امەريكا قۇراما شتاتتارى

قالاي تاڭ قالساڭىز دا وسىلاي ەكەن. الەمدەگى دەموكراتيا جاعىنان بارلىق مەملەكەتتەرگە «ۇلگى» بولىپ وتىرعان بۇل مەملەكەتتە تەك ەكى پارتيا عانا پرەزيدەتتىككە ءوز كانديداتتارىن ۇسىنا الادى. ەڭ شەشۋشى سايلاۋدا وسى ەكى پارتيادان شىققان ۇمىتكەرگە اقش-تىڭ ءار شتاتىنان سايلانعان 538 تاڭداۋشى داۋىس بەرىپ، كوپ داۋىس العان ادام عانا پرەزيدەنت اتانا الادى. حالىق سانىنا بايلانىستى ءار شتاتتان بولاتىن تاڭداۋشى سانى دا ءار ءتۇرلى. 2016 جىلعى سايلاۋدا دونالد ترامپ 304 تاڭداۋشى سەنىمىنە يە بولىپ پرەزيدەنت اتانعان بولاتىن.

گەرمانيا

گەرمانيا پارلامەنتتىك باسقارۋداعى ەل بولعاندىقتان پرەزيدەنتتىڭ بيلىگى مۇلدە جوق دەسەك تە بولادى. دەگەنمەن دە، ەل باسشىسىن رەيحستاگ عيماراتىندا فەدەرالدىق جينالىس بولىپ، وندا بۋندەستاگتىڭ 630 مۇشەسى مەن ايماقتاردان كەلگەن دەپۋتاتتار سايلايدى. 2017 جىلعى سايلاۋدا 1253 داۋىستىڭ 931-ىنە يە بولعان سوسيال-دەموكرات فرانك-ۆالتەر شتاينمايەر پرەزيدەنت اتانعان. جالپى بۇل ەلدە بيلىك فەدەرالدىق كانسلەر قولىندا ەكەنىن ايتىپ وتكەنىمىز دۇرىس.

يتاليا

ەجەلگى ريمدىكتەردىڭ ۇرپاعى ءوز پرەزيدەنتتەرىن پارلامەنت قوس پالاتاسىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا  7 جىلعا دەپۋتاتتاردىڭ  2/3 داۋىسىمەن سايلايدى. جاسى 50-دەن اسقان يتالياندىق ساياساتكەردىڭ كانديداتۋراسى ەل باسشىسى بولۋ ءۇشىن ۇسىنىلادى. جوعارىداعى گەرمانيا سياقتى مۇندا دا پرەزيدەنتتىڭ قولىندا بيلىك جوق. نەگىزگى بيلىك جالپىحالىقتىق سايلاۋدا جەڭىپ شىققان پارتيا وكىلى بولىپ تابىلاتىن پرەمەر-مينيستردىڭ قولىندا بولادى. قازىرگى يتاليا پرەزيدەنتى سەردجو ماتتارەللا 2015 جىلدان قىزمەت ەتىپ كەلەدى.

ءۇندىستان

اعىلشىنداردان 1947 جىلى تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ءۇندى ەلى رەسپۋبليكالىق جولدى قالاپ، مەملەكەت باسشىسىلىعىنا پرەزيدەنت بولاتىن كونستيتۋسيانى تاڭدادى. ولار ءوز پرەزيدەنتىن پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن ءار شتاتتان بولاتىن تاڭداۋشىلار ارقىلى عانا سايلايدى. رام ناتح كوۆيند 2017 جىلدان بەرى ەل پرەزيدەنتى بولىپ كەلەدى. ءۇندىستان پارلامەنتتىك رەسپۋبليكا بولعاندىقتان، بيلىك پرەمەر-مينيستردىڭ قولىنا شوعىرلانعان.

يزرايل

ەۆرەي مەملەكەتى ءوز پرەزيدەنتىن كنەسسەت (ەل پارلامەنتى) ارقىلى 7 جىلعا سايلايدى. بيلىك پرەمەر-مينيستردە بولعاندىقتان مەملەكەت باسشىسى تەك وكىلدىك جانە سالتاناتتى جاعدايلاردا عانا بوي كورسەتەدى. 2014 جىلدان بەرى ەل پرەزيدەنتى رەۋۆەن ريۆلين دەگەن ازامات. يزرايلدە پرەزيدەنتتەر ساياساتقا كوپ ارالاسا المايتىندىقتان، كوبىنە-كوپ ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ عانا اتى شىعىپ جاتادى.

حالقى ءوز پرەزيدەنتىن تىكەلەي داۋىس بەرۋ ارقىلى سايلاي المايتىن ەلدەردىڭ قاتارىندا گرەكيا، ەستونيا، لاتۆيا، ۆەتنام جانە تاعى باسقا مەملەكەتتەر بار.

كەشە پرەزيدەنتتىك سايلاۋ بولىپ وتكەن ەل گرۋزيادا دا ەندى بۇدان بىلاي حالىق تىكەلەي مەملەكەت باسشىسىن سايلاي المايدى. وندا كەلەسى سايلاۋدان باستاپ اقش-تاعىداي تاڭداۋشىلار جۇيەسى ەنگىزىلمەكشى.

سەرىكقازى كوكەناي