Qazir bizdiń qoǵamda orystyń bir sózin ne sheteldiń bir termınin durystap aıtpasań, soǵan kádimgideı namystanatyn jaman ádet bar. Orystyń keıbir sózin qazaq maqamyna salyp aıtýǵa uıalyp, ony orysshalap, «durystap» aıtýǵa tyrysamyz. Qazir biz jańa álipbıge týra osy psıhologıamen ótip bara jatyrmyz. Qoǵamdaǵy osy bir quldyq psıhologıany túgelimen jańa álipbıge ákep tanǵaly otyrmyz. Sonda bizge qandaı álipbı kerek? Bizge, orystyń sózderi men basqa da termınderdi qazaq maqamymen jazdyratyn, ony qazaq maqamymen oqytatyn álipbı kerek. Ol úshin ne isteýimiz kerek dep suraýyńyz múmkin. Ol úshin qoǵamdy aldymen qazaqsha sóıletip alyp, jańa álipbıge sosyn baryp qana kóshýimiz kerek. Áıtpese odan túk paıda bolmaıdy. Biz qazir úıdi shatyrynan bastap salyp jatqan sıaqtymyz. Úıdi salý úshin aldymen fýndamentin kóterip alatyn edi ǵoı. «Fýndament» degenimiz – qoǵamdy osyǵan aldyn-ala daıyndaý degen sóz. Óıtpesek, myna álipbıimiz orys tiliniń zańdylyǵyna kiriptarlyqtan qutylmaǵan kırıllısamyz sıaqty taǵy bir «jańa» álipbı bolyp shyǵa keledi. Al eger qoǵamdy aldymen qazaqsha sóıletip baryp qabyldasaq, qazaq tilinde sóıleıtin qoǵamda qazaq maqamymen jazatyn álipbıge suranys týady. Naǵyz qazaqy maqamdy qaıta qalpyna keltirgen shyn táýelsiz jazýymyz sol kezde dúnıege keledi. Biz sol kezde qazir «konfet», «sement», «velosıped», «mashına» dep jazyp júrgen kirme sózderdi qazaq maqamymen «kámpıt», «belesebet», «sement», «máshıne» dep jaza bastaıdy ekenbiz, kórdińiz be?! Bizdiń shendilerimiz qazir osy reformaǵa prezıdenttiń kóp tapsyrmasynyń biri sekildi atústi qarap, ony tezdetip aınalymǵa engizip jibergisi kelip jantalasyp júr. Bul durys emes. Biz birinshi qoǵamdy soǵan daıyndap alyp, álipbıdi eń sońynda baryp engizýimiz qajet. Ol úshin balabaqsha men mektepterdi qazaqsha úıretetin ortaǵa aınaldyrýymyz kerek. Negizi, Qazaqstanda «qazaq mektebi» degen nárse bolmaýy kerek, «mektep» deıtin jalpyǵa ortaq bir-aq túsinik qana bolýy kerek. Jáne ol mektep - qazaq mektebi bolýy kerek! «Mektep» pen «ult» bizde sınonımge aınalýy tıis. Álipbı – osylardyń eń sońynda baryp qana qolǵa alatyn reforma!
Jolymbet Mákish
