* بۇگىن – قارتتار كۇنى
ۇلكەنىن سىيلاعان جەردە قاسيەت بار
بۇگىنگى كۇندە ءبىزدىڭ ەلىمىز سىندارلى شاقتى باستان كەشىپ وتىر. ءبىراق تا، سوعان قاراماستان، حالقىمىزدىڭ ءبىر اتانىڭ بالاسىنداي ىنتىماعى جاراسقان. سونىڭ ارقاسىندا ەڭسەمىز تۇسپەي، ەلدىگىمىزگە سىن كەلتىرمەي وتىرمىز. جاراتقاننان وسى بىرلىكتەن، ىنتىماقتان ايىرماسىن دەگەن جالعىز تىلەگىم بار!
ءبىز كەشەگى قاندى قىرعىندى كوزبەن كورگەن ادامدارمىز. سول سوعىستا مەملەكەت پەن حالىق ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارعانىنىڭ ارقاسىندا عانا جاۋدى جەڭىپ شىقتى. ايتايىن دەگەنىم: مەملەكەتتىڭ كۇشى حالىقتا!
ءقازىر جاسىم توقسانعا كەلسە دە تەلەديدار قاراپ، كۇندەلىكتى جاڭالىقتاردان حابار-وشاردى ۇزبەي كورىپ تۇرامىن. كۇنى كەشە عانا ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مىنبەرىنەن انا تىلىمىزدە سويلەپ، ابىرويىمىزدى اسپانداتىپ تاستادى. بىلە بىلسەك، بۇل – ءبىزدىڭ جاس مەملەكەتىمىز تۇعىرلى ەلگە اينالىپ، دۇنيەجۇزى حالىقتارىمەن تەرەزەسى تەڭ دارەجەدە تۇر دەگەن ءسوز. ەندى ءتىلىمىز وسى شىققان بيىگىنەن تومەندەمەسە ەكەن دەپ تىلەيمىن. ءتىل دەگەنىمىز – ءبۇتىن ءبىر ۇلتتىڭ ار-ۇياتى، ابىرويى.
ءبىزدىڭ وبلىستاعى ارداگەرلەر ۇيىمىن ورالدى تورەعوجين دەگەن ازامات باسقارادى. مەنىڭ جاسىمدى سىيلاپ ءجيى تەلەفون سوعىپ، وزدەرىنىڭ اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى تۋرالى بايانداپ تۇرادى. كەرەك جەرى بولسا اقىلداسىپ جاتادى. ياعني، ارداگەرلەر ۇيىمىمەن بايلانىسىم تۇراقتى دەپ ايتا الامىن.
بۇدان بولەك، وبلىستىق اكىمدىكپەن دە حابارلاسىپ، جاعدايىمىزدى ۇدايى ءبىلىپ تۇرادى. بەلگىلى ءبىر داتالاردا، مەرەكە كۇندەرى وبلىس اكىمىنىڭ ءوزى باس بولىپ ۇيگە كەلىپ، قۇتتىقتاپ جاتقانى. جالعىز ماعان عانا ەمەس، ارداگەرلەردىڭ بارىنە دە كومەك كورسەتىلىپ، قۇرمەت ءبىلدىرىلىپ تۇراتىنىنان جاقسى حاباردارمىن. وسىلايشا ەل باسقارعان ازاماتتاردىڭ پەيىلدەرىنە ريزا بولىپ، حالقىمىزدىڭ اماندىعىن تىلەپ ءجۇرىپ جاتقان جايىمىز بار.
اتقا مىنگەن ازاماتتارعا ايتارىم: قاريالاردى مەرەكەسىندە عانا ەسكە الماي، جايشىلىقتا دا ەسكەرە جۇرسە ەكەن. مۇنىڭ تاربيەلىك ءمانى زور. جەلكىلدەپ ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاق الدىڭعى تولقىن اعالاردىڭ وسى ونەگەلى ءىسىن بويىنا سىڭىرسە – ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى جارقىن بولادى. كارىسىن سىيلاپ، توبەسىنە كوتەرگەن ەلدەن قاسيەت-كيە دەگەن دۇنيەلەر اينالىپ وتكەن ەمەس!
كامالي دۇيسەنبەكوۆ،
ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، «داڭق» وردەنىنىڭ
ءىى دارەجەسىنىڭ ەكى مارتە جانە
ءىىى دارەجەسىنىڭ يەگەرى.
قاراعاندى.
قاريالارىن ارداقتاي بىلگەن جۇرتتىڭ ابىرويى بيىك
قاراپ وتىرساڭىز، اتقان تاڭ مەن باتقان كۇننىڭ اراسى ادام عۇمىرىنىڭ كىشكەنتاي كوشىرمەسى سياقتى. جاستىق شاقتا شاپقىلاپ، قارتايعاندا باسقاشا كۇيگە تۇسەتىءنىڭ – كۇننىڭ ەڭكەيىپ بارىپ ۇياسىنا باتقانىنان ەش اۋمايدى. ال قارتتىق تىنىشتىقتى تىلەيدى. ياعني، قاريالارىن ارداقتاي بىلگەن ەلدىڭ رۋحى ۇستەم، شاڭىراعى بيىك.
