Erligi urpaqqa úlgi

/uploads/thumbnail/20170708200701329_small.jpg

1941-1945 jyldardaǵy Uly Otan soǵysyna qatysqan jaýyngerlerdiń erligi men batyrlyǵy jas urpaq úshin qashanda úlgi. Olar Otan úshin otqa tústi. Biri – qan maıdanda erlikpen qaza tapqan, endi biri habarsyz ketti.

Solardyń biri – aqıyq aqyn Muqaǵalıdyń týǵan jeri Qarasazda dúnıege kelip, óz erkimen 10 synypta maıdanǵa attanǵan Asanǵazy Temirbekov. Asanǵazy 1942 jyly maıdanǵa atanyp, soǵystyń qaınaǵan ortasy Nevel qalasyndaǵy urysqa qatysypty. Urystyń alǵashqy kúninde-aq, erligimen kózge túsip, «Erligi úshin» medalimen marapattalǵan eken. 

Asanǵazy 1942 jyldyń basynan 1943 jyldyń qazan aıynyń 15- ine deıin úıine hat jazyp turǵan. Ol óziniń sońǵy hatynda «7 qazanda Neveldi jaýdan azat ettik, endi alda úlken shaıqasqa daıyndalyp jatyrmyz. Osydan aman shyqsam hat jazamyn» degen haty kelgen. Osydan keıin Asanǵazydan habar bolmaǵan. Qyrshyn jastyń ómiri osy bir úlken shaıqasta qıylǵan sıaqty. 1945 jyldyń maýsym aıynda Asanǵa­zynyń habarsyz ketkendigi týraly KSRO Qorǵanys mınıstrliginiń qara qaǵazy kelgen. Sol habardan keıin áke-sheshesi balasyn ólimge qımaı ómirden ótipti. Týǵan inisi Bolat Temirbekov jáne Reseıde turatyn bıologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor, qaryndasy Sulýhan Temirbekovanyń tynymsyz izdenisiniń arqasynda «habarsyz ketken» baýyrynyń araǵa 67 jyl salyp, 2010 jyly qaı jerde jerlengenin anyqtaıdy. Asanǵazy Reseıdiń Pskov oblysy Nevel aýdany Týrkı-Perevoz eldi mekenin azat etý shaıqasynda qaza bolyp, baýyrlas jaýyngerlerdiń zıratynda jerlengenin bilgen. Onyń erligi men batyrlyǵy týraly da tyń derekter tabylǵan. Qyr­shynnan qıylyp, Otan úshin mert bolǵan Asanǵazydaı batyrdyń erligin máńgi este qaldyrý maqsa­tynda Qarasaz aýylyndaǵy Alban-Asan Barmanbekuly atyndaǵy orta mektep-gımnazıasynyń qabyrǵasyna Asanǵazy Temirbekovke eskertkish-taqta qoıyp, as berdi. Saltanatty sharanyń ashylý saltanatyna Raıymbek aýdandyq másıhattyń hatshysy E.Qudabaev, aýyl ákimi A.Sypataev, Uly Otan soǵysy men eńbek ardageri Q.Qamyrov, Asanǵa­zynyń synyptasy, ardager ustaz J. Keldibekova, aýyl ardagerler keńesiniń tóraǵasy J. Óteev, mektep dırektory Á.Nókeev, jaýyngerdiń týysqandary B.Temirbekov, Más­keýden arnaıy kelgen qaryndasy S.Temirbekova jáne basqa aýyl turǵyndary qatysty. Saltanatty rásimde sóz alǵan aýdandyq máslı­hattyń hatshysy Erlan Qudabaev mun­daı sharanyń jas urpaqqa patrıottyq rýh beretin jaqtary kóp ekenin jetkizdi. 
«Mektep qabyr­ǵa­syna qoıylǵan Asanǵazynyń eskertkishi oqý­shylardy erlikke, Otandy súıýge shaqyrady. Maı­dan­nyń alǵashqy kúninde-aq 16 jaý áskerin joıǵany úshin oǵan «Erligi úshin» medal berýi tegin emes. Bul – erlik, batyrlyq. «Qarasazdan 132 adam soǵysqa attanyp, solardyń 87-si oralmady. Bizdiń balalyq shaǵy­myz qıyn ýaqytta ótti. Soǵys jyldary maıdanǵa qatar attandyq. Aýyr kezeńderdi bastan keshirdik. Soǵystan keıin eńbekke aralasyp, aýylymyzdy kórkeıtýge úles qostyq. Órimdeı Asanǵazynyń erligi kimge de bolmasyn ónege. Myna eskertkish mektep oqýshy­larynyń Otandy súıýge, týǵan jer men elge degen súıispenshilikti úıretedi. Jas ta bolsa ol ómirin qıyp, mert bolǵan batyr» dedi Qanataı Qamyrov. 
Ardager-ustaz Jalǵas Keldibekova soǵys bastalǵanda Asanǵazymen bir mektepte oqyp, bilim alǵanyn aıtty. «1942 jyldyń qańtarynda «Sosıa­lıstik Qazaqstan» aýylynan tórt jigit Qasymhan Úmbetov, Saparbek Jaıshybekov, Muqametjan Ahmetov jáne Asanǵazy Temirbekovtiń maıdanǵa attanǵanyn kózimiz kórgen. Asanǵazylar bizge kórshi turdy, balalyq shaǵymyz birge ótti. Bizder onyń aǵalyq qamqorlyǵyn kórip óstik. Ol mektepte jaqsy oqyp, kom­somol jumysyna belsene arala­satyn» dese, aýyldyń ardagerler keńesiniń tóraǵasy Jumash Óteev mekep qabyrǵasyna qoıylǵan eskertkishtiń máni zor. Olar Otanyn qorǵady, erliktiń úlgisin kórsetti. Sonyń biri – Asanǵazy, – dedi. Mektep dırektory Ádiljan Nókeev mun­daı eskertkish aýdanymyzdyń mek­tepte­rin­de alǵash qoıylyp otyr­ǵanyn Asan­ǵa­zy­daı batyrdyń Uly Otan soǵysynda er­lik jasaǵany úlken maqtanysh ekenin aıtty. 
Asanǵazynyń týysqandary Bolat Temirbekov, Sulýhan Temir­bekova jáne Qanysh Temirbekov Uly Otan soǵysynda erlikpen mert bolǵan baýyrlaryna eskertkish-taqta ornatýǵa kómegin bergen Almaty oblysy men Raıymbek aýdany­nyń ákimshiligine óz rıza­shylyqtaryn bildirdi. Mektep oqýshylary batyr aǵalaryna arnap konserttik sharalar uıym­dastyrdy. 

Derekkóz: "Aıqyn-aqparat"

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar