جاڭا ءالىپبي: ەملە ەرەجەلەرىندەگى ەسكەرىلەر كەمشىلىكتەر

2018 جىلعى 6 جەلتوقساندا قازاق ءتىلى ءالىپبيىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا ماقۇلداعان جاڭا ءالىپبي نەگىزىندەگى قازاق ءتىلى ەملەسىنىڭ ەرەجەلەرى تاعى ءبىر قايتارا سارالانۋ، ولقىلىقتارى بولسا جوندەلۋ ماقساتىندا رەسپۋبليكالىق باستى باسىلىم ەگەمەن قازاقستان گازەتىنىڭ 2019 جىلعى 11-سانىندا جاريالاندى. ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى پروفەسسور ە.قاجىبەك: «جاڭا ءالىپبي نەگىزدەگى ەملە ەرەجەلەرىنە قوعام مۇشەلەرى بەي-جاي قارامايدى دەگەن سەنىمدەمىن جانە جۇرتشىلىقتان ۇسىنىستار بولادى دەپ ويلايمىن جانە عىلىمي نەگىزدى وي-پىكىرلەر مىندەتتى تۇردە ەسكەرىلۋگە ءتيىس» دەسە، بەلگىلى عالىم، پروفەسسور ش.قۇرمانباي ۇلى حابار ارناسىنىڭ «ۇلى دالا وركەنيەتى» باعدارلاماسىنا بەرگەن سۇحباتىندا: «ەملە ماسەلەسى قازاقستاندىقتار اراسىندا ءبىر ءۇتىر، ءبىر نۇكتە، ءبىر تاڭبا بولسا دا اشىق تالقىلانۋ كەرەك» دەگەن بولاتىن. ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى ىسكە از دا بولسا ۇلەسىمىزدى قوسۋ ماقساتىندا، ءبىز دە جاڭا ەملە ەرەجەلەرىمەن تانىسىپ، ەسكەرىلىپ قالار دەگەن نيەتپەن ءوز ەسكەرتپەلەرىمىز بەن ۇسىنىستارىمىزدى ورتاعا سالۋدى ءجون سانادىق.

وسىعان دەيىنگى ماقالالارىمىزدا الىپبيدەگى كەمشىلىكتەر تۋرالى جانە سول كەمشىلىكتەر تۇزەلمەي، ەملە ەرەجەلەرى دە دۇرىس جاسالمايتىنى جونىندە ماسەلە قوزعاعان بولاتىنبىز. ەملە جاساۋشىلار ءالىپبيدىڭ كەمشىن ەكەنىنە قاراماستان ونى مۇمكىندىگىنشە جازۋىمىزعا يكەمدەپ، ەملە ەرەجەلەرىنە جاراتۋعا بارىنشا تىرىسقان. ول ءۇشىن ەملە اۆتورلارىنا العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. دەي تۇرعانمەن كەمشىلىكسىز ءىس بولمايتىنى، كەز كەلگەن ءىس سىن-ەسكەرتپەلەردى تۇزەي وتىرىپ داميتىنى بارشاعا ءمالىم. ەندى ەملە ەرەجەلەرىندەگى ءوزىمىز بايقاعان كەيبىر كەمشىلىكتەرگە ويىسايىق:

رەسپۋبليكالىق باستى باسىلىمدا جاريالانعان ەملە ەرەجەلەرىنىڭ العى ءسوزى «جاڭا ءالىپبي نەگىزىندەگى قازاق ءتىلى ەملەسىنىڭ ەرەجەلەرى» «قازاق ءتىلى ءالىپبيىن كيريلليسادان لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2017 جىلى 26 قازانداعى №569 جارلىعىنا سايكەس بەكىتىلگەن جاڭا ءالىپبي بويىنشا ازىرلەندى» دەپ باستالعان. الايدا №569 جارلىقپەن بەكىتىلگەن نۇسقا اپوستروف نۇسقاسى بولاتىن. بۇل نۇسقانى كوپشىلىك قولداماعاندىقتان، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2018 جىلعى 19 اقپانداعى №637 جارلىعىنا سايكەس الدىڭعى نۇسقاعا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، سوڭعى اكۋت نۇسقاسى بەكىتىلگەن بولاتىن. گازەتتە ۇسىنىلعان ەملە ەرەجەلەرى سوڭعى اكۋت نۇسقاسى بويىنشا ازىرلەنگەن. سوندا گازەت ماتىنىندە (تەحنيكالىق) قاتە كەتكەن بە، الدە سولاي العاشقى جارلىق كورسەتىلۋى كەرەك پە، ونى ماماندار ايتا جاتار.

2-پاراگرافتا «ا́، و، و́، u، ú ارىپتەرى ءتول ءسوزدىڭ باسىندا جازىلادى» دەپ، مىسال رەتىندە «ádis، álem، sán، dán، mádenıet، báıterek؛ ozyq، ońtaıly، qoǵam، torsyq؛ óris، ómirsheń، kósem، bórik؛ utymdy، ustaz، qujat، tumar؛ úrdis، úkimet، júıe، túbegeıli» سوزدەرىن بەرەدى. دۇرىسى «ءسوزدىڭ باسىندا» ەمەس، «ءسوزدىڭ العاشقى بۋىنىندا» بولسا كەرەك؛

7-پاراگرافتا «ıy، ıi ءارىپ تىركەستەرىنە اياقتالعان ەتىستىكتەرگە كوسەمشەنىڭ ı (-ي) جۇرناعى جالعانعاندا، ەكى ı ءارپى قاتار جازىلادى: baıy – baııdy، keıi – keııdi» دەگەن. بۇل ەرەجە بەكىتىلگەن الىپبيدە داۋىسسىز [ي] دىبىسى مەن [ىي]، [ءىي] دىبىس تىركەستەرىنە ءبىر عانا /Ιι/ تاڭباسى بەرىلۋ سالدارىنان بولعان ەرسى ەرەجە. بۇل توتە جازۋعا، ياعني اراب گرافيكاسىنا عانا ءتان ەرەجە. ول تۋرالى tilalemi.kz سايتىندا جاريالانعان «اراب گرافيكاسىنا ءتان ەرەجەنى جاڭا الىپبيگە ەنگىزبەگەن ءجون» اتتى ماقالامىزدا كەڭىنەن تالقىلاعان بولاتىنبىز؛

