Adamzattyń azǵany bolar, qoǵamda jan túrshiktirer sumdyq qylmystar kóbeıdi qazir. Onyń deni paıdakúnemdik, aram jolmen aqsha tabý nıetinen týyndasa, endi birqatarynyń sebep-saldaryn túsindirýdiń ózi qıyn. Óıtkeni bolmashy nársege bola kisi óltirý oqıǵasyn adam sanasy qabyldaı almaıdy. Búkil jurtty dúrliktirgen atyshýly qylmystar qalaı ashyldy? İz kesýshiler qylmyskerdi qalaı ustady? Oǵan qandaı jaza taǵaıyndaldy? «Qamshy» portalynyń tilshisi asa aýyr qylmystyq ister saqtalǵan muraǵattarǵa kirip, materıal daıyndaýǵa múmkindik aldy. Maqsatymyz – kez-kelgen qylmystyń sońynda mindetti túrde jaza turatynyn oqyrmannyń jadyna salý. «Detektıv» aıdarynyń alǵashqy paraǵyn týǵan anasyn óltirip, denesin bólshektegen azǵyn Baqytjan Qasymnyń qanquıly isimen ashamyz.

2011 jyldyń 14-shi aqpany. Almatyda taǵy bir adam iz-túzsiz joǵaldy. Jetpisten asqan keıýanany úıden adasardaı qarttyq, bolmasa, umytshaqtyq derti meńdemegen. Júıke júıesinde esh aqaý bolmaǵan. Tergeý derekterine qaraǵanda, keıýana baıypty, mádenıetti adam bolsa kerek. Burynǵy pedagog zeınetke shyqqan soń, ýaqytynyń kóbin óz shańyraǵynda ótkizgen. Sapar shegip, alysqa shyqpaǵan. Bir sózben aıtqanda, zeınetkerdiń joǵalýyna ilik bolardaı sebep joqqa tán.

Sýyt habar túsisimen, Almaty qalasynyń İİD qyzmetkerleri iske kiristi. Aýdandyq İİB bólimderine baǵdar qaǵaz taratylyp, izdestirý sharalary shuǵyl qolǵa alyndy. Qaladaǵy barlyq aýrýhanalardan bastap, qoqys tógetin jerlerge deıin súzgiden ótti. Biraq joǵalǵan adamnan esh derek shyǵa qoımady.

Anasynyń joǵalǵany týraly habardy polısıaǵa onyń uly Baqytjan Qasym jetkizgen eken. Ol áıelimen ajyrasyp, 1991 jyly týǵan Táńir Qasym jáne 1993 jyly týǵan Berik Qasym atty eki ulymen birge anasynyń qolyna kóship kelgen. Jumys istemegen, turaqty kásibi bolmaǵan.

B.Yqylasovanyń iz-tússiz ketkenine 7-8 aı ótkende baryp, polıseıler jiptiń úshyn ustaǵandaı boldy. Sebebi suraq-jaýap kezinde bir sózi bir sózine qaıshy kelip jatatyn Baqytjan Qasym da kúdikke ilingen. Degenmen bul kóp joramaldyń biri ǵana edi. İz kesýshiler aldymen kúdiktiniń kimdermen jaqyn aralasatynyna jasyryn baqylaý júrgizdi. Mine, sonda baryp onyń bir jezókshemen áýeıi ekeni anyqtaldy. Al onymen ótkizgen suraq-jaýap kúdikti tipten kúsheıtti. Sebebi ózin Kamıla Erjanova dep tanystyrǵan jezókshe týǵan jylyn birese, 1989, birese 1990 dep kórsetken. Al týǵan kúni ózgermegen – 14 aqpan. Bul B.Yqylasovanyń joǵalǵan kúnimen sáıkes keletin edi.

