دەپۋتات تاڭساۋلە سەرىكوۆ  ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا ونكولوگيالىق جانە ونكوگەموتولوگيالىق اۋرۋلارمەن اۋىراتىن بالالار ماسەلەسىن كوتەردى. ت.سەرىكوۆ دەپۋتاتتىق ساۋلىن پرەمەر-مينيسترى ءاليحان سمايلوۆقا جولدادى.

دەپۋتات اتاپ وتكەندەي، كازىردە مەملەكەتىمىزدە وسى اۋرۋمەن اۋىراتىن بالالارعا كومەك وبلىستىق جانە مەملەكەتتىك دەڭگەيدە كورسەتىلۋدە. ءبىراق ەلىمىزدە بار جوعى 39 مامان عانا. بارلىق وڭىرلەردى قوسقاندا 222 ورىن عانا بار. بۇل تەڭىزگە تامعان تامشىداي عانا. جالپى مەملەكەتتىك، رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە ەكى ورتالىق جۇمىس ىستەيدى. ولار: الماتى ق. پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى  جانە استانا ق. «University Medical Center» كورپوراتيۆتىك قورى.  بۇندا دا 139 توسەك (ونىڭ ىشىندە كۇندىزگى ستاسيوناردا 5 توسەك) ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق بەيىندەگى بالالارعا ارنالعان. «UMC» كق – دا ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق بەيىندەگى 147 توسەك بار (ونىڭ 10-ى كۇندىزگى ستاسيوناردا). بۇل ورتالىقتاردا دياگنوستيكا جانە دياگنوزدى تەكسەرۋ جۇرگىزىلەدى، ەمدەۋدىڭ بارلىق قاجەتتى تەحنولوگيالارى قولدانىلادى (حيميوتەراپيا، حيرۋرگيالىق ەمدەۋ، گەموپوەتيكالىق ءدىڭ جاسۋشالارىن ترانسپلانتاسيالاۋ، ساۋلەلىك تەراپيا).

استاناداعى انا مەن بالا ورتالىعىندا بار جوعى 150 ورىن عانا، ەمدەلۋشىگە ورىن جەتىسپەۋشىلىگى قاتتى سەزىلۋدە. استانادا زاماناۋي بالالار ونكولوگيا ورتالىعىن اشۋ كەرەك. سول سەبەپتى. بۇنىڭ ءبارى سوقىر ادام كورىپ، ساڭىراۋ ادامنىڭ ءوزى ەستي الاتىن جاعداي. كورمەس تۇيەنى دە كورمەس دەپ ءوتىپ كەتپەۋ كەرەك.

2022 جىلى ەكى رەسپۋبليكالىق مەديسينالىق ۇيىمدا بارلىعى 4909 بالا ەمدەلدى (ونىڭ ىشىندە 2229 پاسيەنت – جانە 2680 بالا) ايتا كەتۋ كەرەك، ءدارىگەرلەر ءۇشىن ونكولوگيالىق ساقتانۋ بويىنشا تۇراقتى وقىتۋ مودۋلدەرىنىڭ ناتيجەسىندە 1-2 كەزەڭدەگى ىسىكتەردىڭ دياگنوستيكاسى ايتارلىقتاي ءوستى: 2014 جىلعى 15% - دان 2022 جىلى 49،4% - عا دەيىن.

بۇل دەگەنىڭىز ادام قورقاتىن سيفرلار. سونىمەن قاتار، 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەرتە دياگنوستيكانىڭ تومەن كورسەتكىشتەرى اقمولا، باتىس قازاقستان، شىعىس قازاقستان، قاراعاندى، قوستاناي، ماڭعىستاۋ، تۇركىستان وبلىستارى مەن استانا جانە الماتى قالالارىندا بايقالادى.

قازاقستاندا جىلىنا ورتا ەسەپپەن 500-600 بالادا ونكولوگيا انىقتالادى ەكەن. بۇگىنگى كۇنى كۇنىنە 15-20 بالا تۇسەدى. بۇل دەگەنىڭىز، بالالار مەن اتاانالار ءۇشىن ۇلكەن سوققى، كەسىلگەن ۇكىم سياقتى. ءومىر مەن ءولىمنىڭ اراسىنداعى بالالاردىڭ ءۇمىت كۇتىپ جاۋتانداعان كوزدەرىن كورگەن ادام شىداپ تۇرا المايتىن حالدە. بالاسى ءۇشىن ءار اتا-انا نەگە بولسىن بارادى، باسىن تاۋعا دا تاسقا دا ۇرىپ، قولدان كەلگەنىن جاسايدى. ءبىراق ءبارىنىڭ شاماسى، جاعدايى كەلمەيدى. اۋىلداردا، اۋدانداردا تۇراتىن ادامدار بالانىڭ ەمىن تۇراقتى تۇردە جاساۋ ءۇشىن قالاعا كەلەدى. قالاعا كەلگەن ولارعا تۇراتىن جەر، ازىقتۇلىگءى، تاعى دا باسقا كەرەك جاراقتار، ەمى ءۇشىن كوپتەگەن قارجى كەرەك. ءتىپتى، كەزەكتەرىن ايلاپ كۇتەدى. سەبەبى مامان از، ورىن جوق. كەزەگى كەلگەنشە ول بالا بار بولا ما، جوق بولا ما وزدەرىڭىز تۇسىنگەن بولارسىزدار. بالالارداعى ونكولوگيالىق جانە گەموتولوگيالىق اۋرۋلارىن ەمدەيتىن ورتالىقتار كوپسالالى كلينيكا بولىپ سالىنعاندىقتان ونداعى جوسپارلاۋ، جەلدەتۋ جۇيەسى، ماتەريالداردىڭ ساپاسى ستاندارتتارعا ساي ەمەس. ورتالىقتارداعى ورىننىڭ ازدىعىنان، اۋرۋى انىقتالعان بالالاردىڭ كوپتىگىنەن جانە ولارلى كۇتەتىن اتا-انالارىن قوسقاندا، كەزەك كوپتىگىنەن ول جەردە ەپيدەميالوگيالىق جاعداي ۋشىعۋدا. ورتالىقتاردا كت، مرت، رەنتگەندىك اپپاراتتار جەتىسپەيدى، ال بار اپپاراتتاردىڭ ساپاسى سىن كوتەرمەيدى. اۋرۋدى دەر كەزىندە انىقتاي الماي جاتادى.