11-پاراگرافتا «ءتول سوزدەر ءبىرىڭعاي جۋان نە جىڭىشكە ۇندەسىممەن جازىلادى: azamat، yntymaq، bosaǵa، turmys؛ ásem، memleket، izet، úmit، sóılem. ال كەيبىر كىرمە سوزدەردە ءتىل ۇندەستىگى ساقتالماي جازىلادى: quzءىret، qudءىret، muǵalim، qyzmet، qoshemet، aqءىret، qasıet، qadir، kitap، taýqءىmet، qazءىret» دەگەن. ال ەرەجەلەردىڭ «تىرەك ۇعىمدارى» اتتى بولىمىندە كىرمە سوزگە «قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستىق زاڭدىلىقتارى بويىنشا يگەرىلىپ جازىلاتىن وزگە تىلدەن ەنگەن ءسوز» دەگەن انىقتاما بەرىلگەن. ولاي بولسا وسى پاراگرافتا ءتول سوزدەردىڭ قاتارىندا تۇرعان memleket ءسوزى، 2-پاراگرافتا ءتول سوزدەردىڭ قاتارىندا كورسەتىلگەن «álem، mádenıet، qujat، úkimet، ustaz» سوزدەرى دە كىرمە سوزدەردىڭ قاتارىندا بولۋى ءتيىس. ويتكەنى تىلىمىزگە memleket، álem، mádenıet، qujat، úkimet سوزدەرى اراب تىلىنەن، ustaz ءسوزى پارسى تىلىنەن يگەرىلىپ ەنگەن.

ەسكەرە كەتەتىن جانە ءبىر جاعداي [ق] دىبىسى تىلىمىزدە تىلشىك پەن ءتىلدىڭ ءتۇبى ارقىلى جاسالىپ، تەك قانا جۋان دىبىستالاتىن دىبىس ەكەنى، ال [ءى] دىبىسى تەك قانا جىڭىشكە دىبىستالاتىن ءتىل الدى داۋىستىسى ەكەنى بەلگىلى. تىلىمىزدە بۇل ەكى دىبىس تاڭباسىنىڭ قاتار تۇرۋى، ۇندەستىك زاڭىنا قايشى كەلىپ، دىبىستاۋدى قيىنداتادى. سوندىقتان aqءىret، taýqءىmet سوزدەرىندەگى ءى ءارپىن ءتىل ارتى [ى] دىبىسىنىڭ تاڭباسىنا اۋىستىرىپ، aqyret، taýqymet دەپ جازعان ءجون؛

15-پاراگرافتا «ءتۇبىردىڭ سوڭعى بۋىنىندا ءۇندى داۋىسسىز دىبىستان كەيىن تۇرعان y، i ارىپتەرى تاۋەلدىك قوسىمشاسى جالعانعاندا ءتۇسىرىلىپ جازىلادى. مىسالى: aýyl – aýly، daýys – daýsy، erin – erni، halyq – halqy، oryn – orny، ǵuryp – ǵurpy، qyryq – qyrqy (قىرقىن بەرۋ)، kórik – kórki (بەت-اجار)، árip – árpi، naryq – narqy (باعاسى)، paryq – parqy، qulyq – qulqy، oıyn – oıyny» دەلىنگەن. الايدا كەلتىرىلگەن مىسالدارداعى سوڭعى «oıyn – oıyny» ءسوزى بۇل ەرەجەگە باعىنباي تۇر. سونىمەن قاتار «ءتۇبىردىڭ سوڭعى بۋىنىندا ءۇندى داۋىسسىز دىبىستان كەيىن تۇرعان y، i ارىپتەرى تاۋەلدىك قوسىمشاسى جالعانعاندا ءتۇسىرىلىپ جازىلادى» دەگەن ءماتىندى «ءتۇبىردىڭ سوڭعى بۋىنىندا ەكى ءۇندى داۋىسسىزدىڭ نەمەسە ءۇندى داۋىسسىز بەن قاتاڭ داۋىسسىزدىڭ ورتاسىندا كەلگەن y، i ارىپتەرى تاۋەلدىك قوسىمشاسى جالعانعاندا ءتۇسىرىلىپ جازىلادى» دەپ ناقتىلاعان ءجون. ويتكەنى سارى، تارى، ءشالى ت.ب تۇبىرلەردىڭ سوڭعى بۋىنىندا دا ءۇندى داۋىسسىز دىبىستان كەيىن y، i ارىپتەرى بار، الايدا ولارعا بۇل ەرەجەنىڭ قاتىسى جوق؛

16-پاراگرافتا «سوڭعى بۋىنىندا á ءارپى جازىلاتىن ءتۇبىر سوزدەرگە اشىق داۋىستىلارمەن كەلەتىن قوسىمشالار عانا جۋان جالعانادى: kúnásinا، kúnásinاn، kýásinا، kýásinاn، kúnáǵa، kúnádan، kinálaý، shúbálaný، kýáǵa، kýádan، kúmánǵa، kúmándaný» دەلىنگەن. مىسالدارداعى kúnásinا، kúnásinاn، kýásinا، kýásinاn سوزدەرىنەن بايقاعانىمىزداي، اتالعان ەرەجە بويىنشا kúná، kýá سوزدەرىنە قىساڭ داۋىستىمەن كەلگەن ءۇشىنشى جاقتاعى تاۋەلدىك -si جالعاۋى جىڭىشكە جالعانعان. الايدا وسى جىڭىشكە جالعاۋعا بارىس جانە شىعىس سەپتىك جالعاۋلارىن -nا، -nاn دەپ قايتا جۋانداتۋ، تىلگە كۇش تۇسىرگەندەي بولادى. دۇرىسى، جىڭىشكە -si جالعاۋىنان سوڭ، ۇندەستىك زاڭىن پايدالانا وتىرىپ جىڭىشكە اۋەزدى -ne، -nen جالعاۋى ارقىلى kúnásine، kúnásinen، kýásine، kýásinen دەپ ايتقاندى ءجون سانايمىز. بۇل ۇسىنىسىمىز 53-پاراگرافتىڭ ەسكەرتپەسىنە دە قاتىستى؛

