Ótkende bir Memlekettik aqparattyq tapsyrys (MAT) kerek emes deıtinderge (ózim de láj bolsa, aqparat quraldarynyń qarjylyq turǵydan táýelsiz bolǵanyn qalaıtyndardanmyn) dál qazirgi tańda otandyq BAQ-tyń, onyń ishinde qazaqtildi jáne aımaqtyq aqparat quraldarynyń basyndaǵy qalyptasqan jaǵdaıda memlekettik tapsyryssyz qanshama gazet, jýrnal men telearnany, ondaǵy jýrnalıser men tehnıkalyq qyzmetkerlerdiń jumys ornyn saqtap qalýǵa bolatyn qandaı joldary bar dep saýal tastaǵan edim Facebook-taǵy «Qazaq jýrnalıseri» tobynda. «Qazaq baspasózi ásheıin, gáp nemese qazaq redaktorlary shetinen jemqor (jemqorlyqtan ada salanyń az ekenin jáne bilesizder)» degen paıymynan aıǵaıy basym birdi-ekili pikir bolmasa eshkim MAT-qa «mat» qoıatyndaı naqty usynys aıtpady.
Gazet bolsyn, TV bolsyn, qyzmeti ózin-ózi aqtaıtyn deńgeıge jetý úshin biraz kapıtal kerek. Qarjylaı demeý qajet. Ol meıli turaqty jarnama túrinde bola ma, qaıyrymdylyq túrinde bola ma, áıteýir BAQ óz ónimin satýdan túsetin qarjydan bólek, qosymsha qarajatqa muqtaj. Ony osy jyldar ishinde kózimiz kórdi. Tipti, jelide, aýyzeki áńgime arasynda memleketti, bılik organdary men onyń ókilderin sózben sybap júretin talaı batyr áriptes aǵalarymyzdyń ózi sol «goszakazdyń» arqasynda «bilikti basshy», «sheber uıymdastyrýshy» atanǵanyn aıtpaǵanda «jurtqa janashyr jýrnalıs», «shyndyqtyń jalǵyz shamshyraǵy», «aqıqattyń adýyn aldaspany» bolyp júr. Osy memleket qarajaty bolmasa, aqıqat úshin aıtý kerek, kósemsip elge aqyl aıtýdan, pálsapa soǵýdan qoly (aýzy dep te oqysańyz bolady) bosamaıtyn biraz áriptesimiz áldeqashan arba súırep, ne bolmasa «pıánshik» bop keter me edi?! Sondyqtan memleket aqparattyq saıasatqa qarjy bólse, ony sol salaǵa jasalyp jatqan az da bolsa qoldaý dep túsingennen eshkimniń aýzy qısaıyp qalmaıdy. Qaıta sol qarajatty tıimdi jumsap, joqtan bar jasaýǵa tyrysý kerek. Al bólingen qarajat barmaq basty, kóz qystylyqpen jýrnalısiń qalamaqysy, betteýshi men operatordyń jalaqysyna emes, basqa jaqqa ketip jatsa, oǵan «goszakaz» emes, álgi «aqıqatshyl» hám «mamandyǵynyń maıtalmany» bolyp júrgen BAQ basshylarynyń ózderi kináli.
Sonymen, buǵan deıin otandyq aqparat quraldarynyń jaǵdaıy memlekettik tapsyrysqa táýeldi, odan bólek dál qazirgi jaǵdaıda (aıyna 300 teńgege aınalatyn «podpıskany» qorlyq kóretin keı oqyrmanmen, aqyly telearnaǵa aqsha quıý degendi múldem sanasyna syıǵyza almaıtyn kórermenmen, ózim biletin jalǵyz aqyly aqparat agenttigi QazTAG-qa jazylmaıtyn ınternet qoldanýshylarymen) BAQ-ty «baǵatyn» basqa jol joq dep sanap keldim. Áli de ol oıym bálendeı ózgere qoıǵan joq.
Búgin Aqparat jáne komýnıkasıalar mınıstri Dáýren Abaev osy memlekettik tapsyrys týraly pikirin bildirgen eken. Mınıstr ol tapsyrysty saqtap qalý kerek deı otyryp, ol oıyn birneshe másele boıynsha negizdep beripti. Olar:
1. MAT aqparat keńistiginde jańa jobalardyń týýyna qoldaý jasap otyr. Ár alýan, prodakshn, anandaı stýdıa, mynandaı ortalyqtarda biraz adam jumystanyp, aqsha tabýda. Onysy ras. (Al olar daıyndaǵan baǵdarlamalardyń sapasy taǵy da bólek áńgime).
2. Memlekettiń qarjylaı qoldaýy sheteldik aqparatqa, tele, taǵy basqa ónimderge táýeldilikti azaıtady. Iaǵnı, búgin MAT toqtasa, erteń biraz telearna jabylady, al kórermeneri kórshilerdiń telearnalaryna qaraı oıysady.
3. MAT arqyly memleket jekemenshik BAQ-ta qazaq tildi kontent úlesin arttyrýǵa yqpal etýde.
4. MAT básekelestik ortaǵa beıim emes BAQ-ty qoldap otyr. Dálel kerek pe: «Balapan» telearnasy, «Ulan» gazeti, «Qazsport», «Elarna» , qazaq tilinde shyǵatyn qanshama gazet-jýrnaldar, t.b jobalar.
5. MAT arqyly aqparattyq ınfraqurylym jumysy qamtamasyz etilýde. Shatyrǵa ilingen antena nemese OTAÝ-TV arqyly televızordy tegin tamashalap otyrýyńyzǵa da MAT-tyń qatysy bar (mınıtsrdiń ýájin osylaı túsindim óz basym).
Osydan keıin MAT-tyń mán-mańyzyn túsinbeı kór. Biraq bul tek memleketke aýyz ashý, búdjetti saýyn sıyr kórý degendi bildirmese kerek. Qarjyny memleket emes, jeke kompanıalar, qaltaly azamattar quısa da sapaly jumysty, mazmundy, suranysqa ıe kontentti talap etedi. Iaǵnı belgili bir aqparat quraldaryndaǵy shyǵarmashylyq, tehnıkalyq kemshilikterdi MAT-pen baılanystyryp soǵa berýdiń qajeti joq dep oılaımyn. Kásibılik áli kúshin joıǵan joq. BAQ-tyń baǵyn ashatyn da osy kásibılik qana!
Jýrnalıs Darhan Muqanovtyń Facebook-taǵy paraqshasynan
