Qurbyńyzdyń, dosyńyzdyń nemese asa tanys emes adamnyń basyna qara bult tóndi. Siz oǵan demeý bildirip, jubatqyńyz keledi, biraq qalaı durys jubataryńyzdy bilmeısiz. Qandaı sózder aıtý kerek, qandaıdy aıtpaý kerek? Adamdy rýhanı qoldaý degenimiz ne?
Qaıǵy – bul qandaıda bir qazaǵa, mysaly, jaqyn adamy qaıtys bolǵandaǵy adamnyń reaksıasy.
Adam qaıǵyǵa dýshar bolǵanda ýaıymnyń 4 kezeńin bastan keshiredi:
Eseńgireý kezeńi: Birneshe sekýndtan birneshe aptaǵa deıin jalǵasady. Bolyp jatqan jaǵdaılarǵa senbeý, tas baýyrlyq, az qımyldaý, tábeti joǵalý, uıqynyń buzylýyn bastan keshiredi.
Qaıǵyrý kezeńi: Alty-jeti aptaǵa sozylady. Zeıinniń tómendeýi, oıyn jınaqtaı almaýy, esin joǵaltý, uıqysyzdyqpen beınelenedi. Sonymen qatar adamdy úreı basyp turady, ózimen-ózi bolýdy jıi qalap, álsizdikke dýshar bolady. Asqazany aýyryp, tamaǵyna tas turyp qalǵandaı sezimde bolýy múmkin. Eger adam jaqynyn joǵaltyp alsa, bul kezeńde ol qaıtys bolǵan adamda minsiz etip, nemese kerisinshe, oǵan degen ashý-yzasyn, renishin nemese ókinish sezimin bastan keshiredi.
Qabyldaý kezeńi: jaqyn adamyn joǵaltqannan keıin bir jyldan soń iske asa bastaıdy. Uıqy men tábetiniń qaıta qalpyna kelýimen, qazany eskere otyryp, alǵa jospar qurýymen beınelenedi. Keıde adam báribir qulazıdy, biraq ondaı sátter sırek bolady.
Qaıta qalpyna kelý kezeńi: bir-bir jarym jyldan keıin bastalady, qaıǵy muńǵa aınalyp, adam qazaǵa baısaldyraq qaraı bastaıdy.
Adamdy jubatý qajet pe? Árıne. Eger jábirlengen adamǵa kómek qolyn sozbasa, bul juqpaly aýrýlarǵa, júrek aýrýlaryna, maskúnemdikke, qaıǵyly jaǵdaılarǵa, kúızeliske ákelýi múmkin. Rýhanı kómek asa qajet, sondyqtan jaqyn adamyńyzdy barynsha qoldańyz. Onymen aralasyp, syrlasyńyz. Adam sizdi tyńdamaıtyn sıaqty nemese nazar aýdarmaıtyn sıaqty kórinse de – ýaıymdamańyz. Ýaqyt kelgende, ol rızashylyqpen sizdi eske alatyn bolady.
Asa tanys emes adamdardy jubatý qajet pe? Eger boıyńyzda adamdy jubatýǵa degen qajetti rýhanı kúsh pen kómektesýge degen nıetińiz bar bolsa – mindetti túrde. Eger adam sizden qashpasa, aıqaılamasa – demek bárin durys jasap jatyrsyz degen sóz. Eger jábirlengen adamǵa qajetti kómek kórsete alatynyńyzǵa senimsiz bolsańyz, onda sondaı adamdy tabyńyz.
Tanys jáne asa tanys adamdardy jubatýda aıyrmashylyq bar ma? Joq deýge bolady. Aıyrmashylyq tek bir adamdy jaqsy tanıtynyńyzda, al ekinshi adamdy onsha tanymaıtynyńyzda. Janynda bolyp, áńgimelesińiz, ortaq iske kiristirińiz. Kómekti aıamańyz, ol eshqashan artyq bolmaıdy.
Eń qıyn eki kezeńde qoldaý ádisterin qarastyryp kóreıik.
Eseńgireý kezeńi.
Sizdiń áreketińiz:
• Adamdy jalǵyz qaldyrmańyz.
• Jábirlenýshige jaqyndańyz. Qolynan ustaýǵa, qolyńyzdy ıyǵyna qoıýǵa bolady, jaqynyńyzdy basynan sıpap, qushaqtańyz. Jábirlenýshiniń reaksıasyn baqylańyz. Sizdiń jaqyndaǵanyńyz oǵan jaǵa ma, qaǵajytpaı ma? Eger Eger qaǵajytsa – zorlap jaqyndamańyz, biraq ketpeńiz de.
• Jábirlengen adam kóbirek demalyp, tamaq ishýdi umytpaǵanyn qadaǵalańyz.
• Tyńdaýshysy bolyńyz. Adam oǵash zattardy aıtyp, qaıtalanyp, taqyryptan aýytqyp, emosıaly áserine qaıta orala berýi múmkin. Keńes berý nemese aqyl aıtýdan bas tartyńyz. Muqıat tyńdap, naqtylap surap, ony túsinetinińizdi jıi aıtyńyz. Jábirlenýshige jaı ǵana aýyrtpalyǵy men ýaıymyn áńgimeleýge mursha berińiz – ol budan jeńildep qalady.
Sizdiń sózderińiz:
• Qaza bolǵan adam jaıly ótken shaqta áńgimeleńiz.
• Eger qaza bolǵan adamdy tanıtyn bolsańyz, ol jaıly jaqsy estelikter aıtyńyz.
Aıtýǵa bolmaıtyn sózder:
«Bul orny tolmas qaza», «Ýaqyt – emshi», «Sen – myqtysyń, bekem bol». Bul sózder adamǵa qosymsha qaıǵy syılap, jalǵyzdyq sezimin eselendiredi. «Azaptan aryldy», «Oǵan osylaı jeńil», «Tezirek umyt». Mundaı sózder jábirlenýshiniń ýaıym-qaıǵyǵa salýy múmkin, óıtkeni osylaısha sezimge bólenbeýge shaqyratyndaı, jalpy qaıǵyny tezirek umyt deıtindeı estiledi.
«Sen áli jassyń, ádemisiń, áli turmys qurasyń/bala tabasyń». Mundaı sózder adamnyń júıkesine tıýi múmkin. Adam osy shaqta jaqynynan aırylyp otyr, ol áli odan aıyqqan joq. Al oǵan armandaýdy usynady.
«Jedel járdem ýaqytynda kelgende...», «Dárigerler tezirek qımyldaǵanda...», «Salǵyrttyq tanytpaǵanda...». Mundaı sózder bos jáne eshqandaı paıda ákelmeıdi. Birinshiden, jaǵdaı shartty raıǵa saı emes, ekinshiden, mundaı sózder kúıinish sezimin arttyrady.
Feısbýk paraqshadan alyndy