21-پاراگرافتا «ءتۇبىر سوزگە -hana، -nama، -góı، -qoı، -kez، -kesh، -paz، -ger، -ker، -tal، -dar، -qor ءتارىزدى اراب، پارسى تىلىنەن ەنگەن ... قوسىمشالار ءسوزدىڭ سوڭعى بۋىنىنىڭ جۋان-جىڭىشكەلىگىنە قاراماي جالعانادى» دەلىنگەن. الايدا اتالعان قوسىمشالار اراب تىلىنەن ەمەس، پارسى تىلىنەن ەنگەن قوسىمشالار. سوندىقتان ماتىندەگى «اراب» ءسوزىن الىپ تاستاعان ءجون؛

32-پاراگرافتا «Ásire، bir، kóp، jalpy، بەي جانە avan، avıa، avto، agro، antı، aero، gıdro، gıper، eýro، ızo، ınfra، kıno، mega، mını، radıo، tele، trans، últra، foto، elektr سياقتى ءسوزالدى سىڭارلارىمەن، سونداي-اق beı قوسىمشاسىمەن كەلگەن اتاۋلار بىرگە جازىلادى» دەگەندەگى ءبىرىنشى قاتاردا كەلگەن بەي ءسوزى ارتىق؛

44-پاراگرافتاعى «اراب سيفرىمەن بەرىلگەن سانعا قوسىمشا دەفيس ارقىلى جالعانادى، سونداي-اق تۇسىرىلگەن -ynshy (-inshi)، -nshy (-nshi) قوسىمشاسىنىڭ ورنىنا دەفيس قويىلادى» دەگەن ەرەجەدەن سوڭ «وسى ەرەجە ديسسەرتاسيالىق جۇمىستاردا پايدالانىلعان ادەبيەتتەردىڭ بەتتەرىنە سىلتەمە بەرىلگەندە دە قولدانىلادى» دەگەن سويلەمدى ارنايى قوسۋ كەرەك. ويتكەنى ديسسەرتاسيالىق جۇمىستاردا قازاق ءتىلىنىڭ ەملە ەرەجەسى بويىنشا [5، 12-ب.] دەپ جازىلعان سىلتەمەلەردى مەملەكەتتىك ۇلتتىق عىلىمي-تەحنيكالىق ساراپتاما ورتالىعى ورىس تىلىندەگىدەي [5، ب. 12] دەپ ءماجبۇرلى تۇردە وزگەرتكەنىنە تالاي كۋا بولعانبىز. بۇل ءۇردىس ءالى دە جالعاسىن تابۋدا؛

46-پاراگرافتا «كۇشەيتكىش بۋىنمەن كەلەتىن سوزدەر دەفيسپەن جازىلادى: ap-anyq، qyp-qyzyl، sap-sary، jap-jaqsy، súp-súıkimdi، quba-qup. ءبىراق appaq، kókpeńbek بولىپ جازىلادى» دەپ بەرىلگەن. مۇندا نە نارسە اپپاق، كوكپەڭبەك بولىپ جازىلاتىنى تۇسىنىكسىز. سوندىقتان «ءبىراق appaq، kókpeńbek بولىپ جازىلادى» دەگەن سويلەمدى «ءبىراق appaq، kókpeńbek سوزدەرى دەفيسسىز بىرگە جازىلادى» دەپ وزگەرتكەن ءجون؛

47-پاراگرافتاعى اعىلشىن تىلىندەگى MP4-pleer ءسوزىن قازاق تىلىنە وسى قالپىندا ەنگىزۋ دۇرىس ەمەس. تىلىمىزدەگى ورىس ورفوگرافياسى بويىنشا جازىلىپ جۇرگەن سوزدەردەن قۇتىلۋ ءۇشىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشتىك ەمەس پە؟ ەندى ولاردىڭ ورنىن اعىلشىن ورفوگرافياسىمەن جازىلاتىن سوزدەرمەن تولىقتىرماقپىز با؟ ولاي بولسا MP4-pleer ءسوزىن MP4-ويناتقىش نەمەسە MP4-بەينە ويناتقىش دەپ اۋدارىپ العان ءجون. سول سەكىلدى MP3-pleer ءسوزىن دە MP3-ويناتقىش نەمەسە MP3-مۋزىكا ويناتقىش دەپ اۋدارىپ الساق لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋدەگى ماقساتىمىزعا ساي بولماق. ال وقىلۋى تىلىمىزگە بەيىمدەلىپ، مىپى4-ويناتقىش نەمەسە مىپى4-بەينە ويناتقىش جانە مىپى3-ويناتقىش نەمەسە مىپى-3 مۋزىكا ويناتقىش بولعانى ءجون؛

53-پاراگرافتا «كىسى ەسىمدەرىنە جانە -ov، -ev جۇرناعىمەن اياقتالعان كىسىنىڭ تەگىنە قوسىمشا ءتۇبىر ءسوزدىڭ سوڭعى بۋىنىنا سايكەس ۇندەسىپ جالعانادى: Álıhannyń، Álıhanǵa؛ Kúnsulýdyń، Kúnsulýǵa؛ Nábıevanyń، Nábıevkە؛ Baıǵaraevanyń، Baıǵaraevqa» دەلىنگەن. الايدا Nábıevanyń دەگەن كىسى تەگىنىڭ ءتۇبىرى جىڭىشكە بولعانىنا قاراماستان جۋان -nyń قوسىمشاسى جالعانىپ، ەرەجەگە باعىنباي تۇر جانە نە ءۇشىن جۋان قوسىمشا جالعانعانى تۋرالى تۇسىنىكتەمە بەرىلمەگەن. سونىمەن قاتار، -ov، -ev جۇرناعى داۋىستى دىبىستان كەيىن كەلسە، قازاق تىلىندە ەكى داۋىستى قاتار كەلمەيتىندىكتەن -ov، -ev جۇرناعىنىڭ الدىنان ı ءارپىن جازىپ، Baıǵaraıev، Túrkeıev دەپ جازعان ءجون. قازاقشا ماتىندەردەگى ورىس ەسىمدەرى دە وسى قاعيدا بويىنشا سەرگەيەۆ – Sergeıev، الەكسەيەۆ – Alekseıev، بەليايەۆا – Beláıeva دەپ جازىلۋى ءتيىس. ەڭ دۇرىسى، ۇلتى قازاق ازاماتتار -ov، -ev، -يچ، ين جۇرناقتارىنان قۇتىلعانى ءجون؛

54-پاراگرافتا «ەكى سوزدەن قۇرالعان كىسى ەسىمدەرى بىرگە جازىلادى: Tóremurat، Aısáýle، Saqypjamal، Ábilqasym، Qasymjomart، Batyrhan، Tursynzada، Nurǵalı، Aıgúl، Aqbala، Aqylbek، Jaqsybaı، Shárbaný ، Toqqoja، Nurbıke، Nuraıym، Nurdildá ، Bıbihanym، Asyljan، Ahmetqazy» دەلىنگەن. ولاي بولسا وسى ەرەجەگە وراي ق ر قازىرگى پرەزيدەنتىنىڭ اتى قازاق تىلىندەگى ماتىندەردە Qasymjomart (قاسىمجومارت) دەپ دەفيسسىز بىرگە جازىلۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار كىسى ەسىمىمەن اتالاتىن استانامىزدى Nur-Sultan (نۇر-سۇلتان) دەپ دەفيس ارقىلى جازۋ دا دۇرىس ەمەس. بۇلاي جازۋ كەڭەس كەزىندەگى الما-اتا، كزىل-وردا، اك-مەچەت، سىر-داريا، امۋ-داريا سەكىلدى ورىس ءتىلىنىڭ جازۋ ەملەسىنە قايتا ورالعانىمىزدى بىلدىرمەك. ال بۇل دەفيس قالا اتى مەن ادام اتىن اجىراتۋ ءۇشىن قويىلدى دەۋ جاي عانا ءوزىمىزدى ءوزىمىز الدارقاتۋ بولماق؛

56-پاراگرافتا «اراب، پارسى تىلىنەن ەنگەن كىسى ەسىمدەرى قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستىق زاڭدىلىعىنا سايكەس جازىلادى: Ysqaq، Yrysjan، Yrysaldy، Ysmaıyl نەمەسە Symaıyl، Muhambet، Ybyraıym، Bátıma، Qasen، Qusaıyn، Qadısha، Pazyl، Ábdiqadir، Álbeıbarys» دەلىنگەن. الايدا كەلتىرىلگەن مىسالداردا Yrysjan ەسىمىندەگى jan كومپونەنتىنەن وزگە پارسى ءسوزى جوق. Ysqaq، Ysmaıyl، Symaıyl، Ybyraıym ەسىمدەرى اراب تىلىنە ەۆرەي تىلىنەن ەنگەن ەسىمدەر. ال سوڭعى Álbeıbarys ەسىمىنىڭ ءبىرىنشى كومپونەنتى Ál اراب ءسوزى بولسا، ەكىنشى، ءۇشىنشى كومپونەنتتەرى، ياعني بەي/باي جانە بارىس تۇركى سوزدەرى. سونىمەن قاتار اراب، پارسى تىلدەرى ءبىر ءتىل ەمەس ەكەنىن ەسكەرە كەتۋ كەرەك. ەكەۋى قازاق جانە ورىس تىلدەرى سەكىلدى بىر-بىرىنە تۋىستىعى جوق بولەك-بولەك تىلدەر. سوندىقتان «اراب، پارسى تىلىنەن» دەگەندى «اراب، پارسى تىلدەرىنەن» دەپ كوپشە تۇرگە وزگەرتىپ، مىسالداردىڭ اراسىنا مەرۋەرت، مەيىركۇل، مەيىرجان، پاكيزات، گۇلزادا، گۇلجان سەكىلدى ت.ب. پارسى تىلىنەن ەنگەن كىسى ەسىمدەرىن ارالاستىرعان ءجون؛

74-پاراگرافتا «اعىلشىن تىلىندەگى اتاۋى بويىنشا قىسقارعان الەمدىك مارتەبەسى جوعارى حالىقارالىق ۇيىم اتاۋلارى ءتۇپنۇسقا تىلىندەگىدەي جازىلادى: UNESسO، USAID، NATO، EXPO. قوسىمشالار قىسقارعان ءسوزدىڭ ايتىلۋىنا قاراي دەفيس ارقىلى جالعانادى: UNESسO-nyń، -ǵa؛ USAID-tyń، -qa؛ NATO-nyń، -ǵa؛ EXPO-nyń، -ǵa» دەلىنگەن. لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋدەگى نەگىزگى ماقساتتاردىڭ ءبىرى تىلىمىزگە كۇشتەپ ەنگىزىلگەن ورىس ءتىلىنىڭ دىبىستارىنان قۇتىلۋ بولاتىن. بۇلاي ەرەجە جاساۋ ورىس تىلىنەن ەنگەن باسى ارتىق ارىپتەردىڭ ورنىنا اعىلشىن ءتىلىنىڭ ارىپتەرىن تىقپالاۋمەن پاراپار. 47-پاراگرافقا ايتىلعان ەسكەرتپەمىزدەي، ەندى قۇتىلعالى وتىرعان ورىس ورفوگرافياسىنىڭ ورنىنا اعىلشىن ورفوگرافياسىن ەنگىزۋمەن بىردەي. سوندىقتان مۇنداي سوزدەردى جازعاندا الىپبيىمىزدەگى بار ارىپتەرمەن IÝNESKO، IÝSAID، NATO، EKSPO دەپ جازعانىمىز ءجون؛

76-پاراگرافتا «شەتتىلدىك ءبىرقاتار سوزدەر ءتۇپنۇسقاسىنا ۇقساس جازىلادى، ولارعا قوسىمشا بۋىن ۇندەستىگىنە سايكەس جالعانادى: moderator (-dyń، -y، -ǵa، -lar)، marker (-diń، -i، -ge، -ler)، stepler (-diń، -i، -ge، -ler)، vaýcher (-diń، -i، -ge، -ler)، sýpervaızer (-diń، -i، -ge، -ler)، aıfon (-nyń، -y، -ǵa، -dar)، banknot (-tyń، -y، -qa، -tar)، bankomat (-tyń، -y، -qa، -tar)، planshet (-tiń، -i، -ke، -ter)، onlaın (-nyń، -y، -ǵa، -dar)، oflaın (-nyń، -y، -ǵa، -dar)، dızaın (-nyń، -y، -ǵa، -dar)، barmen (-niń، -i، -ge، -der)، resepshn (-niń، -i، -ge، -der)، skrınshot (-tyń، -y، -qa، -tar)، blokbaster (-diń، -i، -ge، -ler)» دەلىنگەن.