سونىمەن قاتار، مولەكۋليارلى گەنەتيكالىق دياگنوستيكا جوق دەسە بولادى. سەبەبى قازىرگى ونكولوگيا مەن گەموتولوگيا 100 پايىز مولەكۋليارلى گەنەتيكالىق ادىسپەن انىقتالادى. بۇل سۇراققا قاتتى نازار اۋدارۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق اۋرۋلارى بار بالالاردى ەمدەۋمەن اينالىساتىن ورتالىقتارداعى الاڭداردىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنە جانە اۋرۋحاناعا جاتقىزىلاتىن پاسيەنتتەر مەن ولارعا كۇتىم جاسايتىن ادامداردىڭ (اتا-انالاردىڭ) ۇلكەن اعىنىنا بايلانىستى قولايسىز ەپيدەميولوگيالىق جاعداي تۋعىزاتىن بولىمشەلەردە تولىپ كەتۋ ورىن الىپ جاتقاندىعىن قايتالاپ ەسكە سالامىز. ەرتەڭگى كۇنى جاعداي قاتتى ۋشىعىپ، دەپۋتاتتار نەگە ەسكەرتپەدى دەگەن بايبالام بولماسىن.  سونداي-اق، ادام اعزالارىنا بايلانىستى ترانسپلانتتاۋ بولىمشەلەرىن، كۇندىزگى ستاسيوناردى تولىق ورىستەتۋ مۇمكىندىگى جوق.

وپەراسيا جاساتۋ ءۇشىن حيرۋرگيادا كەزەكتە تۇرادى پاسيەنتتەر، بۇل دەگەنىڭىز ماسقارا جانە وتە ايانىشتى دۇنيە. وپەراسياعا كەزەكتە تۇرعانداردى ەلەستەتىپ كورىڭىزدەر. ولار ءۇشىن ءاربىر سەكۋند قىمبات، ءاربىر مينۋت التىننان ارتىق. تۇسىنەسىزدەر مە؟ مامان از بولعان سوڭ ۋاقىت جەتپەيدى، مىنە ناتيجە.

ونكولوگيالىق اۋرۋى بار بالالارعا مۇگەدەكتىگىن راسىمدەۋ ۇلكەن قيىندىق تۋعىزۋدا، جانە كوپ ۋاقىت الۋدا. تاعى دا ايتارىمىز، ونكولوگ جانە گەموتولوگ ماماندارىنىڭ وتە ازدىعى. سول سەبەپتى، جاس دارىگەرلەر مەن ورتا ساناتتاعى مەديسينالىق مامانداردى ەلىمىزدە جانە شەت ەلدەردە وقىتسا، ەلىمىزدە بىلىكتى ماماندار بولار ەدى.

وسى جوعارىدا ايتىلعان قيىندىقتاردىڭ كوپتىگىنەن اۋىرعان جاس بالالار دەر كەزىندە قاجەتتى ەمدەرىن الا الماۋدا. ءار بالا قازاقستاننىڭ بولاشاعى. بىزدەر اۋىرعان بالالارعا ەم-شارالارىن دۇرىس دەڭگەيدە، قاجەت كەزدە كورسەتە المايتىن شاراسىز جاعدايدا بولساق، باسقا جۇمىستاردى قاتىرامىز دەپ قالاي ايتا الامىز.

جوعارىداعى ماسەلەلەردى ەسكەرە كەلە، كەلەسى شارالاردى قابىلداۋلارىڭىزدى وتىنەمىن:

بىرىنشىدەن، «سامۇرىق-قازىنا» اكسيونەرلىك قوعامى نەمەسە «قازاقستان حالقى» الەۋمەتتىك قوعامدىق قورىمەن بىرلەسە وتىرا، الدىڭعى قاتارلى قۇرىلعىلارى بار زاماناۋي ورتالىق قۇرىلىسىن باستاۋ.

ەكىنشىدەن، ونكولوگيا اۋرۋى انىقتالعان بالالارعا مۇگەدەكتىگىن بىردەن جەدەل بەرۋ مەحانيزمىن قاراستىرۋ؛

ۇشىنشىدەن، تۇراقتى نەگىزدە بالالاردا ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرىن انىقتاۋ جۇيەسىن قۇرۋ.

وسى شارالار قابىلدانسا، بالالار مۇگەدەكتىگى مەن ءولىمى تومەندەپ، ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايى جاقسارادى.

قازاقستان بولاشاعىن ويلايتىن ۇكىمەت بالالار ءۇشىن ءبارىن جاسايدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى، بولاشاعى دەنى ساۋ ۇرپاقتار ەكەنىن پرەزيدەنتىمىز دە باسا ايتقان بولاتىن. وسىنى ۇمىتپايىق.