Aýyl ishi qarbalas. Qys boıy qımylsyz jatqan jurt, kóktem kire soqalaryn qaırap, ketpenderin saılap egistik pen aýyl arasyndaǵy qońyr joldyń shańyn aspanǵa ushyryp, qyzý naýqanǵa túsip ketken. Byltyr kúz ortasynan aýa bastaǵanda-aq, tosyn minezin kórsetken tabıǵat, jurttyń qysqa dep daıyndaǵan qambasynyń qulpyn erterek ashýyna yqpalyn tıgizgen. Sol sebepti, qystyń sońǵy aıynda, tek mal sharýashylyǵymen janyn baǵyp otyrǵan bizdiń aýyl bir arba shóp pen bir qap júgerige zar boldy da qaldy. Aqyrynda, osyndaı sátti qudaıdan tilep júretin aýylymyzdyń ataqty alyp satary Qaırat degen dánkóı basqa aýyldardan qaptalǵan júgeri men nyǵyzdalǵan shópti satyp ákelip, qarapaıym qamysqa zárý bolyp otyrǵan juraǵatqa qymbat baǵaǵa satty. Bir juttyq malyn ashtyqqa qımaǵan qarasha halyq qaıtsin endi , amalsyz japa tarmaǵaı aldy. Syrttaı Qaıratty jamandaǵan jurt, aldyna barǵanda máımeńkóılep, maqtap ketedi. Bázbireýler onyń pysyqtyǵyn qýlyqqa balasa, bireýler onyń qolynan is keletinine, paıda tabýdyń jolyn biletinine tańdaılaryn qaǵady. El ony ósektep otyrǵanda, ol úıinde aqsha sanap otyrdy. Ne de bolsa Qaırat osy qystyń sońynda kól-kósir paıdaǵa keneldi.
Bıylǵy qaqaǵan qarýly qystan bizdiń otbasymyz da qysylyp shyqqan soń ákem júgeriniń kólemin keńeıtip, taǵy bir alqapqa jońyshqanyń tuqymyn sepkizgen. Ákem tuqym sebetin súıregishi bar ári jer jyrtýǵa yńǵaıly soıqandaı soqasy bar tráktirge qys sońynda baryp kezekke turǵan. Sol kezegi búgin kelipti. Ákem tań qylań bere tráktirdiń ıesi Jarqynnyń úıine ketken. Sol jaqtan tike egistikke bet alady. Ánsheıinde, momyndaý, jýastaý kelgen tráktárıs Jarqynnyń bul shaqta juldyzy janyp, baǵy batpandaı bolady. Onyń ústine qylmoıynǵa degen jaqyndyǵy bar bolǵasyn, álgi ashshy ishine barǵanda qoldy aıaqqa turmaı qutyryp - aq ketedi. Al, kóktem aıaqtala bastaǵanda Jarqyn asa eshkimge kerek bolmaı qalady. Soǵan kúıingesin, ishimdikti jıirek ishedi. Maǵan ol kisi beıne bir jańa jyldyq shyrsha sekildi elesteıdi. Qaı kezde kórip qalsań da, qoly, kıimderi maı bolyp júredi. Tipten, balalary da aýmaı ózine tartqan.
Biraq shetterinen pysyq. Biz murynymyzdy tartyp júrgenimizde, bizben qatarlysy tráktirdiń róline otyrǵan. Sodan - aq baıqaýǵa bolatyn shyǵar.
Kózimdi ýqalap ashtym. Kúnniń kózi endi qyza túsken kez eken. Ornymnan túregelip, beti - qolymdy jýyp, as bólmege óttim. Sheshem pisirip ketken kójeni ishtim de, sabaǵyma jınaldym. Qońyr dala kókten tógilgen kúmbirli kúnniń tunyq jylýyna bas ıe, adamzattyń qyzmetine ázir turǵandaı sozylyp jatyr. Áne bir jerde ıleýiniń esigin ashqan qumyrsqalar keler qystyń qamyna álden kirisip ketken. Taıaýda ǵana kelgen qarlyǵashtar juptasyp, byltyrǵy uıalaryn jamap jatyr. Mektep jolyndaǵy jazyq bir otty jerde qaptaǵan qalyń qyzǵaldaqtar alystan - aq kózdiń jaýyn alady. Sheshem mektepte qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi. Men bul shaqta besinshi synypqa kóshken kezim.
Sabaqtarym bitip, úıge qaraı aıańdadym. Jol boıy sheksiz qıaldyń qanatyn qaqqyzyp, armanymdy alysqa jiberip kelemin. Men keıin ákim bolsam degen armanymnyń jalǵasy prezıdenttikke deıin ulasty. Balalyq armannyń táttiligi sonsha ystyq bolǵanymen qatar onyń jaýapkershiligin durys baǵytta paıymdaı almadym.
Úıge kire berip em, sheshemniń mektepten endi kelgenin baıqadym. Ákem búgin keshke deıin egistikte bolady. Úıdegi buzaý men qozylardy sýaryp, óriske qaraı aıdap jiberdim de, úıge kelip kereýetke jata ketkenmin. Beımálim ýaqyttan soń uıyqtap ketippin. Neshe ýaqyt ótkenin bilmeımin, áıteý qulaǵyma sheshemniń :
- Túú, Qaırat qoıshy, qazir Jasulan oıanyp ketedi, - degen jalynyshty daýysy estiledi. Túsim bolar dedim.
