ءقازىر ەلىمىزدە كوپ بالالى انالار تاراپىنان  ۇلكەن نارازىلىق تۋدى. اشىنعان انالار بيلىك تىزگىنىندەگى تۇلعالارعا وزدەرىنىڭ جانايقايىن جەتكىزىپ، تالاپتارىن دا ايتۋدا. وسىعان وراي، جەرگىلىكتى تىلشىلەر شىعىس قازاقستاندا تۇراتىن كوپ بالالى وتباسىلاردىڭ تۇرمىس-جاعدايى جايلى شاعىمدارىن جيناقتاپ وتىر، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى altaynews.kz سايتىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنىپ.

شىندىعىن ايتقاندا، ايماقتا بەيشارا كۇن كەشىپ وتىرعان وتباسىلار وتە كوپ ەكەن. كوپشىلىگى جالعىزباستى نە كوپ بالالى انالار. اراسىندا مۇلدە جۇمىس تابا الماي، بەس بالامەن جالدامالى باسپانانى مەكەندەپ جاتقاندار از ەمەس. تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردىڭ بارلىعىندا تولەي الماي وتىرعان نەسيەلەرى بار. بۇلاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ باس قايعىسى – باسپانا. الايدا پايىزى ءوسىپ، بىرنەشە ميلليون تەڭگە موينىنا ءىلىنىپ وتىرعان ادامدار ءوز كۇشىمەن باسپاناعا قول جەتكىزە المايتىنى بەلگىلى. بالا كۇتىمىنە شىققان ايەلدەردىڭ دە جاعدايى ءماز ەمەس. ولاردىڭ ايتۋىنشا، جالعىز وتاعاسىنىڭ تاپقان اقشاسى كەيدە پاتەر اقىسىنان اسپاي قالادى ەكەن.

رايگۇل، كوكپەكتى اۋدانى، سامار اۋىلى:

– اكە-شەشەم قايتىس بولعان، جولداسىم جوق. باسىمدا باسپانام دا جوق. ءقازىر ەكى بالاممەن بىرەۋدىڭ وتباسىمەن بىرگە تۇرىپ جاتىرمىز. بالالارىما سولار قاراپ، كومەك بەرىپ وتىر. ءوزىم اۋىسىممەن جۇمىس ىستەيمىن.

جازيرا، وسكەمەن قالاسى:

– بەس بالام بار. ۇلكەن قىزىم ونكولوگيالىق سىرقاتقا شالدىققان. مۇنى ەستىگەن جولداسىم مەنىمەن اجىراسىپ كەتتى. تۇرىپ جاتقان پاتەرىمىزدى ءوزىنىڭ اناسىنىڭ اتىنا اۋىستىرىپ جىبەرگەن. ەندى باسپانامىز جوق. بەس بالانى جالعىز اسىراپ كەلەمىن. تىم بولماسا، نەسيەگە پاتەر الۋعا جەڭىلدىكتەر بەرىلسە عوي.

قالامقاس، وسكەمەن قالاسى:

– مەن 2016 جىلى ءۇي كەزەگىنە 106 - بولىپ تۇردىم. 2017 جىلى كەزەك بويىنشا 24ء-شى بولىپ جىلجىدىم. "ەندى ءبىر جىلدا ءۇي الامىن" دەپ جۇرگەندە، بازا جابىلىپ قالدى. ەكى بالام بار، ونىڭ ۇستىنە ەكى كوزى كورمەيتىن اجەمدى باعىپ وتىرمىن. سوندىقتان جۇمىسقا دا شىعا المايمىن. نەگە بيۋدجەتتەگى ادامدار عانا ءۇي الادى؟! جۇمىسسىزدارعا نەگە بەرىلمەيدى؟ جۇمىسى، زەينەتاقى جارنالارى بولماسا دا، بانكتەر نەسيە بەرىپ جاتادى، ءبىراق ءۇي بەرىلمەيدى. ءۇي بەرسە، العان ادام امالىن تاۋىپ، قۋانا-قۋانا تولەيتىن ەدى عوي.

رايا، گلۋبوكوە اۋدانى:

– ءتورت بالام بار. باسىمىزدا باسپانامىز جوق، جالدامالى ۇيدە تۇرامىز. جولداسىمنىڭ جۇمىسى جوق. "ورىس ءتىلىن بىلمەيسىڭ" دەپ ەشبىر مەكەمە جۇمىسقا الماي قويدى. بالالارىمىز 18 جاسقا تولعانشا جاردەماقى تولەنسە عوي.

كۇلگينا، وسكەمەن قالاسى:

– وسكەمەندەگى ساياجايلاردىڭ بىرىندە ءتورت بالامەن تۇرىپ جاتىرمىز. بەسىنشى بالاعا اياعىم اۋىر. بالالارىمنىڭ الدى 12 جاستا، ارتى – 2 جاستا. جولداسىمنىڭ تۇراقتى جۇمىسى جوق، كۇندىك جۇمىستاردا ءجۇر. بالالارىمنىڭ مەكتەپكە بارىپ-قايتقان جول اقىسىنا دا اقشا تابا الماي قالامىز. بانكتە بىرنەشە نەسيەمىز دە بار. سونىڭ اي سايىنعى تولەمىن ازەر تاۋىپ، سالىپ وتىرعان جايىمىز بار. وزىمىزگە تۇك تە قالمايدى. ۇيدە كومىر مەن وتىن دا ءبىتتى. الاتىن اقشامىز جوق. ەرتەڭگى كۇنىمىز نە بولادى؟

جازىلسىن، وسكەمەن قالاسى:

– مەن ءۇش بالانىڭ اناسىمىن. 40 مىڭ تەڭگەگە پاتەر جالداپ تۇرىپ جاتىرمىز. جولداسىم جوق. جاردەماقى، اليمەنت ەشقاشان الىپ كورمەگەنبىز. بالالارىم ءالى كىشكەنە: ۇلكەنى – 7 جاستا، ەكىنشىسى – 5، ءۇشىنشى بالام – 4 جاستا. اي سايىن تاپقان تابىسىم پاتەردىڭ اقىسى مەن ازىن-اۋلاق ازىق-تۇلىككە قانا جەتەدى. بالا-شاعامدى كورشىلەرگە قالدىرىپ، كۇندىز-تۇنى دەمالىسسىز جۇمىس ىستەيمىن. ءبارىبىر جەتكىزە المايمىن.

جازيرا، زايسان اۋدانى، قاراتال اۋىلى:

-جالعىز باستى انامىن. ءۇش بالام بار. كۇيەۋىممەن اجىراسىپ كەتكەنمىن، سەبەبى ول – ماسكۇنەمدىكتىڭ 4ء-شى ستادياسىندا. بالالارىمنان بولەك، بىرگە تۇراتىن 2ء-شى توپتاعى مۇگەدەك انام بار. باسپانامىز جوق. تۇرىپ جاتقان ءۇيىمىز 1917 جىلى سالىنعان، اپاتتىق جاعدايدا. دەنساۋلىعىما بايلانىستى ءۇش وتا جاساتىپ، جۇمىسسىز قالدىم.

اسەم، وسكەمەن قالاسى:

– جالعىز باستى انامىن، ءۇش ۇلىم بار. بالالارىمنىڭ الدى 16 جاستا، مەكتەپتە وقيدى. ەكى ۇلىم ەگىز، 4 جاستا. سولارعا قاراپ، جۇمىسقا شىعا الماي وتىرمىن.ۇشەۋىنە 39 مىڭ جاردەماقى الامىن. ودان باسقا تابىسىمىز جوق. ساياجايدا تۇرامىز، يەسى كۇزەتشى رەتىندە وتىرعىزىپ قويعان. ءۇي كەزەگىنە ءۇش جىل بۇرىن تۇردىم، 2000-شى بولىپ. كەزەگىم ءالى سول كۇيىندە جىلجىماي تۇر. ەكى جىل بولدى، العان نەسيەمدى تولەي الماي كەلەمىن. بانككە بەرەشەك قارىزىمنىڭ پايىزى ءوسىپ، 2 ميلليونعا جەتىپتى. «تولەي المايمىن، تىم بولماسا جىلىن ۇزارتىپ، سوماسىن ءبىراز ازايتىپ بەرىڭىزدەرشى» دەپ الدارىنا باردىم، كەلىسپەدى.

تۇرسىناي، وسكەمەن قالاسى:

– بەس بالام بار. ءقازىر ءوزىم جۇمىسسىزبىن. جولداسىمنىڭ جالاقىسى 50 مىڭ تەڭگە، قولىنا سونىڭ 44 مىڭى عانا تيەدى. 10500 تەڭگە جاردەماقى الامىن. ايلىق تابىسىمىز وسى، ءتىپتى، ازىق-تۇلىككە جەتپەيدى. جولداسىم قايدا جۇمىسقا تۇرسا دا، "ءۇيدىڭ اقشاسىن تولەمەگەنسىڭ" دەپ، كارتوچكاسىن جاۋىپ تاستايدى. اتىمدا ساياجايىم بار ەدى، ونى دا ارەستكە قويىپ تاستادى، قايتارا الماي وتىرمىز. "قارىزعا بەلشەمىزدەن باتقان سوڭ، جۇمىسقا شىعايىن با؟" دەپ جۇرگەنمىن، ەندى استاناداعى قايعىلى جاعدايدان كەيىن بالالارىمنىڭ اماندىعىن ويلاپ، ۇيدە قالدىم. بالالارىمنىڭ الدى 13-تە، كىشكەنەسى 2-جاستا.

