AQSH pen Reseıdiń shıelenisi, Reseıge salynǵan sanksıalar týraly aqparat otandyq jáne sheteldik BAQ-ta kúndelikti jarıalanyp, qyzý talqyǵy túsip otyr. AQSH-taǵy prezıdenttik saılaýdyń ótkenine biraz ýaqyt ótse de qyzýy basylmady. Oǵan prezıdenttik saılaý naýqanynda Tramptyń jaqtastary reseılik zańgermen Hılları Klınton týraly sóıleskenin qosyńyz. Eki el arasyndaǵy shıelenis qalaı órbip jatyr, Tramp bılik basyna kelgennen keıin eki el arasyndaǵy qarym-qatynasta oń ózgerister boldy ma? Antıreseılik sanksıalardyń Qazaqstanǵa áseri qandaı? Osy suraqtarǵa jaýap izdep kóreıik.
Vladımır Pýtın men Donald Tramp
AQSH-taǵy prezıdenttik saılaýda Donald Tramp jeńiske jetkende Reseı men AQSH-tyń shıelenisi jumasarady dep kútildi. Sebebi Donald Tramp saılaý naýqanynda da oǵan deıinde birneshe márte Reseı men onyń prezıdenti Vladımır Pýtın týraly jaqsy pikir bildirgen.
2015 jyldyń shilde aıynda Tramp AQSH-tyń prezıdenttik saılaýyna óz kandıdatýrasyn usynýǵa nıet bildirgende, debat pen suhbattarynda Vladımır Pýtınmen jaqsy qarym-qatynas ornatyp, eki el arasyndaǵy ýshyqqan jaǵdaıdy túzeı alatynyn birneshe márte aıtqan.
Dál sol jyldyń jeltoqsan aıynda Vladımır Pýtın de Tramp týraly pikir bildirgen.
«Óz elinde, shetelde de bedeli bar adamnyń seni maqtaǵyna men úshin qurmet. Reseı men AQSH birlesip terorızmdi jeńetinine jáne álemde beıbitshilik ornata alatynyna árqashan senetinmin» dedi Reseı prezıdenti.
Osyndaı pikirlerden keıin Donald Tramptyń prezıdent bolyp saılanýyna Reseı múddeli ekeni aıtyldy. Tipti Reseı hakerlik shabýyl jasap saılaýǵa óz yqpalyn tıgizdi degen aqparat shyqty. Kóp ýaqyt ótpeı-aq Donald Tramptyń uly Kishi Donald Tramp, Djared Kýshner men Pol Manafort reseılik zańger Natalıa Vesenıskaıamen Trump Tower-de kezdeskeni jáne kezdesý barysynda zańger Hılları Klınton týraly kompramat bergeni týraly aqparat tarady. Osy iske qatysty tergeý jumystary bastaldy.
AQSH-taǵy prezıdenttik saılaý men oǵan Reseıdiń áseri
Reseıdiń AQSH-taǵy prezıdenttik saılaýǵa áser etkeni týraly ázirshe naqty dálel joq. Reseı úshin AQSH-tyń bılik basynda Hıllorı Klıntonǵa qaraǵanda, Donald Tramptyń bolǵany tıimdi edi. Alaıda Tramptyń bılik basyna kelgeninen Reseı men AQSH arasyndaǵy jaǵdaı túzeldi dep aıtýǵa kelmeıdi. Oǵan Tramptyń Reseıge qatysty sanksıalardy kúsheıtýi dálel. Sonymen qatar, Reseıdiń Ýkraınaǵa qatysty agresıalyq áreketi toqtamaǵansha sanksıalar jumsarmaıtynyn da buǵan deıin aıtyldy.
AQSH prezıdenti Barak Obama bolǵan tusta, sarapshylar onyń Reseıdiń agresıalyq saıasatyna qatysty óte saýatty áreket etip otyrǵanyn aıtty. Barak Obamanyń soǵyspen emes, sanksıalar arqyly Reseıge soqqy jasaýy durys qadam dep baǵalady. Obamanyń ornynda Djordj Býsh bolsa birden qarý asynǵan áskerin jiberip adam shyǵynyna batqan bolýshy edi. Alaıda Obama qantógissiz-aq Reseıge aýyr soqqy jasaı bildi. Sonyń saldarynan, Reseıdiń ekonomıkasy biraz aýyrlyqty sezindi. Áli de qıyndyq kórip otyr. Reseı Ýkraına men Qyrymǵa qatysty saıasatyn ózgertetin oıy joq ekenin eskersek, antıreseılik sanksıalardyń deni kúsheımese álsiremeıtini anyq.
Antıreseılik sanksıalardyń Qazaqstanǵa áseri
Reseı Qazaqstanmen shekaralas el. Eýrazıalyq ekonomıkalyq Odaqtamyz. Sondyqtan Reseı ekonomıkasyndaǵy ózgeris Qazaqstanǵa da salqynyn tıgizbeı qoımaıdy. Inflánsıa, rúbldiń qunsyzdanýy teńgege áser etedi. Osy másele tóńireginde Qamshy.kz jýrnalısi ekonomıs Maqsat Halyqtyń pikirin bilgen edi.
«2 jyl buryn rúbl qatty qunsyzdanǵan ýaqytta bizdegi kapıtal aǵymy Reseı jaqqa qaraı oıysqan. Kólik satyp ala bastadyq, elimizdegi reseılik taýarlardyń baǵasy arzandady. Kásipkerlerimiz qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan. Biraq ol ýaqytta biz teńgemizdi 190-nan asyrmadyq. Bidiń teńgemiz qalypty bolǵandyqtan, taýarlarymyz básekege qabiletsiz boldy.
Endi kapıtaldyń Reseıge aǵyp ketpesi úshin, Reseıdiń aldynda utylyp qalmas úshin bizdiń úkimet teńgeni sáıkesinshe qunsyzdandyrý saıasatyn ustanady dep aıtýǵa bolady.
Onyń ústine, Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq búginde óz jemisin berip otyrǵan joq. Osy odaqqa múshe bolǵaly, tek zardabyn kórip kelemiz. Reseıdiń jaǵdaıy jaqsarmaı, bizdiń jaǵdaı ońalady dep aıtý qıyn» dedi ekonomıs.
Keıbir sarapshylardyń pikirinshe Reseımen odaqtas bolyp otyrǵanymyz elimizdiń saıası ımmıdjine de nuqsan keltiredi. Iaǵnı agresor elmen bir ekonomıkalyq odaqta bolýymyz Eýropa, Batyspen qarym-qatynasqa keri áserin berýi múmkin.
Qazaqstan zaıyrly memleket. Onyń júrgizip otyrǵan ishki jáne syrtqy saıasaty bar. Qazaqstannyń tutastaı ekonomıkasy, saıası ımmıdji, áleýeti tek bir elge baılanyp, sonyń ishki, syrtqy jaǵdaıyna baılanysty ǵana ómir súrmeıtini de haq. Tek ózge eldiń yqpalynda bolyp óz múddemizdi ysyryp qoımasaq bolǵany.
Ásem Álmuhanbet
