Qaskóıler páterin ıelený úshin úsh birdeı adamdy asqan qatigezdikpen óltirip, máıitterdiń betin jasyrǵan. Tórtinshi adam ǵajaıyptyń kúshimen aman qaldy. Eger ol «kórden» turyp ketpegende, jalǵyzilikti jandar men ishimdikke úıir adamdardy ańdyǵan top áli talaı kisiniń qanyn tóger edi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.

2016 jyldyń sáýir aıy. Almaty qalasynyń batys betindegi kúre joldyń boıynan krımınaldy polısıa qyzmetkerleri er adamnyń kómilgen máıitin qazyp aldy. Qaraqshylar marqumnyń keýde tusynan úsh jerden, jaýyryn tusynan tórt jerden pyshaq salǵan. Sondaı-aq, shúıdesinen aýyr zatpen soqqy jasaǵan. Keýdesinen jan ketken soń, jol jıegindegi sý orǵan aryqqa qulatyp, betin topyraqpen jaba salǵan.

Qaraqshylardyń kimder ekeni asqan jyldamdyqpen, sanaýly saǵattar ishinde anyqtaldy. Birer kúnniń aınalasynda Salamat Jambolatovtyń uıymdasqan qylmystyq toby tolyǵymen qamaýǵa alyndy. Qojaıynyn óltirip, páterin saýdalaý arqyly baılyqqa kenelgisi kelgen qylmystyq toptyń óz maqsattaryna jetýge degen ólermendigi sondaı, olar keregin taýyp beretin kisini eń tıimdi jerden keziktirgen eken. Iaǵnı, Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵynda qylmyskerlerge jalǵysbasty adamdar týraly málimet beretin derekkóz bolǵan.

Biraq qandyqol qaraqshylar qurǵan jospardyń kúl-talqany shyqty. Sonymen ózderin asa aılaker sanaǵan top qaı jerden qatelesti?

Bıbigúl Dosqanova

2016 jyldyń 9 sáýiri kúni oryn alǵan qandy qylmys bylaı órbigen: tergeýshiler aýyzeki tilde «esikshqysh» atap ketken Bıbigúl Dosqanova qylmystyq jospardyń alǵashqy súrleýin salady. Marqum Vıtalıı Iakovlevke «jumys taýyp berem» dep ýáde etip, kafege shaqyrady. Ózin kafeniń ákimshisi retinde tanystyrǵan maıdatildi sylqymnyń sózine ılanbaý múmkin emes edi. Kórshisi Vıcháslav Bloshısyndi erte kelgen Vıtalıı Iakovlev kórikti kelinshektiń kókeıin tesken basqa emes, óziniń eki páteri ekenin árıne, bilgen joq. Aǵyl-tegil ishimdik býynyn alǵan Vıtalıı Iakovlev aıaqtan turýdan qalady. Araqqa uıyqtatatyn dári qosqan «esikashqysh» pen kórshi ústelde ańdyp otyrǵan serikteriniń de kútkeni osy edi. Biri ýdaı mas, biriniń esi kiresili- shyǵasyly ekeýdi sálden keıin qalanyń syrtyna alyp shyqqan qylmyskerler aıaýsyz pyshaqtaǵan, sosyn joldyń shetindegi sý orǵan aryqqa qulatyp, apyl-ǵupyl kómgen. Biraq jábirlenýshiniń baǵyna, al qylmyskerlerdiń soryna qaraı ekeýdiń biri tiri edi. Qarańǵy qapastan tyrbanyp áreń shyqqan Vıcháslav Bloshısyn sol «kórden turǵan» boıy janushyryp, aýdandyq ishki ister bólimine jetken. Mine, qylmyskerlerdiń dereý ustalýyna osy jaǵdaı sebepker boldy.

Pavel Krynın

Endi qylmystyq toptyń múshelerimen tanystyraıyq. Uıymdastyrýshysy – 1986 jyly Almaty oblysynda týǵan Salamat Jambolatov. Toptaǵy eń egde adam – Iýnýs Kýcharov. Ol 1972 jyly Ózbekstanda týǵan, sol eldiń azamaty. Pavel Krynın 1994 jyly Almaty qalasynda, Seıdazım Amanov 1991 jyly Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Sondaı-aq, qylmystyq topta erekshe qyzmetimen daralanǵan Bıbigúl Dosqanova bar. Ol Qaraǵandy oblysynyń týmasy. Bir tańdanarlyǵy, top músheleriniń eshqaısysy buryn isti bolmaǵan, zań buzyp kózge túspegen.

Qaraqshylar tegis qamaýǵa alyndy. Alaıda tergeýshiler úshin jumys áli kóp edi. Sebebi ustalǵandar jeme-jemge kelgende qylmysty bir-birine siltep, jazadan jaltarýǵa tyrysty. Qylmystyq is derekterindegi málimetterge qarasaq, tergeý isi 5 aıǵa sozylǵan. Sonymen qatar, kúdiktiler jeke-jeke tergelip, olar aıtqan sózdiń ras-ótirigin anyqtaý úshin 70-ke jýyq bettestirýler jasalǵan. Mine, osy bettestirýler kezinde qylmystyq toptyń buǵan deıin de eki adamdy jer jastandyrǵany málim boldy.