- Oıansa ne bopty, qashanǵy jasyramyz Sholpan ?
- Áli reti kelmedi ǵoı.
- Keldi ǵoı, men qázir keltirem, - dep Qaırat ázildeı sóıledi. Sheshem syqylyqtap kúlip jatty. Kenet ekeýi únsiz uzaq jatyp tyna qalǵan. Men bul shaqta kózimdi jumyp jatqanym bolmasa, oıanyp ketkenmin.
İshim alasapyran! Soqyr tumanda adasqan jetim quralaıdaı ishteı yńyrsyp jyladym. Osy sátte týǵan sheshem oıyma oraldy. Meniń qulyn mahabbatym qanbaı qalǵan, ol kisiniń ǵumyr juldyzy janbaı qalǵan edi ǵoı. Ákem ekinshi ret osy muǵalim áıelge úılengende jasym nebári jetiden asqan kez edi. Al, óz anam men altyǵa tolǵanda aspanǵa ushyp ketken. Meni týǵan soń aıtýǵa aýyz barmaıtyn keselge ushyraǵan eken. Maǵan tolyq mahabbatyn arnaı almaı armanda ketken anashym -aý. Ákem ekinshi ret úılenýge sheshim qabyldaǵanda eki kún eńirep jylap edim. Bir nárse bilgendeı jylappyn ǵoı. Qaıran ákem! Qazir egistik basynda júrgen shyǵarsyz. Al, sizdiń myna áıelińiz oınastyq qylyp júr. Ákemdi qatty aıadym.
Kenet Qaırat pen sheshemniń kúlgen daýystary estildi. Bulaı jata berýge arlanyp kettim. Úıden baıqatpaı shyqtym da, zıratqa qaraı júgirdim. Eki kózimde parlaǵan jas. Yzyńdap soqqan surqıa jel jeleń kıinip shyqqanymdy kútkendeı eken. Óńmenimnen jebesin suǵyp barady. Zırat ishine kirdim de, anam jerlengen jerge kelip dómpıgen topyraq ústine qulaı kettim. Kóz jasym kól bolyp, anaǵa degen saǵynyshym, ókpe renishim sany joq juldyzdardaı biter emes. Kenet kúnde kúrkireı jónelgen. Álgi yzyńdaǵan jel, taý jaqtan setineýik bulttardy aıdap ákelipti. Kóktemniń alǵashqy tamshysy tyrs etti. Men botadaı bozdap, ókirip jyladym. Jaýyn sirkireı ketti. Tym sýyq tamshylar edi.
Kózimdi ashtym. Aýrýhana tósegi. Aq halatty medbıke kózime kórindi. Oń buryshtaǵy kishkene ústelde ákem qalǵyp otyr. Basymdy kótereıin desem, álim kelmedi. Sóıleýge bekinip em, daýysym álsiz shyqty. Tereń kúrsindim. Ákem de meniń oıanǵanymdy sezgen bolýy kerek. Janyma kelip otyrdy. Kózi qyzaryp, beti basyna saqal murty qaptap ketipti. Óńi bozaryp, júzi kúńgirt tartqan.
- Balam - aý, meni qorqyttyń ǵoı. Ózińdi qalaı sezinesiń? - dedi jylamsyrap.
- Jaqsy, - dedim qınala sóılep.
- Eki kún boıy es tússiz jattyń ǵoı. Kóktemniń sýyǵy ótip, ókpeń qabynyp ketipti. Balam - aý, anańnyń beıitinen taýyp aldyq qoı. Bizdi qorqyttyń ǵoı.
Kózimdi jumdym. Ótken oqıǵany esime aldym. Ákem ornynan túregelip, bireýge qońyraý shala bastady. Túsingenim qońyraýy Sholpanǵa ekeni. Sholpan degenim ákemniń ekinshi áıeli. Meniń oıanǵanymdy aıtyp qýanyp jatty. İshteı óksidim. Shyndyqtan beıhabar ákem - aı.
Ákem sol kúni keshkilik aýylǵa shyǵyp ketken. Ákem ketkesin jaǵdaıym nasharlap ketti. Tynysym tarylyp, ókpe tusym isten shyqqandaı boldy. Qasymda jatqan beıtanys bala, medbıke dep karıdorǵa júgirgen. Keýdemde soqqan balapan júregim álsizdenip, qýaty kemip ketkendeı kúıge tústi. Óne boıym qaltyrap barady.
" O, Anashym, O, Anashym " dep qaıtalaı berdim. Kózime buldyrlap aq halatty jandardyń júgirip júrgenderi kórindi. Odan keıin keýdemdegi kishkentaı et qımylsyz qaldy.
O, qosh jalǵan.
Jasulandy ákesi týǵan anasynyń janyna jerledi. Kishkentaı ǵana topyraqtyń astynda jatqan búldirshin rýh, bir kórpe jamyla almaǵan anasymen birge sýyq topyraqty birge jamylyp jany jaı tapqandaı.
Ákesi quran baǵyshtady. Janynda Sholpan jylap turdy. Biraq onyń kóz jasy sonshalyq jalǵan edi. Átteń!
Jandos Áýesqan