ورىس تىلىندەگى تەرمين سوزدەر، ءتىپتى رەسەيگە كورشىلەس، ورىس تىلىنە تۋىستاس ءارى الىپبيلەرى دە ءبىر (كيريل) بەلارۋس تىلىندە دە ورىس تىلىندەگىدەي جازىلمايدى. مىسالى فونەتيكا – فانەتىكا، ورفوگرافيا – ارفاگرافىيا، مورفولوگيا – مارفالوگىيا، بانكومات – بانكامات، مودەراتور – مادەراتار، ستەپلەر – ستەپلەر، پلانشەت – پلانشەت، وفلاين – افلاين، ورفوگرافيا - ارفاگرافىيا دەپ كوپتەگەن تەرميندەر بەلارۋس تىلىنە بەيىمدەلىپ الىنعان.

وسى ورايدا بەلارۋس ءتىلىنىڭ تاجىريبەسىنە جۇگىنگەن ءجون ءتارىزدى، ياعني بۇل پاراگرافتاعى «شەتتىلدىك ءبىرقاتار سوزدەر ءتۇپنۇسقاسىنا ۇقساس جازىلادى» دەگەندى «دىبىستالۋى قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا سايكەس كەلەتىن شەتتىلدىك ءبىرقاتار سوزدەر ءتۇپنۇسقاسىنا ۇقساس جازىلادى» دەپ تولىقتىرىپ، مىسال رەتىندە دىبىستالۋى قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا سايكەس كەلەتىندەرىن عانا كەلتىرۋ كەرەك.

ورىس سوزدەرىندەگى و ءارپى، بەلارۋس تىلىندەگىدەي قازاق تىلىندە دە ەشقاشان دا [ا] بولىپ ايتىلمايدى. ياعني و ءارپىن [ا] دەپ وقۋ سانامىزعا ءسىڭىپ قالعان ورىس ءتىلىنىڭ اسەرى. سوندىقتان moderator ءسوزىن قازاق تىلىندەگى ايتىلۋىنا قاراي ءبىرىنشى بۋىنداعى و ءارپىن ا-عا، سوڭعى بۋىنىنداعى و ءارپىن [ى] دىبىسىنىڭ تاڭباسىنا وزگەرتىپ maderatyr، ال bankomat سوزىندەگى و ءارپىن ايتىلۋى بويىنشا [ا] دىبىسىنىڭ تاڭباسىنا وزگەرتىپ، bankamat دەپ، ال resepshn ءسوزىن resepshءىn دەپ جازىپ، مۇنداي سوزدەردى 77-پاراگرافتاعى «ءبىرقاتار كىرمە سوزدەر ايتىلۋى بويىنشا جازىلادى» دەگەن ەرەجەگە جاتقىزعان دۇرىس بولماق. وسىلاي ەتسەك بەلارۋس، اراب، ت.ب. تىلدەر سەكىلدى بۇكىل شەتتىلدىك سوزدەردى تىلىمىزگە وڭاي يگەرىپ الاتىن بولامىز؛

81-پاراگرافتا «ە ءارپى ە ارپىمەن جازىلادى: element، elevator، poetıka، koefısent» دەلىنگەن. مىسالدا كەلتىرىلگەن elevator، poetıka، koefısent سوزدەرى ە ءارپىن ە-گە اۋىستىرعاننان تىلىمىزگە بەيىمدەلىپ كەتكەن جوق. سوندىقتان poetıka، koefısent سوزدەرىندەگى و ءارپىن ا-عا اۋىستىرىپ جانە قازاق تىلىندە ەكى داۋىستى قاتار كەلمەيتىنىن ەسكەرىپ وسى ا مەن ە ارىپتەرىنىڭ اراسىنا ı ءارپىن قوسىپ، pاıetıka، kaıefısent دەپ وزگەرتكەن ءجون. ءتىپتى العاشقى بۋىنىنان كەيىنگى بۋىندارى جىڭىشكە دىبىستالاتىندىقتان بۇل سوزدەردەگى ا ءارپىن á-گە اۋىستىرىپ páıetıka، káıefısent دەسەك ءتىل ۇندەستىگىن ساقتاعان بولامىز. ال elevator سوزىندەگى و ءارپىن قازاق تىلىندەگى ايتىلۋى بويىنشا y-عا اۋىستىرىپ، elevatyr دەپ جازۋ كەرەك. بۇدان كەيىنگى پاراگرافتاردىڭ مىسالدارىندا كەلەتىن قازاق ءتىلىنىڭ ايتىلىمىنا ۇيلەسپەيتىن شەتتىلدىك سوزدەردەگى دىبىستارعا قاتىستى ۇستانىمىمىز دا وسىنداي بولماق. وسى ورايدا ج.ايماۋىتوۆتىڭ توتە جازۋمەن جازىلعان «جامان تىماق» اتتى ولەڭىندە «شكاف» ءسوزىن قازاق تىلىنە بەيىمدەپ «ىشقاپ» دەپ جازعانىن ەسكەرە كەتۋ كەرەك. (اقىننىڭ «ىشقاپ» دەپ جازعانىنا قاراپ، كەيدە وسى «شكاف» ءسوزى قىپشاقتاردىڭ «ءىشقابىنان» شىقپادى ما ەكەن دەگەن ويعا قالامىز)؛

82-پاراگرافتا «يۋ ءارپى ú ارپىمەن جازىلادى: parashút، absolút، glúkoza، debút، prodúser، lúks، valúta، búdjet، búro، sújet، búleten، fúchers، kompúter، tútor، konúktýra، konúktıvıt. قوسىمشالار سوڭعى بۋىننىڭ ۇندەسىمىنە سايكەس جالعانادى» دەلىنەگەن. قولدايمىز، الايدا بۇل ەرەجە يۋان، كايۋتا، ت.ب. سوزدەرگە جۇرمەيدى. سوندىقتان «ءسوز باسىنداعى جانە بۋىن باسىنداعى يۋ ءارپى ıý ءارىپ تىركەستەرىمەن، ال داۋىسسىزدان كەيىنگى يۋ ءارپى ú ارپىمەن جازىلادى» دەپ تولىقتىرىپ، مىسال اراسىنا ıýan، kaıýta، ت.ب. سوزدەردى قوسقان ءجون؛

83-پاراگرافتا «يا ءارپى á ارپىمەن جازىلادى: zarا́d، knáz، narád، razrád، grıláj. قوسىمشا §16 بويىنشا جالعانادى» دەلىنگەن. قۇپتارلىق ەرەجە، الايدا بۇل ەرەجەگە يادرو، ياحتا، ماياك، ت.ب. سوزدەر تۋرا كەلمەيدى. سوندىقتان بۇل ەرەجەنى «ءسوز باسىنداعى جانە بۋىن باسىنداعى يا ءارپى ıa ءارىپ تىركەستەرىمەن، ال داۋىسسىزدان كەيىنگى يا ءارپى á ارپىمەن جازىلادى» دەپ تولىقتىرىپ، مىسال اراسىنا ıahta، ıadro، maıak، ت.ب. سوزدەردى ارالاستىرعان ءجون؛

وسى تاراۋدىڭ ەسكەرتۋىندە «ي (ı) ارپىنەن كەيىن تۇرعان يا-نىڭ ورنىنا ا جازىلادى: aksıa، alergıa، hımıa، gımnazıa» دەلىنگەن. الايدا 6-پاراگرافتا ı ءارپى داۋىسسىز دىبىستىڭ تاڭباسى ەكەنى، ال 7-پاراگرافتا ۋı (ىي)، ءىı (ءىي) دىبىس تىركەستەرى ءسوزدىڭ بارلىق بۋىنىندا ı ارپىمەن جازىلاتىنى ايتىلعان. سوندا aksıa سوزىندەگى ı ءارپىن قاي ەرەجەگە سالىپ وقيمىز. ءبىرىنشى ەرەجە بويىنشا [اكسيا] دەپ وقيمىز با، الدە ەكىنشى ەرەجە بويىنشا [اكسىيا] دەپ وقيمىز با؟ ەكىنشى ەرەجەگە سالىپ [اكسىي-ا] دەپ وقىساق، سوڭعى [ا] دىبىسى جەكە بۋىن قۇراعانى ما، ال [اكسى-يا] دەپ دۇرىس بۋىنعا ءبولىپ وقىساق «ۋı (ىي)، ءىı (ءىي) دىبىس تىركەستەرى ءبىر بۋىنعا تۇسپەي قالماق. ياعني «ۋı (ىي)، ءىı (ءىي) دىبىس تىركەستەرى ءسوزدىڭ بارلىق بۋىنىندا ı ارپىمەن جازىلادى» دەگەن ەرەجە قايدا قالدى؟ قىسقاسى aksıa ءسوزى بۋىنعا قالاي بولىنبەك؟ سۇراق كوپ. بۇل سۇراق Túrkia، Fransia، Italia، Japonia، ت.ب. ەل اتاۋلارىنا دا قاتىستى؛

84-پاراگرافتا «جىڭىشكەلىك بەلگىسى () بار بۋىنعا جىڭىشكە داۋىستىلاردىڭ ءارپى جازىلادى، قوسىمشالار ءتۇبىردىڭ سوڭعى بۋىنىنا ۇندەسىپ جالعانادى» دەلىنگەن. ءبىزدىڭ ويىمىزشا ورىس سوزدەرىن ورىسشا جازىلۋىندا جىڭىشكەرتۋ بەلگىسى بار ەكەن دەپ، ورىس تىلىندەگى دىبىستالۋىنا جاقىنداتىپ ايتۋدىڭ قاجەتى جوق. مىسالى الباتروس ءسوزىن álbatros [ءالباتروس] دەگەننەن گورى، ءتىل ۇندەستىگىن ساقتاپ albatros [الباتروس] دەگەن ءتيىمدى. ال البوم ءسوزىن ءتىلىمىزدى العا، ارتقا كۇشتەپ قوزعالتىپ álbom [ءالبوم] دەگەننەن گورى، ءبىرىڭعاي جۋانداتىپ اlbom [البوم] نەمەسە ءبىرىڭعاي جىڭىشكەلەتىپ álbو́m [ءالبوم] دەسەك بۇل ءسوزدىڭ ماعىناسى وزگەرىپ كەتپەس؛

93-پاراگرافتا «p، h ارىپتەرىنە اياقتالعان شەتتىلدىك سوزدەرگە تاۋەلدىك جالعاۋى جالعانعاندا، p، h ارىپتەرى ۇياڭدانبايدى جانە قوسىمشالار جۋان جالعانادى: arhetıp – arhetıpi، stereotıp – stereotıpi، sheıh – sheıhy، shtrıh – shtrıhy؛ seh (-tyń ، -y، -qa، -tar)، sheıh (-tyń ، -y، -qa، -tar)، shtrıh (-tyń ، -y، -qa، -tar)» دەلىنگەن. الايدا كەلتىرىلگەن مىسالداردا arhetıp، stereotıp سوزدەرى arhetıpi، stereotıpi بولىپ، قوسىمشالار ەرەجەگە قايشى جىڭىشكە جالعانىپ تۇر. سونىمەن قاتار، 81-پاراگرافقا قاتىستى ايتقانىمىزداي، مۇنداعى stereotıp ءسوزىن stereýotıp دەپ جازعان ءجون؛

96-پاراگرافتا «-كت، -سك، -پت، -فت ءارىپ تىركەسىنە بىتەتىن سوزدەرگە قوسىمشا y، i دانەكەرى ارقىلى، ال -كت، -نكت، -سك سياقتى قۇرامىندا ك ءارپى بار سوزدەرگە تەك جىڭىشكە، باسقالارىنا سوڭعى بۋىن ۇندەسىمىنە قاراي نە جۋان، نە جىڭىشكە جالعانادى: fakt، faktige، faktisi؛ pýnkt، pýnktisi، pýnktige؛ ınstınkt، ınstınktisi، ınstınktige؛ dısk، dıskige، dıskisi؛ aksept، akseptige، akseptisi؛ soft، softyǵa، softysy)» دەلىنگەن. ءبىزدىڭ ويىمىزشا مۇنداي دىبىس تىركەستەرىن وسى قالپىندا قولدانۋ تىلىمىزگە جات. سوندىقتان قازاق تىلىندەگى ايتىلىمىنا قاراي كەيبىرىنىڭ سوڭعى جاعىنا ى نەمەسە ءى ارىپتەرىن جالعاعان ءجون. مىسالى fakti [فاكتى] (faktige، faktisi)؛ dıski [ديسكى] (dıskige، dıskisi)؛ aksepti [اكسەپتى] (akseptige، akseptisi)؛ softy [سوفتى] (softyǵa، softysy)، ال پۋنكت ءسوزىن pýńkءىt [پۋڭكىت] (pýńkءىti، pýńkءىtke)، ينستينكت ءسوزىن ınstıńkit [ينستيڭكىت] (ınstıńkiti) دەپ جازساق، تىلىمىزگە ىڭعايلانار ەدى (ءتىپتى، pو́ńkءىt [پوڭكىت]، ensteńkit [ەنستەڭكىت] دەپ جازساق تىلىمىزگە تولىق يكەمدەگەن بولار ەدىك). الايدا كەلتىرىلگەن مىسالدارداعى كەيبىر سوزدەردىڭ بالاماسى تىلىمىزدە بار. ولاي بولسا وزگە تىلدەردەگى بوتەن سوزدەردى تىلىمىزگە ءجون-جوسىقسىز ەندىرىپ، ءسوزىمىزدى بىلعاي بەرۋ جاراماس. ءبىزدىڭ ويىمىزشا اباي اتامىز بۇل ماسەلەگە دەگەن كوزقاراسىن ءحىح عاسىردا «بوتەن سوزبەن بىلعانسا ءسوز اراسى، ول – اقىننىڭ ءبىلىمسىز بەيشاراسى» دەپ ەكى-اق جولعا سىيدىرىپ، نۇكتەسىن قويعان؛

98-پاراگرافتاعى «اعىلشىن تىلىندەگى ءتۇپنۇسقاسىندا w ارپىمەن باستالاتىن كەيبىر سوزدەر ý ارپىمەن جازىلادى: ýاtsap، ýıkıpedıa، ýeb-saıt» دەگەن ءماتىندى «W ارپىمەن باستالاتىن اعىلشىن تىلىندەگى كەيبىر اۋدارىلمايتىن سوزدەر قازاق تىلىنە ەنگەندە ءسوز باسىنداعى w ءارپى ý ارپىنە اۋىسادى: ýاtsap، ýıkıpedıa، ýeb-saıt» دەپ وزگەرتكەن ءجون؛

ەملەشىلەر ىقشامدالۋ قاعيداسىن العا تارتىپ، «ۋı (ىي)، ءىı (ءىي) دىبىس تىركەستەرى ءسوزدىڭ بارلىق بۋىنىندا ı ارپىمەن جازىلادى» جانە «uý (ۇۋ)، úý (ءۇۋ) دىبىس تىركەستەرى cءوزدىڭ بارلىق بۋىنىندا ý ارپىمەن جازىلادى» دەگەن ەرەجە ەنگىزدى. ارىپتەردى ىقشامداۋ ءتىلدىڭ الەۋەتىن كوتەرەر بولسا اعىلشىندار eight، night، right، nation، tongue سەكىلدى دىبىس سانىنان ءارىپ سانى ارتىق كوپتەگەن سوزدەرىن قۇرامىنداعى دىبىس سانىنا قاراي [ەيت]، [نايت]، [رايت]، [نەيشن]، [تاڭ] دەپ ىقشامدالىپ جازىلاتىنداي ەتىپ، رەفورما جاسار ەدى عوي. سوزدەردىڭ سوڭىندا جازىلىپ، وقىلمايتىن /ە/ ءارپىن give، live، eye سەكىلدى ت.ب. كوپتەگەن سوزدەردەن الىپ تاستار ەدى عوي. ارينە اعىلشىن ءتىلى وسىنداي شۇبالاڭقى ارىپتەرىمەن اعىلشىن ءتىلى بولىپ تۇر. مۇنداي ارىپتەرى ىقشامدالماسا دا اتالعان سوزدەر كىتاپتارعا سىيماي قالىپ جاتقان جوق جانە جازىلعان كىتاپتارى ءبىزدىڭ كىتاپتاردان قالىڭداپ كەتكەن جوق. كەرىسىنشە، ءتىل الەۋەتىن كوتەرەمىز دەپ جوعارىداعى ارىپتەردەن ءبىر ءارپىن ىقشامداسا، سول ارىپپەن بىرگە بۇكىل اعىلشىن ءتىلى ىقشامدالىپ كەتەر ەدى. بۇل جاعداي قازاق تىلىنە دە قاتىستى. قازاق ءسوزىنىڭ ۇندەسىم اۋەزىن، مورفەم قۇرامىن، بۋىن تۇرقىن، تاسىمال جىگىن، سويلەۋ ىرعاعىن ساقتايتىن دىبىس تىركەستەرىن جازۋدا ىقشامدايمىز دەپ، بولاشاقتا ءتىلىمىزدىڭ ءوزى «ىقشامدالىپ» كەتپەسىن. ايتا كەتۋ كەرەك، مۇنداي ىقشامداۋ ەسكى قىپشاق تىلىندە دە، قازىرگى تۇركى تىلدەرىندە دە كەزدەسپەيدى. مىسالى سيىر ءسوزىن ەسكى قىپشاق تىلىندە سىيىر، قاراقالپاق تىلىندە sıyır، قىرىم تاتارلارى sıyır، sığır قۇمىق، نوعاي تىلدەرىندە سىيىر، باشقۇرت تىلىندە ھىيىر، تۇرىك تىلىندە sığır، inek، وزبەك تىلىندە sigir، تۇركىمەن تىلىندە sygyr، ۇرىم تىلىندە سىگىر دەپ جازادى. ال سۋ ءسوزى ەسكى قىپشاق تىلىندە سۇۋ، باشقۇرت تىلىندە ھىۋ، قىرعىز، قاراشاي-بالقار تىلدەرىندە سۋۋ، قارايىم، قىرىم تاتار، قۇمىق، نوعاي تىلدەرىندە سۋۆ، وزبەك تىلىندە suv، تۇركىمەن تىلىندە suw، قاراقالپاق تىلىندە سۋў، توفا، شور، حاكاس تىلدەرىندە سۋع، شۋۆاش، ياكۋت تىلدەرىندە ۋۋ (ۇۋ) دەپ، ينە ءسوزى ەسكى قىپشاق تىلىندە ىگنە، قىرعىز، نوعاي، قاراشاي-بالقار تىلدەرىندە يينە، قاراقالپاق، قىرىم-تاتار تىلىندە iyne، ءازىربايجان تىلىندە iynءا، وزبەك تىلىندە igna، تۇرىك تىلىندە iğne، تۇركىمەن تىلىندە iňňe، ۇيعىر تىلىندە يىڭنە [ييگنە]، شور تىلىندە ينگە، يت ءسوزى ەسكى قىپشاق تىلىندە ءىيت، قاراقالپاق تىلىندە iyt، نوعاي تىلىندە ييت، ۇيعىر تىلىندە ئىت [ءىيت]، ۇرىم تىلىندە ييت، توفا تىلىندە ىت دەپ جازىلادى. بايقاپ وتىرعانىمىزداي قازاق تىلىندەگى سيىر، سۋ، ينە، يت سوزدەرىندەگى ىي، ۇۋ، ءىي دىبىس تىركەستەرىنىڭ بالامالارى وزگە تۇركى تىلدەرىنىڭ ەشقايسىسىندا ىقشامدالماي تارقاتىلىپ جازىلادى. بىزگە ءدال ءقازىر ىقشامداۋ قاتتى قاجەت بولسا، الدىمەن ءالىپبي قۇرامىنداعى /sh/، /ch/ ديگرافتارى ىقشامدالسىن. بىر-ەكى ارىپكە كوز الارتقانشا، التىن ۋاقىتىمىزدى بەكەرگە الىپ جاتقان ۇشتىلدىلىك، ياعني عىلىمي جوبالاردى، قۇجاتتاردى، ەسەپتەردى، ت.ب. ءۇش تىلدە تالاپ ەتۋ ىقشامدالسىن.

