SOVID-19 – az zerttelgen vırýs. «Sondyqtan indet qaýipti sanalady», – deıdi mamandar. Máselen, buǵan deıin koronavırýs juqtyrǵan adam ekinshi ret aýyrmaıdy degen túsinik qalyptasty. Alaıda álemniń birneshe elinde indetten aıyǵyp shyqqandardyń qaıtadan aýrý juqtyrǵany belgili boldy. Endi ǵalymdar aýrýdyń jańa belgileri jaıly habarlap jatyr. Ýaqyt óte kele indetti anyqtaýdyń túrli tásilderi shyǵa bastady. Fınlándıa áýejaıynda adamnyń vırýs juqtyrǵanyn PTR-testen de tez anyqtaıtyn ádis tabylǵan, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi 24 KZ-ke silteme berip.

Qazir Fınlándıa áýejaıynda tájirıbe júrgizilip jatyr. Oǵan sáıkes jolaýshylardy tekserýge ıtter jumyldyrylǵan. Mamandar bul ádistiń joǵary tıimdiligi jaıly aıtyp otyr.  

Koronavırýstyń jańa belgileri: qulaqtaǵy shý, shashtyń túsýi.

Ulybrıtanıadaǵy Englıa Raskın ýnıversıtetiniń mamandary zertteý júrgizgen. Oǵan 48 elden 3 myńnan asa adam qatysqan. Solardyń 40%-y qulaqtaryndaǵy shý jaıly aıtqan. İndetpen aýyrmaı turyp, shý mazalaǵan adamdar jaǵdaıdyń odan beter ýshyǵyp ketkenin moıyndaǵan.

Buǵan deıin brıtandyq ǵalymdar koronavırýstyń aýyr formasymen aýyrǵan árbir segizinshi naýqasta estý qabiletiniń nasharlaǵany jaıly málimdegen. Al AQSH dermatologtarynyń qaýymdastyǵy koronavırýs kesirinen shash túsýi múmkin ekenin aıtady. Japon ǵalymdary da uqsas belgiler týraly málimdegen. Degenmen bul zertteýler nátıjesinde anyqtalǵanymen, áli naqty ǵylymı dáleli joq. Biraq qalaı bolǵanda da, mamandar saqtyqqa salǵyrt qaramaýǵa shaqyrady. «Keıin jasandy shash taqqannan, qazir maska kıgen durys», – deıdi. 

Iýlıa Gallámova, medısına ǵylymdarynyń doktory:

– Koronavırýstyń aýyr formasymen aýyrǵan nemese pnevmonıa dıagnozy qoıylǵan naýqastarda shashtyń qatty túsýi baıqalǵan. Antıbıotıkterdi qabyldaý kezinde ne bolmasa pırogendi reaksıa saldarynan shashtyń ósýi baıaýlaıdy. Keıde tipti qatty túse bastaıdy. Biraq ýaqyt óte kele bári qalpyna kelýi tıis.  

Úndistan ǵalymdary: koronavırýstan bolǵan ólimge ekologıanyń da áseri bar

Ǵalymdar aýanyń lastanýy da koronavırýstan kóz jumý derekteriniń artýyna áser etetin habarlady. Tıisti halyqaralyq zertteý nátıjesi «Cardiovascular Research» jýrnalynda jarıalanǵan.

Maqalada eń kúrdeli jaǵdaı Chehıada dep jazylǵan. Bul elde koronavırýsqa qatysty ólimniń 29%-y las aýadan kelgen. Úndistan mamandary da ekologıalyq jaǵdaı men epıdemıologıalyq ahýal arasynda baılanys baryn aıtady. Olardyń alańdaýy beker emes. Óıtkeni el astanasy Nú-Delı álemniń eń las qalalarynyń biri sanalady.

Radj Loshan, epıdemıolog:

– Qysta respıratorlyq aýrýlar sany artady. Olardyń qataryna koronavırýsty da jatqyzýǵa bolady. Italıa mamandary aýadaǵy zıandy zattar men koronavırýsqa qatysty kisi ólimi arasynda baılanys baryn dáleldedi. Óıtkeni COVID-19 juqtyrǵan naýqastar lastanǵan aýamen tynys alsa, aýrýlary asqynyp ketýi ábden múmkin.  

Fınlándıada ıtter koronavırýsty anyqtaıdy

Fınlándıa astanasy Helsınkı áýejaıynda qazir koronavırýsqa baılanysty tájirıbe júrip jatyr. Munda jolaýshylardyń indet juqtyrǵan-juqtyrmaǵanyn ıtter anyqtaıdy. Mamandardyń sózinshe, bul ádis tıimdiligin kórsetken. Tájirıbege 16 ıt qatysyp jatyr. Áýejaıǵa kelgen jolaýshylar denesin maılyqpen súrtedi de, ony qutyǵa salady. Qutydaǵy materıaldy ıtter ıiskep, eger kúdikti jaǵdaı týyndasa, birden belgi beretin kórinedi. Sosyn jolaýshy PTR-test tapsyrýǵa jiberiledi. Mamandardyń túsindirýinshe, respıratorlyq aýrýlar kezinde adam denesiniń ıisi ózgeredi. Itter aýrýdy osy belgi arqyly anyqtaıdy eken. Helsınkı áýejaıyndaǵy tájirıbe jeltoqsannyń aıaǵyna deıin jalǵasady.

Anna Hılm-Berkman, Helsınkı ýnıversıtetiniń profesory:

– Qyzmettik ıtterdiń indetti anyqtaý qabileti óte joǵary. Olardyń kómegine júginý áýejaılardaǵy PTR-testterdiń áldeqaıda arzan ári jyldam balamasyna aınalýy múmkin. 

Taıvanda zerthanalyq tekserýlerdi robottar júrgizedi

Fınlándıada koronavırýspen kúreske ıtter tartylsa, Taıvanda robottar jumyldyrylǵan. Olar zerthanashy qyzmetin atqarady. Tyń tehnologıa Taıbeı qalasyndaǵy aýrýhanalardyń birinde jáne birneshe úkimettik emes mekemede qoldanylyp keledi. Mamandardyń aıtýynsha, buryn test nátıjesi kemi 2 kún daıyndalsa, búginde robottardyń arqasynda ol ýaqyt áldeqaıda qysqarǵan. Bul sondaı-aq qyzmetkerlerdiń vırýs juqtyrý qaýpin de azaıtady.

Arvın Chjen,"TCI kompanıasynyń ókili:

– Robot kúnine koronavırýsqa qatysty 2 myń saraptama nátıjesin tekseredi. Ony áýejaılarda qoldanýǵa bolady. Sonda jolaýshylar qaýipsizdigine alańdamaı-aq emin-erkin saıahattaı alady. Bul ekonomıkany qalpyna keltirýge kóp kómegin tıgizedi.

Al Ulybrıtanıada testter men dári-dármekti jetkizý úshin drondar keńinen qoldanylyp júr. Bul tasymaldaý jumystary kezinde aýrý juqtyrý qaýpin azaıtady. Tipti ýaqyt men aqsha únemdeıtin kórinedi.