Osy jyldyń qyrkúıek aıynda Eýropalyq qaıta qurý jáne damý banki (EQDB) Qazaqstanda GEFF-ti (Jasyl ekonomıkany qarjylandyrý baǵdarlamasy) iske qosty. Qazaqstandyq bıznes pen turǵyn úı sektoryn energıa tıimdi modernızasıalaýda GEFF baǵdarlamasy boıynsha EQDB qarjylandyrýynyń jalpy somasy 30 mıllıon AQSH dollaryn qurady. GEFF baǵdarlamasy jasyl ekonomıka men jasyl tehnologıalarǵa ınvestısıa quıatyn úı sharýashylyqtary men shaǵyn jeke kásipkerlik sýbektileri úshin genderlik sıpattaǵy jasyl qarjylandyrýdy qoldaýǵa baǵyttalǵan.

Baǵdarlama 2023 jyldyń sáýirine deıin jalǵasady. Bul qarajat úı sharýashylyqtary men shaǵyn bıznestiń jasyl tehnologıa sheshimderine ınvestısıa salýyna baǵyttalǵan.

Qazaqstandaǵy GEFF jobasynyń jetekshisi Oksana Býlgakova aıtqandaı, baǵdarlamaǵa qatysý úshin jasyl tehnologıalar katalogynan energıany únemdeıtin jabdyqty tańdap, osy jabdyqtyń sapasyn rastaıtyn sáıkestik sertıfıkatyn alyp, halyqaralyq qarjy ortalyǵynan nesıe alý qajet. Tekserýden keıin satyp alýshy nesıe somasynan 10-15% nemese jabdyqty nesıege satyp alý qunynan grant pen ótemaqy alýǵa quqyly. Bul rette arnaıy qurylǵan «Jasyl tehnologıalardyń selektory» baǵdarlamasynda 15-ten astam sanattar men jergilikti jáne sheteldik óndiristiń 3 myń taýarlary, sondaı-aq olardy satýdyń 500-den astam núkteleri bar.

Baǵdarlamaǵa qatysýdyń artyqshylyǵy: turǵyn úıdi nemese bıznesti sapaly modernızasıalaý, nesıe arqyly 60 aıǵa deıin qarjylandyrý, bıznes obektisiniń qunyn arttyrý jáne ótemaqynyń 10-15% bolýy. Ótemaqyny óteý suranys kezinde dollar baǵamy boıynsha júzege asyrylady.

Qazaqstandaǵy EQDB Basqarýshy dırektory Agrıs Preımanıs:

-  Jańa «Jasyl ekonomıkany» qarjylandyrý baǵdarlamasynyń iske qosylýy kópten kútken oqıǵa. Bul 27 eldiń, sol elderdegi 145-ten astam qarjy ınstıtýttarynyń qatysýymen jáne 4,6 mıllıard eýro ınvestısıalaryn qamtıtyn EQDB-niń jasyl jobasynyń bir bóligi. GEFF jobalarynan CO2-diń álemdegi jyl saıynǵy únemdeýi qazirdiń ózinde jyl saıyn 8,6 mıllıon tonnadan asady. Jasyl ekonomıkany qarjylandyrý baǵdarlamasyn (GEFF) iske asyrý úshin biz ekinshi deńgeıli banktardy da, mıkrokredıttik uıymdardy da tarttyq, olar kásiporyndarda jasyl tehnologıalardy engizýge nemese turǵyn úıdi jaqsartýǵa nesıe beredi. Baǵdarlamanyń belsendi kezeńinde birneshe myń jasyl jobalar júzege asyrylady dep úmittenemiz. Jahandyq ekologıalyq qorǵa, sondaı-aq Avstrıa úkimetine (Avstrıa Qarjy mınıstrligi) jáne Eýropalyq Odaqqa bergen qarjysy úshin alǵys aıtamyn, - dedi.

Jahandyq ekologıalyq qordyń (GEF) ókili Mın Iangtyń aıtýynsha, GEF Qazaqstan úshin 72 jobany qarjylandyrýǵa 800 mıllıon dollarǵa jýyq grant bólgen. Granttyq qarajattyń, EQDB men basqa da múddeli taraptardyń arqasynda 12 jobaǵa shamamen 70 mıllıon dollar tartylǵan. Energıa tıimdiligi, jańartylatyn energıa kózderi, jasyl kólik jáne qaldyqtardy basqarý sıaqty salalarda jasyl ekonomıka salasyndaǵy 7 joba men baǵdarlama iske qosyldy. Qordan jınalǵan 24 mıllıon dollardyń arqasynda jasyl ekonomıka salasyndaǵy jobalardyń ınfraqurylymyn reformalaý múmkindigi týdy. Osy jobalardy iske asyrýǵa Qazaqstannan birlesip qarjylandyrý túrinde shamamen 80 mıllıon dollar bólindi.

EQDB óz qyzmeti aralyǵynda Qazaqstanda jalpy ınvestısıasy 8,6 mıllıard evro bolatyn 276 jobany júzege asyrdy.

KMF («KazMicroFinance») mıkroqarjy uıymy 5 mıllıon dollarǵa balamaly nesıe jelisin alǵan, ol qarjy uıymdary arasyndaǵy alǵashqy jergilikti seriktes boldy. El boıynsha myńdaǵan úı sharýashylyqtary men otbasylyq shaǵyn jáne orta kásiporyndar (SHOB), shaǵyn aýyldar men shalǵaıdaǵy aýyldardy qosa alǵanda, GEFF baǵdarlamasynan úılerin jáne bıznesterin modernızasıalaý múmkindigin paıdalana alady. Qazaqstandaǵy GEFF baǵdarlamasy boıynsha nesıeniń ortasha mólsheri shamamen 1500 dollardy quraıdy.