«سوزدەردىڭ تاسىمالدانۋى» اتتى ءىح تاراۋدىڭ 99-پاراگرافىندا «ءسوز بۋىن جىگىنە سايكەس تاسىمالدانادى: oqý-shylar، oqýshy-lar؛ bel-sendi، belsen-di؛ beıbitshilik، beıbit-shilik، beıbitshi-lik»، ال 100-پاراگرافىندا «بۋىن ي مەن ۋ داۋىسسىزدارىنان باستالعاندا da-ýys (daý-ys ەمەس)، sa-ýat (saý-at ەمەس)، da-ıyndyq (daı-yndyq ەمەس)، qu-ıyn (quı-yn ەمەس) تۇرىندە تاسىمالدانادى» دەلىنگەن. الايدا شەشىمىن تاپپاي كەلە جاتقان قيىن، جيىن، سۋىر، سيىر، قيىر، سۋى، تۋى ت.ب. سوزدەردىڭ قالاي بۋىنعا بولىنەتىنى، قالاي تاسىمالداناتىنى تۋرالى ەملە ەرەجەلەرىنىڭ ەش جەرىندە ايتىلمايدى، ياعني ەملەشىلەر ىقشامدايمىز دەپ كيريلدەگى ەڭ باستى ءتىلبۇزار ەملە ەرەجەنى سول قالپىندا قالدىرعان (ي مەن ۋ ارىپتەرىن، ولاردىڭ اراب گرافيكالى ەسكى قىپشاق تىلىندە، قاديم، ءجاديد، توتە جازۋلارىندا، 1929-40 جىلدار ارالىعىندا قولدانىستا بولعان لاتىن گرافيكاسىندا جانە قازىرگى لاتىن گرافيكالى تۇركى تىلدەرىندەگى جازىلۋ ۇلگىلەرىن كەلەسى ماقالامىزدا قاراستىراتىن بولامىز).

قازاق جازۋىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋدەگى نەگىزگى ماقساتتاردىڭ ءبىرى ورىس تىلىنەن كۇشتەپ ەنگىزىلگەن باسى ارتىق ارىپتەر مەن ءتىلبۇزار ەملە ەرەجەلەردەن قۇتىلۋ بولاتىن. «شەتتىلدىك سوزدەردىڭ ەملەسى» اتتى تاراۋ ورىس ورفوگرافياسىمەن جازىلىپ كەلگەن سوزدەردەگى ءو، س، شش، ە، يۋ، يا، ، ارىپتەرىن جاڭا الىپبيدە قالاي جازۋ كەرەكتىگىن كورسەتۋگە ارنالعان. بۇل ارىپتەر جاڭا الىپبيگە ەنبەي قالعاندىقتان عانا قاراستىرىلعان. وسى ارىپتەرگە جاڭا الىپبيدەن بالاما تابۋ ارقىلى شەتتىلدىك (ورىس) سوزدەردى تىلىمىزگە بەيىمدەدىك دەپ ءجۇرمىز، ناتيجەلى تۇستارى دا جەتەرلىك. ال الىپبيدەن تۇسىرىلمەگەن ۆ، چ ارىپتەرىنىڭ دىبىسىن تىلىمىزگە قالاي بەيىمدەۋ تۋرالى ەملە ەرەجەلەرىندە ەشتەمە ايتىلمايدى. سونىمەن قاتار مىسالداردان بايقاعانىمىزداي و ءارپىن [ا] دەپ وقىتاتىن ورىس تىلىنە ءتان ەرەجە جاڭا ەملەدە كوپ جاعدايدا وزگەرىسسىز قالعان. تىلىمىزدە ورىس سوزدەرىندەگى و-نىڭ ورنىنا ى ايتىلاتىن تۇستار دا ەسكەرۋسىز قالعان. بالاماسى بار بوتەن سوزدەر دە ءجونسىز ەنگىزىلە بەرگەن. سوندىقتان «شەتتىلدىك سوزدەردىڭ ەملەسى» اتتى تاراۋدى قايتا قاراستىرۋ كەرەك. تىلىمىزگە اۋدارىلمايتىن شەتتىلدىك سوزدەر مەن تەرميندەردى وسى كەزدەن باستاپ يگەرمەسەك، بالاماسى بار سوزدەردىڭ بالاماسىن بەرمەسەك كەيىن كەش بولماق جانە ۋاقىت وتە كەلە، كوز ۇيرەنىپ كەتكەن سوڭ وقىلۋى تىلىمىزگە تومپاق كەلەتىن سوزدەردىڭ ورفوگرافياسىن قايتا اۋىستىرۋ قيىنعا سوقپاق.

قالدىباي ارىستانبەك ۇلى، PhD دوكتور،

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ شىعىستانۋ فاكۋلتەتى

تاياۋ شىعىس جانە وڭتۇستىك ازيا كافەدراسىنىڭ دوسەنتى م.ا.