىندەت تۇرىمەن بۇگىندە جاس جەتكىنشەكتەر دە اۋىرا باستاپتى. 

ايتا كەتۋ كەرەك، اتالعان جوبا نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى پراشانت جامالدىڭ (Prashant Jamwal) جەتەكشىلىگىمەن قولعا الىندى. جوبا جاردەمشىسى PhD كانديداتى ابدىكەنوۆ بەيبىت. ال، جوبانى جۇرگىزۋگە اتسالىسىپ جۇرگەن ينجەنەريا مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرى - شاريپوۆ اسحات پەن جولداسحان بايكەن.