مۇنداي مالىمدەمەنى ەلىمىزدىڭ ءبىرىنشى نەسيە بيۋروسى جاساپ وتىر. ولاردىڭ ايتۋىنشا ءقازىر جۇرتتىڭ ءبىر عانا تۇتىنۋشىلىق قارىزى 6 ترلن تەڭگەدەن اسقان. ال، مەرزىمى ءوتىپ، تولەنبەي قالعان قارجىنىڭ ۇلەسى 14 %. جۇمىسشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋشىلار مۇنى ەڭبەك كودەكسىنىڭ ورەcكەل بۇزىلۋى دەپ باعالاپ وتىر. ەكى قولعا ءبىر كۇرەك تاپپاي جۇرگەن جۇرتتىڭ بۇل جونىندە پىكىرى قانداي؟ بۇل تۋرالى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ەۋرازيا ءبىرىنشى ارناسىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

ەلىمىزدە الداعى ۋاقىتتا قاراپايىم ەدەن جۋۋشى بولىپ جۇمىسقا ورنالاسۋدىڭ ءوزى قيىنداماق. وعان حالىقتىڭ دەر كەزىندە العان قارىزىن تولەمەۋى سەبەپ بولۋدا. ءبىرىنشى نەسيە بيۋروسىنىڭ تاراتقان اقپاراتىنا سەنسەك، بورىشكەرلەردىڭ بەرەشەگى 23 ترلن تەڭگەدەن اسقان. ونىڭ باسىم بولىگى بيزنەس نەسيەلەر.   

«ەگەر دە حالىقتا تولەنبەگەن نەسيە جونىندە پروبلەما بولسا، جۇمىس ىزدەۋشىگە ەكى قولعا ءبىر كۇرەك تابىلماۋى مۇمكىن. ءقازىر بۇل تاجىريبەنى ريتەيلدىك نارىقتا  الپاۋىت گيپەرماركەتتەر ءساتتى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. سونداي-اق، ماتەريالدىق جاۋاپتى ورىندارعا قىزمەتكەر الار كەزدە، جۇمىس بەرۋشىلەر ۇمىتكەردىڭ نەسيە تاريحىنا، تارتىبىنە مىندەتتى تۇردە قارايدى. وسى ارقىلى كەلەڭسىز وقيعالاردىڭ الدىن-العىسى كەلەدى» - دەيدى ءبىرىنشى نەسيە بيۋروسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى اسەم نۇرعالييەۆا.

ءبىراق، «سوڭىڭىزعا» ماي شام الىپ تۇسەتىن جۇمىس بەرۋشىلەر نەسيە تاريحىڭىزدى تەك ءوزىڭىزدىڭ رۇقساتىڭىزبەن قاراي الادى. ال، بۇعان ونسىزدا جۇمىس تاپپاي سەندەلگەن جۇرتتىڭ پىكىرى قانداي؟ 

«قازىرگى تاڭدا كرەديت الىپ، ەندى جۇمىس ىستەپ تولەۋ كەرەك قوي. ال، ەگەر وعان ءقازىر بەرە بەرەدى كرەديتتى جۇمىسىڭ بار ما جوق پا؟. 21-گە تولساڭ بولدى كرەديت بەرە بەرەدى. كرەديت الىپ الىپ، تولەۋ ءۇشىن جۇمىسقا كىرگىسى كەلەدى. سول كەزدە المايدى، ول دۇرىس ەمەس. اركىمنىڭ جەكە ءىسى دەپ ويلايمىن نەسيە دەگەن. ونى جۇمىسقا ارالاستىرعان مۇلدە دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن.

ءتىپتى، ءقازىر نەسيە بيۋروسى بورىشكەرلەرمەن كۇرەستىڭ ءتۇرلى تاسىلدەرىنە كوشكەن. ماسەلەن، وسكەمەندە جۋىردا پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆىنە قارىزىڭ بولسا، نەسيە بەرىلمەسىن، دەگەن باستاما كوتەردى. ياعني، جالاقىعا دەيىن اقشا الۋ ءۇشىن ءبىر تيىن دا بەرەشەك بولماۋىڭ قاجەت. قىسىلتاياڭدا بانك تابالدىرىعىن اتتايتىن تۇرعىندار، بارلىعىنا ساپالى قىزمەت كورسەتپەيتىن كووپەراتيۆ وكىلدەرىن كىنالاۋدا. 
  
«ءبىزدىڭ كووپەراتيۆ مۇلدە جۇمىس ىستەمەيدى. ۇنەمى ۇرسىسىپ جۇرۋگە ءماجبۇرمىز. تولەگەن اقشامىزدىڭ قايدا كەتىپ جاتقانىن ايتپايدى. جۇمىس ىستەسە، تولەۋدەن قاشپايمىز عوي»، - دەپ ايتتى قارا تۇرعىنى سەرىك ءجۇنىسوۆ.

ەگەر دە نەسيە تولەۋ جونىندە قيىندىقتار بولىپ، بايقاۋسىزدا بيۋرونىڭ قارا تىزىمىنە ەنىپ كەتسەڭىز، وندا جوعارى جالاقىسى بار، جاۋاپكەرشىلىگى كوپ جۇمىستان ءۇمىتىڭىزدى ۇزە بەرىڭىز. سەبەبى، جۇمىس بەرۋشىلەر مۇنداي ۇمىتكەرلەرگە تالاپتى كۇشەيتپەك. بۇل قانشالىقتى زاڭدى؟ 

«ەندى، نەسيە العاننان كەيىن، ونى وتەۋ كەرەك قوي. ءبىر جەردەن جۇمىسىنان ايىرىلىپ، ءبىر جەرگە جۇمىسقا كىرىپ جاتقان كەزدە، ەگەر وعان تىيىم سالسا، نەسيەسى بار بولعاندىعىنان. ول نەسيەسىنەن قالاي قۇتىلادى؟ وسىنداي ازاماتتارعا ءبىر شەكتەۋ قويىلاتىن سياقتى. ونى ءبىز تەنتىرەتىپ قويامىز. دالادا ءبىر قارا جۇمىس ىستەگەننەن باسقا ەشقانداي جولدارى قالماي قالادى»، - دەيدى زاڭگەر جاسۇلان نۇرماحامبەتوۆ.

مامانداردىڭ سوزىنە سەنسەك، وتكەن جىلى ءبىرىنشى نەسيە بيۋروسىنىڭ بازاسىندا 11،6 ملن قارىز كەلىسىمشارتى تىركەلگەن. ونىڭ 6،6 ملن تۇراقتى زايم الۋشىلار. دەمەك، حالىقتىڭ 3/1 بولىگى تاپقان تايانعانىنىڭ تەڭ جارتىسىن نەسيەگە تولەپ جۇرگەنىن ەسكەرسەك، الداعى ۋاقىتتا ەڭبەك كۇشىنىڭ ەداۋىر ازايىپ كەتۋى عاجاپ ەمەس.

ۇسىنعان: نازەركە لابيحان