Seıdazım Amanov

Qylmystyq top olardy ne úshin óltirgen? Maqsat – baıaǵy, senarı – burynǵy. Iaǵnı, qaraqshylar páterin satyp, paıdaǵa kenelý úshin úı ıeleriniń kózin joıǵan. Alaıda qylmyskerlerdiń bári ózin sýdan taza, sútten aq kórsetýge umtyldy. Qolymen istegenin moınymen kóterýge kelgende keshegi dostyqtary adyra qalyp, bir-birin taǵy da qaralap shyqty. Máselen Amanovtyń aıtýynsha, páter ıesin Jambolatovtyń buıryǵymen Kýcharov óltirgen. Al Kýcharovtyń sózine senseńiz, ol kirmeı turyp páter ıesi jan tapsyrǵan. Krynın tipti ózin qylmysker emes, kezdeısoq kýáger retinde kórsetkisi keledi. Qylmystyq toptyń uıymdastyrýshysy - Jambolatov ta bul jerde kezdeısoq kisiniń keıpin tanytýǵa baryn saldy. Mundaı ala-qula jaýaptar tergeýshilerdiń ýaqytyn alǵany bolmasa, aqıqatty jasyrýǵa jaraǵan joq. Qylmyskerlerdi bir-birimen keziktirmeı, jeke-jeke tergeýdiń jáne qajet kezinde bettestirip, naqtylaý jumystaryn júrgizýdiń sońy oqıǵanyń qalaı órbigenin áıgilep berdi.

Sonymen oqıǵa qalaı bolǵan? Qylmystyq top alǵashqy joryqqa 2016 jyldyń aqpan aıynda shyqqan. «Kóktem-2» yqshamaýdanynda turatyn Arkadıı Plısstiń úıine kirý úshin qylmyskerler aldymen «esikashqyshty» jumsaıdy. Páter ıesiniń kóńildesi Janna Baqypbaevamen aldyn-ala tanysyp úlgergen Dosqanova páterge árıne, qury qol kelmeıdi. Kóńildi otyrystyń sońy úı ıeleriniń esten tana qulaýymen aıaqtalady. Osyny kútken «esikshqysh» dereý serikterine habar bergen.

Ashyq esikten basa-kókteı kirgen qaraqshylar úı ıelerin óltirip qana qoımaı, páterdiń qujattaryn da ózderimen ala ketken. Olardyń negizgi kózdegeni de – osy edi. Al máıitten qutylý qatigez qaraqshylarǵa esh qıyndyq týǵyzbapty. Olar marqumdardyń denesin «Drýjba» yqshamaýdanyndaǵy úılerdiń birine ákelip, dárethanaǵa tastaı salǵan. Aınalaǵa ólekse ıisi taramas úshin ústine qoqys qaldyqtaryn tókken.

Salamat Jambolatov

Top uıymdastyrýshysy Salamat Jambolatov qylmystyq oqıǵadan bir apta óter-ótpeste páter satýdyń qamyna kirisedi. Aldymen ǵalamtor arqyly úı ıesine uqsaıtyn adam taýyp, onymen kelisedi. Sol adam notarıýsqa marqum Arkadıı Plısstiń qujatymen baryp, páterin ózge bireýge satady. Odan qylmyskerlerdiń biri Seıdazım Amanov satyp alyp, úshinshi adamǵa saýdalaıdy. Osylaısha, az ýaqyttyń ishinde marqumnyń páteri qoldan qolǵa ótip, qylmyskerler úlken aqshaǵa keneledi. Ákki toptyń qurban tańdaýdaǵy sheberligi sonsha, qashan qylmyskerler qolǵa túskenshe marqumdardy eshkim izdemegen. Eger ekinshi joryq sátsiz bolmaǵanda, Arkadıı Plıss pen Janna Baqypbaevanyń qaıda ekeni sol kúıi belgisiz qala berýi ábden múmkin edi.

Iýnýs Kýcharov

Bir qyzyǵy, alǵashqyda eki birdeı adamdy aıýandyqpen óltirgen qaraqshylar aram jolmen túsken aqshany renishsiz bólise almaǵan. Máselen qolyn qanǵa malsa da, Iýnýs Kýcharovke kók tıyn buıyrmaǵan eken. Jambolatov oǵan «Seniń osy ýaqytqa deıingi iship-jemińniń ózi alar úlesińnen asyp ketti» dep qara baqyrsyz qaldyrǵan. Osyǵan kúıingen Kýcharov Ózbekstanǵa qaıtip ketedi. Alaıda ol jaqtan jumys tappaı Almatyǵa qaıta kelgende serikteri oǵan jańa usynys aıtsa kerek. Ózara kelisim boıynsha bul joly ol mindetti túrde qandy tabystan úles alýy tıis-tin. Biraq taǵdyr onyń mańdaıyna tabysty emes, jazany bólisýdi jazǵan eken. 2017 jyldyń aqpan aıynda Almaty qalasynyń qylmystyq ister jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq soty qylmyskerlerdi 15 jyldan 20 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrdy. Páterin saýdalaý úshin ıesin óltirgen qanypezerler endi osynsha ýaqytty ózge páterde ótkizedi. Ol árıne, túrmeniń tóri!

Sansyzbaı Nurbaba