جامبىل وبلىسىندا قارتتار مەن مۇگەدەكتەرگە ارنالعان ءۇش ينتەرنات ءۇيى بار. ونىڭ ەكەۋى تاراز، بىرەۋى قاراتاۋ قالاسىندا ورنالاسقان. بۇگىنگى تاڭدا №1 قارتتار مەن مۇگەدەكتەر ۇيىندە 146 قارت تىرشىلىك كوشىن جالعاستىرۋدا. ولاردىڭ 33ء-ى قازاق، 75ء-ى ورىس، 38-سى باسقا ۇلت وكىلدەرى. ال №2 قارتتار مەن مۇگەدەكتەرگە ارنالعان ينتەرنات ۇيىندە قارتتار سانى – 205، ولاردىڭ 61ء-ى قازاق، 94ء-ى ورىس، 50ء-ى باسقا ۇلت وكىلدەرى. وسى №2 قارتتار مەن مۇگەدەكتەرگە ارنالعان ينتەرنات ءۇيىنىڭ باس مەدبيكەسى گۇلحان تۇرسىنبايەۆانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قارتتار ءۇيىن پانالاۋشىلاردىڭ دەنى ءوز ەرىكتەرىمەن كەلگەندەر.
– مۇندا بارلىق جاعداي جاسالعان. ءسال اۋىرا قالساق، دارىگەرلەر تەكسەرەدى. دارىلەرمەن دە تولىق قامتىلعانبىز. تاعامدارى وتە جاقسى. جىل ون ەكى اي داستارقانىمىزدان جەمىس-جيدەك ۇزىلمەيدى. كۇيەۋىم قايتىس بولعان. الاياقتاردىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ، بار دۇنيە-مۇلكىمنەن دە ايىرىلدىم. جالعىز قىزىم بار. كۇيەۋ بالام ەكەۋى پاتەردەن-پاتەرگە اۋىسىپ ءجۇر. سوندىقتان وسىندامىن. قىزىمنىڭ قولىنا بارعان كۇننىڭ وزىندە، ول بۇل جەردەگىدەي ماعان كۇتىم جاساي الماس، – دەيدى وسى قارتتار ءۇيىءنىڭ تۇرعىنى تاتيانا گامزايەۆا. ال گەورگيي پاكتىڭ بالالارى كاۆكازدا تۇرادى ەكەن. «ءدام-تۇزىمىز جاراسپاي، جۇبايىممەن اجىراسىپ كەتتىم. جاقىندارىما بارار ءمۇمكىندىگىم بولسا دا، وسى ۇيدە قالار ەدىم. سەبەبى، قانداي «التىن كەلىنىم» بولسىن، ماعان بۇل ءۇيدەگىدەي جاعداي جاسامايدى. كيىءمىمىز تازا، تاماعىمىز توق، دەنساۋلىعىمىز ۇدايى باقىلاۋدا. ودان ارتىق بىزگە نە كەرەك؟ زەينەت جاسىنداعى قارياعا، ەڭ الدىمەن، دۇرىس كۇتىم قاجەت»، دەپ اعىنان جارىلدى قاريا.
سونداي-اق، №2 مۇگەدەكتەر مەن قارتتار ۇيىندەگى ۆەرا ناۋمەنكو، ءشايبۇبى شىرىنبەكوۆا مەن زويا ريابوۆا بايىرعى تەمىرجولشىلار ەكەن. ولاردىڭ ءبىرى – ءوزىنىڭ ەڭبەك جولىنىڭ وتىز جىلىن، ەندى ءبىرى – 24 جىلىن تەمىرجولعا ارناعان. ۋاقىتىندا تەمىرجولدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان بۇل قاريالاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا «قازاقستان تەمىر جولى» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ وكىلدەرى قارتتار ۇيىنە ءجيى باس سۇعىپ، جاعدايلارىن ءبىلىپ تۇرادى ەكەن.
– ارينە، ءار ادامنىڭ تاعدىرى ءوز قولىندا. دەگەنمەن، قارتتار ۇيىندە تۇرىپ جاتقان تەمىرجولشى-ارداگەرلەردى ارداقتاۋ – ازاماتتىق پارىزىمىز. تەمىرجول – ەل ەكونوميكاسىن ىلگەرى سۇيرەۋشى ءىرى سالا. ال ۋاقىتىندا وسى سالادا ەڭبەك ەتكەن ءاربىر ارداگەردىڭ قولتاڭباسى وسىندا سايراپ جاتىر. جاقىندا عانا №1 قارتتار مەن مۇگەدەكتەر ۇيىنە دە ارنايى بارىپ، وسىندا تۇرىپ جاتقان ساقتاعان سارسەنبايەۆ پەن تالعات ناسىر سىندى ارداگەر-قاريالارىمىزدىڭ دا باتاسىن الدىق، – دەيدى بۇل جونىندە جامبىل جول بولىمشەسى كادرلار ءبولىمىنىڭ باستىعى مەرۋەرت بەيسەنبەك قىزى.