Osy tusta sál sheginis jasaıyq. Baqytjan Qasym áıelimen ajyrasqan soń, anasynan udaıy aqsha alyp, ony saýyq-saıranǵa jumsaǵan. Jeńil júristi qyzdarǵa áýeıi bolǵany 2008 jyldan bastalsa kerek. Biraq sońǵy ýaqytta bos júristi toqtatyp, kóńili bir boıjetkenge aýǵan eken. Tek ókinishke, ári óziniń soryna qaraı ol da jezókshe bolatyn.

Jezóksheniń shyn aty-jóni – Rýstamova Sevara Ánýarqyzy. 1991 jyldyń 1 qyrkúıeginde ómirge kelgen. Ulty – ózbek. Ózbekstannyń Tashkent oblysynda týǵan. Orta bilimdi. Almatyǵa 17 jasynda kelip, túngi kóbelekterdiń qataryna qosylǵan.

• Meniń Baqytjan Qasym esimdi turaqty klıentim boldy. Ol maǵan kelgen saıyn 20-30, quryǵanda 15 myń teńge qaldyryp ketetin. Odan bólek, eshqashan qury qol kelgen emes. Únemi ıissýlar men túrli opa-dalaptar syılady, deıdi ol tergeý derekterinde saqtalǵan beınetaspada.

Osydan keıin-aq, polıseıler keıýananyń joǵalýyna jezóksheniń qatysy bar dep topshylaǵan. Odan arǵy tergeý naǵyz sumdyqtyń betin ashty. Joǵalyp ketti degen B.Yqylasova áldeqashan kóz jumǵan eken. Keıýanany basqa emes, óziniń týǵan uly Baqytjan Qasym óltirgen bolyp shyqty.

Jas deıtin jas emes, qyryqtan asyp, aqyl toqtatqan adamnyń týǵan anasyn óltirýine ne sebep? Sebep jalǵyz. Baqytjan kóńili qulaǵan jezókshege úılengisi kelgen. Al anasy ulynyń jeńil júristi qyzben bas qosqanyn árıne qalamaǵan. Tánin satqan ujdansyz adamdy aq bosaǵasynan attatýǵa ary jibermegen. Dál osy másele analy-balaly ekeýdiń arasyna jik túsiredi. Taǵy bir sebep, keıýana eki nemeresi men jatypisher ulyn asyraý úshin kosmetıka satýmen de aınalysqan eken. Al ujdansyz uly anasynyń opa-dalabyn jıi urlap, ony Severaǵa syılap otyrǵan. Osynyń bári áshkere bolǵanda úıdegi urys-keris tipti kúsheıedi. Kezekti janjal kezinde kózine qan tolǵan ımansyz ul anasynyń keýdesinen bar kúshimen ıterip kep jiberedi. Basy edenge qatty soǵylǵan keıýananyń shúıdesi jarylyp, qan ketken. 

• Qan toqtamady. Bilegin ustap kórsem, tamyrda lúpil joq. Sodan tońazytqyshty ashyp, eki staqan araq ishtim. Men negizi múlde tatyp almaıtyn adammyn. Sodan keıin ne bolǵany múlde esimde joq, deıdi B.Qasym.

«Esimde joq» dep aqtalmaq bolǵan esalań uldyń ary qaraı ne istegenin qarańyz. Ol as úıden pyshaq ákelip, óli men tiriniń arasynda jatqan anasyn aıaýsyz pyshaqtaǵan. Sodan keıin máıitti kópqabatty úıdiń jertólesine túsirip, qolshamnyń jaryǵymen bólshekteıdi. Marqum B.Yqylasova Sh.Aımanov kóshesinde turǵan eken. Birer saǵattan keıin bólshektelgen anasynyń denesin qytaıdyń arzanqol eki sómkesine bólip salǵan qasqóı Saın men Jandosov kósheleriniń qıylysynan taksı ustaǵan. Arsyzdyǵynda shek joq, eki sómkeni kóliktiń júk salǵyshyna laqtyra salypty.