نۇرشات، وسكەمەن قالاسى:

– بەس بالام بار. باسپانامىز جوق. كۇيەۋىمنىڭ جۇمىسى بار، ءبىراق بانكتەر كارتوچكاسىن جاۋىپ تاستاعاندىقتان، اقشا المايدى. مەنىڭ تاپقان 60 مىڭ تەڭگە جالاقىما كۇن كورىپ كەلدىك. ءبىر جىلداي بولدى، ول دا جوق، اقشا الا الماي كەلەمىن. ەكى بالام – ستۋدەنت، ەكەۋى مەكتەپتە وقيدى، كەنجە بالام ۇيدە. ءقازىر مۇلدە كومىرسىز قالدىق. تۇرعىلىقتى مەكەن-جايدا تىركەۋىمىز دە جوق. ءوز باسپانامىز بولسا دەيمىن.

گۇلميرا، وسكەمەن قالاسى:

– التى بالام بار. ماماندىعىم - ءمۇعالىم. ءقازىر بالا كۇتىمىنە بايلانىستى دەمالىستامىن. جولداسىمنىڭ تۇراقتى جۇمىسى جوق. بالالارىمنىڭ ەڭ كەنجەسى – 4 ايلىق. قىزدارىمنىڭ مەكتەپكە كيەتىن اياق-كيىمى دە جوق، مەنىڭ ەتىگىمدى كيىپ ءجۇر. كۇندەلىكتى جولاقىسىنا تيىندى ازەر تاۋىپ بەرەمىز. ءۇي كەزەگىندە 8 جىل تۇردىق. وسى جىلدارى پاتەر جالداۋعا 2،5 ميلليون تەڭگەدەن استام قارجى كەتىپتى. "جاڭا جىلدا جاڭا ۇيلەردىڭ ءبىرى پايدالانۋعا بەرىلەدى" دەگەندى ەستىپ، اكىمدىككە بارىپ كوز جاسىمدى كول قىلدىم. "كۇمىس القالى" انامىن، بۇدان ارتىق كۇتۋگە جاعدايىم جوق. بار تاپقان تابىسىمىز نەسيە تولەۋگە كەتىپ جاتقان. ەندى، ءتىپتى، ونى دا تولەيتىن اقشامىز جوق. بالالارىم ەت جەگىسى كەلەدى. دۇكەننەن تەك ەڭ كەرەگىن عانا الامىز. «ءبىز قاشان ەتكە تويىپ تاماق ىشەدى ەكەنبىز؟»، -دەيدى كەيدە بالالارىم. ماكاروندى قۇر سۋعا ءپىسىرىپ جەپ وتىرمىز. جۋىقتا جولداسىم ءبىر تانىسىنىڭ توپىراعىنا بارعان. «سول جەردەگى استان اۋقاتتانىپ كەلەدى»،- دەپ ويلاسام، ول ءنار تاتپاي قايتىپ كەلىپتى. ۇيدە ءبىز اش وتىرعاندا ونىڭ ەت جەۋگە ءداتى بارماعان،  تاماعىنان اس وتپەگەن…

سەمەي، ۇلان اۋدانى، بەستەرەك اۋىلى:

– جاسىم 42-دە. 7 بالانىڭ اناسىمىن. وتباسىمىزدا 9 ادامبىز. ءۇي سۇراپ، اكىمدەردىڭ كابينەتتەرىنىڭ تابالدىرىعىن توزدىرعانىما 14 جىل بولدى. بالالارىمنىڭ ەڭ ۇلكەنى، مىنە، 19-عا كەلدى، ەڭ كەنجەم ءالى جاسقا دا تولعان جوق. ءقازىر بالا كۇتىمىنە بايلانىستى دەمالىستامىن.

جوعارىدا شقو-داعى جوقشىلىقتا كۇن كورىپ كەلە جاتقان وتباسىلاردىڭ تەك ءبىر از بولىگىنىڭ عانا جاعدايلارى باياندالعان. كومەككە ءزارۋ وتباسى وتە كوپ…

ۇسىنعان: نازەركە لابيحان