Qarjylandyrýǵa ónimdiligi joǵary jabdyqtar men tehnologıalardyń 15 sanaty boıynsha sheshimder kirýi múmkin, olar: áınekteý, jylý oqshaýlaý, jaryqtandyrý, kólik, kún sáýlesindegi fotoelektrlik panelder, jerdegi jylý sorǵylary jáne sýdy tıimdi sýarý júıeleri jáne t.b.

Tutynýshylar «Jasyl tehnologıalar selektoryn» qoldana alady, bul baǵdarlamaǵa engizilgen qazaqstandyq jáne halyqaralyq tehnologıalar men jabdyqtardyń ǵalamdyq tegin katalogy, sondaı-aq atalmysh selektor Qazaqstan Respýblıkasynyń qurylys normalaryna, álemdik standarttarǵa jáne GEFF baǵdarlamasynyń ólshemderine sáıkes keledi.

Avstrıanyń Federaldyq qarjy mınıstrligi jobaǵa tehnıkalyq kómek kórsetedi. Eýropalyq Odaq «Jasyl tehnologıalar selektoryn» jyljytýdy qarjylandyrdy. Dúnıejúzilik ekologıalyq qor 3,5 mıllıon AQSH dollary kóleminde ótemaqy tóledi.

GEFF baǵdarlamasy Qazaqstanda damýy arqyly ózge de kórsetkishterdiń ósý múmkindigi bar – naryqtaǵy energıa tıimdi tehnologıalar sany.

Qazir «jasyl tehnologıalardyń selektorynda» Qazaqstanda 15 negizgi sanattan 2800-ge jýyq pozısıa bar. Qazaqstandaǵy GEFF baǵdarlamasyna energıa únemdeıtin ónim óndirýshiler men jetkizýshiler qatysa alady. Sondaı-aq Qazaqstandaǵy GEFF baǵdarlamasy áıelder men erkekterge jasyl tehnologıalardy qarjylandyrýǵa qol jetimdiliktiń teń múmkindikterin arttyrýǵa baǵyttalǵan genderlik áreketterdi qoldaıdy.

Qazaqstandaǵy GEFF baǵdarlamasy turǵyn úı men bıznestegi energıa tıimdiligine baǵyttalǵan birneshe myń jasyl jobalardy qarjylandyrady dep josparlanyp otyr, bul jyldyq energıa tutynýdy 150 000 GDj-ǵa jáne CO2 shyǵaryndylaryn jylyna 40 000 tonnaǵa tómendetýge ákeledi.

Onyń arqasynda jasyl tehnologıalar iri kásiporyndarǵa ǵana emes, shaǵyn bıznes pen úı sharýashylyqtaryna da qol jetimdi bolady. İs júzinde bul jeke bıznestiń de, Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattarynyń da ómir súrý jáne jumys isteý jaǵdaıyndaǵy jaılylyq deńgeıin de edáýir arttyra alatyndyǵyn, sondaı-aq qazirgi zamanǵy tehnologıalyq sheshimderdi engizý arqyly aqsha men resýrstardy únemdeı alatyndyǵyn bildiredi.

Qazaqstan – EQDB óziniń jasyl ekonomıkany qoldaý boıynsha óziniń GEFF ǵalamdyq baǵdarlamasyn júzege asyryp jatqan 27-shi memleket, sonymen qatar álemdik COVID-19 pandemıasynyń qıyn jaǵdaıynda baǵdarlama iske qosylǵan birinshi memleket bolady. Alaıda, dál qazir energıa únemdeıtin tehnologıalar qanshalyqty áser etetinin, bıznestiń básekelik artyqshylyqtaryn qalaı arttyratyndyǵyn jáne onyń jalpy el ekonomıkasyna qanshalyqty áser etetinin anyq kórýge bolady. Germanıa, Ispanıa, Italıa jáne Fransıa sıaqty on úsh eýropalyq memleket, COVID-19 saldaryn eńserýdegi Jasyl kelisimniń mańyzdylyǵyn jarıalaǵany tańqalarlyq jaıt emes. Bul EO-nyń jańa ósý strategıasy bolyp tabylady, munda ekonomıkalyq yntalandyrý jáne jumys oryndaryn qurý barlyq salalardy qamtıtyn jasyl ekonomıkaǵa jedeldetilgen kóshýge negizdelgen.

Baǵdarlama jumys isteıtin 27 eldiń árqaısysynda EQDB-niń qarjylyq seriktesterine nesıelik jelilerdi usyný arqyly júzege asyrylady. Búgingi kúni mundaı seriktesterdiń sany álem boıynsha 145-ten asady.

Sońǵy jyldary Qazaqstan jasyl tehnologıalardy engizý jáne osy maqsattarǵa ınvestısıalardy tartý boıynsha uzaq joldan ótkenin atap ótken jón. 2013-2019 jyldar aralyǵynda EQDB Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy jasyl jobalarǵa 1,3 mıllıard eýro ınvestısıalady, onyń 364 mıllıon eýrasy jańartylatyn energıa kózderi jobalaryna bólindi.

Erkejan Aryn