Tabys deklarasıasyn qalaı toltyrý kerek? Ol arada neni kórsetip, neni kórsetpegen jón? Múlikti jasyryp qalsa ne bolady? Qazaqstandyqtardy mazalaǵan bul saýaldarǵa respýblıkalyq kásipkerlerge kómek ortalyǵynyń dırektory Dmıtrıı Kazansev jaýap berdi. 

Ony aıtýynsha, tabys deklarasıasyn toltyrǵa kezde múlkin jasyrǵan adam qatty utylady.

"Bireýler óziniń múlkin jasyryp qalǵysy kelýi múmkin. Bul durys emes. Kerisinshe, mundaıda utylasyz. Máselen, endi jyl saıyn siz qarjylyq jaǵdaıyńyz boıynsha mindetti túrde esep beresiz, onyń qaıdan shyqqanyn dáleldep berýińiz kerek bolady. Dáleldeı almasańyz, aıyppul, oǵan qosa salyq tóleıtin bolasyz. Aıyppul kólemi 30 AEK bolsa, salyq sol somanyń 10 paıyzyn quraıdy", - deıdi ol.

Qazir, ıaǵnı bastapqyda tirkelgen dúnıelerińizge eshkim dálel talap etpeıdi, deıdi ol. Sondyqtan bul múmkindikti utymdy paıdalanyp, basyńyzda bar múlik pen aqshany, tipti maldy da zańdastyryp alǵan abzal.

Neni deklarasıalaımyz?

• Jyljymaıtyn múlikti (ǵımarattar, jer telimderi, úıler, páterler, Qazaqstan ishindegi jáne elden tysqary jerdegi saıajaılar jáne t.b.);
• jyljıtyn múlikti (Kólikter: motosıkl, ıahta, jeńil jáne aýyr kólikter jáne t.b.)
• aqshany (banktegi jáne odan tysqary jerdegi esepshotyńyzda, depozıtte, kartadaǵy aqshany, qoldaǵy aqshańyzdyń qansha ekenin kórsetemiz);
• qaryzdy (notarıaldy túrde kýálandyrylǵan jáne kýálandyrylmaǵan qolhattar tirkeledi). Bul jerde is júzinde siz kimge qaryzsyz, sol adamnyń JIN-i jáne sizge qaryz adamnyń JIN-i kórsetilýi tıis;
• Muraǵa qalǵan, syılyqqa kelgen tarıhı baǵaly buıymdar, áshekeıler;
• Bıologıalyq aktıvter, ıaǵnı bul grafaǵa qoradaǵy maldy tirkeımiz. 

"Eger jalǵyz at bolsa, ony tirkeýdiń qajeti joq. Al qoradaǵy iri-qara bes-altaý bop, onyń quny 500 myń teńgeden asatyn bolsa, ony tirkegen jón", - deıdi sarapshy.

Eki esep tapsyrý kerek

Tabys deklarasıasyn ótkizgen soń jeke tulǵa onyń basqa formalaryn da ótkizýdi jalǵastyrady: qysqa jáne keńeıtilgen esep.

Qysqa esepti qyzmetkerler, zeınetkerler, stýdentter tapsyrady. Olar jalaqydan basqa bir jyl ishinde múligine qatysty eshqandaı ózgeris bolmasa, osy qysqa esepti toltyrady. Al qandaı da bir dúnıe satyp salsa, onda qosymsha keńeıtilgen esep ótkizýge týra keledi.

Keńeıtilgen esepti kóbine kásipkerler tapsyrady.

Qolda bar jádigerdiń qunyn bilmeseńiz ne isteısiz?

"Máselen, mýzeıde turatyn baǵaly zatty syıǵa alasyz. Ondaıda syılyq berýshiden chek suraý kerek. Ol bolmasa, onda baǵalaýshy mamandy shaqyrtyp, aqysyn tólep, qunyn belgiletip alyńyz", - deıdi maman.

Baǵaly syılyqtardy tabys deklarasıasynda "ózge qundy zattar" degen bólikke toltyrý kerek.

Taksıster tabysyn deklarasıalaıdy

"Jelilik marketıńpen aınalysýshylarǵa 2020 jylǵa deıin jeke kásipkerlik ashyp, salyq tóleýge keńes beremin. Tipti, bul bıznes syrtta tirkelgen bolsa da báribir ol zańsyz dep tanylady.

Óıtkeni bul - bıznes, kartańyzǵa tabys túsip jatyr, erteń ony zańdastyrý óte qıyn bop ketedi. Al iri jelilik kompanıalar endi Qazaqstanda resmı túrde tirkelip, memorandýmǵa qol qoıady. Bári ashyq bolady", - deıdi Kazansev.

Ol taksısterdiń de tabysy deklarasıalanatynyn, jelilik marketıńke qaraǵanda bul arada asa úlken másele joqtyǵyn aıtty.

"Qazir kóshede jol boıyn torýyldaıtyn taksı neken-saıaq. Kóbisi, 80 paıyzdan astamy sandyq júıege qosyldy. Indraıver, Iandeks taksı syndy uıaly qosymshany paıdalanǵan taksıstiń kúndelikti tabysy qazir avtomatty túrde kórinip turady. Sondyqtan olarǵa tabysyn dáleldeýde úlken másele týyndamaıdy. Onyń bári qosymsha tabys retinde deklarasıada tirkeledi", - deıdi ol.

Tabys deklarasıasyn durys toltyrmasa ne bolady?

Salyq ınspektory jeke tulǵanyń málimetterine ózdiginen kire almaıdy. Barlyq aqparat avtomatty sıpatta bolady.

"Aqparattyq júıe derekterdiń sáıkes kelmeıtinin avtomatty túrde anyqtaıdy. Mysaly, tabys deklarasıasyndaǵy málimetter men qysqa esep ishindegi dáıekter sáıkes kelmese, onda jeke tulǵanyń poshtasyna salyq organyna shaqyrtý keledi. Ondaıda 30 kún ishinde salyq organyna baryp, tóbe kórsetpeseńiz, shottaryńyz buǵattalyp qalady", - deıdi Kazansev.

Usynǵan: Maqpal Sembaı