Alaıda ol qaıda bararyn, máıitten qalaı qutylaryn bilmegen tárizdi. Óıtkeni aldymen joǵary Kamenka tas jolymen Raıymbek aýylyna deıin barǵan soń, ońǵa burylyp, Almaty-Bishkek tas jolyna túsedi. «Qaıda?» dep suraǵan júrgizýshige ol «Solǵa» dep batys jaqty nusqaǵan. Sóıtip, biraz júrgen soń taksıge aqshasyn tólep, jol jıeginen túsip qalady.

• Ary qaraı jaıaý júrdim. Joldan neǵyrlum alysyraq ketýge tyrystym. Biraq uzaq júre almadym. Sharshadym. Bir jerde demalyp otyrǵanda kózim úlken aǵashtyń túbindegi shuńqyrǵa tústi, deıdi B.Qasym tergeý derekterinde saqtalǵan túsiniktemesinde.

2011 jyldyń qysy bıylǵydaı asa qatty bolmaǵanǵa uqsaıdy. Qylmyskerdiń sózine qaraǵanda, jer batpaq bolǵan. Ol qar aralas batpaqty qolymen biraz tazalaıdy. Qajet bolady dep ózimen ala shyqqan  kúrekti paıdalanbaǵan.

Qanipezer qazǵan kórdiń tereńdigi 1 metrge de jetpeıdi. Ol asyǵys qazyp, apyl-ǵupyl kómgen. Tipti onyń tirligin kómdi degennen góri, máıittiń betin jasyrdy degen áldeqaıda durys. Óıtkeni aqpanda bolǵan sumdyqtyń  syry jeltoqsan aıynda jer betine shyǵyp qalǵan. Tym taıaz kómilgen dene bólshekterin osy aralyqta ıt pen qus syrtqa shyǵaryp tastasa kerek.

Talaıdy kórgen krımınaldy polısıa qyzmetkerleriniń ózi mundaı sumdyqqa bastaryn shaıqap, tańdaılaryn qaqty. Arsyzdyqta shek bolmaıdy eken-aý, anasyn óltirgeni, ony malsha bólshektegeni, ólekseni kómgendeı betin shala-pula jasyrǵany azdaı, ol anasynyń qulaǵyndaǵy syrǵany sheship alýdy da umytpaǵan. Árıne, ony qandy qylmystyń ertesi kúni jezókshege syılaǵan. Jáne saqtyq úshin ýaqytsha kezdespeýleri kerek ekenin Severaǵa qadap turyp eskertken. Al arada birneshe aı ótken soń, óziniń ustalmaı ketkenine senimdi qaskóı «naqsúıerimen» qaıta tabysqan.

Sot sheshim shyǵardy. Bir úıdiń shańyraǵyn ortasyna túsirip, oıranyn shyǵarǵan jezókshe tergeý derekterinde tek kýáger retinde qarastyrylǵan. Óıtkeni kisi óltirý qylmysyna ol qatyspaǵan. Sondyqtan sot Sevara Rýstamany tek Qazaqstannan alastaýǵa ǵana pármen berdi. Al qaǵynan jerigen qanipezer uzaq jylǵa bas bostandyǵynan aıryldy.

P.S

Bir anyq dúnıe, ana men balanyń tartysynda báribir ananyń degeni boldy. Qasiretti ólimmen kóz jumsa da, marqum óz perzentin «jezóksheniń jary» deıtin jıirkenishti attan saqtap qaldy. Kim biledi, Qudirettiń kúshimen qaıta tirilip kelse, meıirimi sheksiz ana aqymaq balasyn baýyryna basyp, keshirim jasaýy da múmkin edi-aý. Biraq ol kún endi týmaıdy. Qatigez ul tozaqtyń tabaldyryǵyn attaǵansha taǵdyr mańdaıyna kúıdirip basqan qarǵys tańbasymen kún keshedi.

(Eskertý: Marqum keıýananyń týǵan-týystary men jaqyndarynyń janyna daq túsirmes úshin keıýananyń, eki nemeresiniń jáne qanipezer ulynyń da aty ózgertildi).