«جاس كەزىمدە بەينەت بەر، قارتايعاندا زەينەت بەر» دەگەن، تاعدىر تالكەگىمەن قارتتار ۇيىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جاندار مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن كومەكتەر مەن جەڭىلدىكتەردى تولىق تۇردە پايدالانىپ وتىر. قامكوڭىل قارتتارعا قامقورلىق ەشقاشان تولاستامايدى.
ورالحان ءداۋىت،
«ەگەمەن قازاقستان».
جامبىل وبلىسى.
سۋرەتتەردى تۇسىرگەن
ءاقادىل رىسماحان.
اقساقالىنا قاراپ اۋىلىن تانى
قازاننىڭ 1ء-ى حالىقارالىق قارتتار كۇنى بولىپ ەسەپتەلەدى. ال ولار تۋرالى بىزدە اۋىز تۇشىتىپ ايتارلىق قانداي تۋىندىلار بار دەگەندە، شىنى كەرەك ويلانىپ قالاتىنىمىز راس. قارتتىققا قاتىستى تۇيتكىلدى ماسەلەلەرگە كوبىنە شەتەلدىك كينوتۋىندىلار ارقىلى كوز تىگىپ جۇرگەن جايىمىزدى جاسىرىپ تاعى تۇرا المايمىز.
جاقىندا «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسى وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ماقساتىندا «ءبىزدىڭ اعاي» اتتى 16 سەريالى كومەديالىق حيكاياسىن ۇسىنباق. كورەرمەنگە 12 قازاندا جول تارتادى دەپ كۇتىلگەن تەلەحيكايا زەينەتكەرلىككە شىعىپ، تانىمال بلوگەر جانە جاستاردىڭ تالىمگەرى اتانعان اۋىل اقساقالى تۋرالى باياندايدى.
بۇل قىزىقتى وقيعا زاماناۋي ءومىردى بەينەلەيدى. وقيعا جامبىل وبلىسىنداعى شۋ اۋدانىندا وتەدى. حيكايانىڭ باس كەيىپكەرلەرى جومارت اعانىڭ وتباسى جانە سول وتباسىنىڭ جانىنا توپتاسقان اۋىلداستارى. جومارت اعا اۋىلدىق مەكتەپتە تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى. ءومىر بويى سۇيىكتى قىزمەتىمەن اينالىسقان اقساقال زەينەتكەرلىككە شىعادى. مۇنداي ادام ۇيدە تىنىش وتىرا المايتىنى بەلگىلى. اياق استىنان اۋىلداستارىنىڭ اقىلشىسىنا اينالعانىن جومارت اعانىڭ ءوزى دە بايقاماي قالادى.
اقساقال بۇل – وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇلگى بولارلىق جان بولۋى ءتيىس. ناعىز اقساقال بولۋدى كىم ارماندامايدى دەيسىز؟! ءبىراق، قۇرمەت پەن سىيعا بولەنۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. بۇنىڭ بارلىعىن جومارت اعا جاقسى تۇسىنەدى.
سونىمەن قاتار، بۇل حيكايا ادام جۇرەگىندە تۋعان جەر مەن ەلدىڭ ەرەكشە ورىن الاتىنىن باياندايدى.
حيكايانىڭ تاعى ءبىر كەيىپكەرى ەلامان (ەدۋارد). ول وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن تاريحي وتانى المانياعا قونىس اۋدارعان، ءوز ەلىنە قوناققا ءجيى كەلىپ تۇرادى. وعان تۋعان ولكەگە دەگەن ساعىنىشى مازا بەرمەيدى. شەتەلدىك كۋرورتتىق جەرلەردەن ابدەن جالىعادى. اۋىل ادامدارى مەن اۋىلداعى شاعىن عانا ءۇيى – جانىنا جايلى، ەڭ ىستىق مەكەنى ەدى!
تۋىندىنىڭ رەجيسسەرى مۇرات بيدوسوۆ. ول كورەرمەنگە وسىعان دەيىنگى «اپكە»، «اگەنت Z» جانە ت.ب. تەلەحيكايالارىمەن تانىمال.
تۋىندىنىڭ نەگىزى ءازىل-وسپاققا قۇرىلسا دا، وتانسۇيگىشتىك، ۇلكەندەرگە دەگەن قۇرمەت، وتانعا، وتباسىعا دەگەن ماحاببات تاقىرىپتارى كەڭىنەن ناسيحاتتالادى. حيكايا بارىسىندا وتاندىق ءوندىرىس ءونىمى جانە زاماناۋي تەحنولوگيا جەتىستىكتەرى كورسەتىلەدى.
"قامشى"سىلتەيدى
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
پىكىر قالدىرۋ