2024 jylǵy 22-25 mamyr aralyǵynda Almaty qalasynda Ortalyq Azıa men kórshi memleketterdiń mýzykalyq ujymdary men oryndaýshylarynyń qatysýymen "Jibek Joly Üni" open-air festıvalimen "Ün Music Week" birinshi halyqaralyq mýzykalyq mádenı-bilim berý aptalyǵy ótedi.

İs-shara Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymynyń (SHYU), SHYU elderin qoldaýdyń sıfrlyq platformasynyń, Qazaqstannyń mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń, Almaty qalasy ákimdiginiń, is-sharany uıymdastyrýshy "TurkSib Music Initiative" múshesi bolyp tabylatyn, búkil álem boıynsha mýzykalyq naryqtardy biriktiretin "GloMMnet" halyqaralyq komersıalyq emes uıymynyń qoldaýymen uıymdastyrylady.

"Ün Music Week" -bul tórt kúndik shoý-festıval jáne konferensıa, onda 9 eldiń ár túrli oryndaýshylary men álemniń 12 elinen kelgen mýzyka ındýstrıasynyń sheteldik sarapshylary jınalady.

Baǵdarlama konserttik qoıylymdarǵa, pikirtalastarǵa jáne ashyq aspan astyndaǵy galaǵa toly bolady. Shoý-festıval kórermender men sarapshylarǵa Mádenıetter men halyqtardyń alýan túrliligin kórsetetin dástúrli jáne zamanaýı etnıkalyq mýzykanyń biregeı palıtrasyn usynady. Al oqytý jáne pikirtalas panelderi kezinde biz Ortalyq Azıanyń mýzyka ındýstrıasy, álemniń ártúrli aımaqtaryndaǵy mýzyka naryqtarynyń erekshelikteri jáne memlekettiń mýzykalyq mádenıetti damytýdaǵy róli týraly sóılesetin bolamyz, sondaı-aq eksportqa shyǵý úshin ártistiń damý taqyrybyn bólek qozǵaımyz. Open Air festıvali "Jibek Joly Üni" Ortalyq Azıadaǵy alǵashqy "jiksiz" shoýdy kórsetedi, onda ár túrli elderdiń oryndaýshylary Jibek joly dybystarynyń zamanaýı aspaptyq jáne elektrondy ınterpretasıasy palıtrasy arqyly óz halyqtarynyń dástúrli ónerin biryńǵaı mýzykalyq, teatrlandyrylǵan keneppen usynady.

22 mamyrda dóńgelek ústel ótedi, onda sarapshylar men mamandar mýzyka ındýstrıasyn damytýǵa, mádenı tájirıbe almasýǵa jáne Mýzyka festıválderiniń áleýmettik-ekonomıkalyq áserine qatysty mańyzdy taqyryptardy talqylaıdy. "Mýzykalyq festıválderdi uıymdastyrýdaǵy trendter men ınovasıalar" talqylaýynyń birinshi blogynda qatysýshylar festıválderdiń jańa formattary men tujyrymdamalaryn, is-sharalardy uıymdastyrýǵa arnalǵan tehnologıalyq sheshimderdi qoldanýdy jáne aýdıtorıany tartý men ustap qalý ádisterin talqylaıdy.

"Mýzyka ındýstrıasyn memlekettik qoldaý" ekinshi blogynda qatysýshylar Mádenıet mınıstrliginiń mýzyka salasyn damytý jónindegi baǵdarlamalary men bastamalaryn, festıválderdi qarjylandyrý jáne granttyq qoldaý múmkindikterin.

Sondaı-aq halyqaralyq uıymdarmen yntymaqtastyq perspektıvalary. "Mýzykalyq is-sharalardy ótkizý úshin ınfraqurylymdy damytý" dóńgelek ústeli aıaqtalady, onda konserttik alańdar men festıvál keńistikterin qurý jáne jańǵyrtý, sheteldik qonaqtardy tartý úshin tehnıkalyq jaraqtandyrýdy qamtamasyz etý jáne týrısik ınfraqurylymdy damytý talqylanady.

"Otandyq juldyzdardy "eksporttaýymyz" qajet"

Ün Music Week festıvaliniń bas prodúseri otandyq talanttarymyzdy halyqaralyq arenaǵa shyǵarý qajet dep sanaıdy.

Bizdiń ánshilerdiń, mýzykanttardyń, ınstrýmentalısterdiń kópshiligin úıde júzege asyrý múmkin emes. Olar bedeldi mekemelerde oqıdy, halyqaralyq baıqaýlardyń jeńimpazdary bolady, biraq bul jeńisterdiń bári sırek jalǵasady. Mýzykanttar álemdik naryqqa shyǵýǵa kómektesetin prodúserlerge barlyq úmit artady. Bireý sýretshilerge ómirge naqty "bılet" berýi kerek. Dál osy maqsattar úshin Almatyda Ün Music Week Open-air shoýkeıs-festıvali bar alǵashqy halyqaralyq mýzykalyq mádenı-bilim berý alańy iske qosyldy. İs-shara Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymynyń (SHYU), SHYU elderin qoldaýdyń sıfrlyq platformasynyń, Qazaqstannyń mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń, Almaty qalasy ákimdiginiń, glommnet halyqaralyq komersıalyq emes uıymynyń, sondaı-aq Qytaıdyń "SHYU terezesi"komandasynyń qoldaýymen uıymdastyrylady.

Festıvál aıasynda SHYU elderiniń atynan qatysatyn ártister jalpy shoý jasaıdy. Sahnaǵa Qazaqstan, Qytaı, Qyrǵyzstan, Pákistan, Reseı, Tájikstan, Ózbekstan jáne Úndistannan ánshiler men mýzykanttar shyǵady. Olarmen qatar Vengrıa, Chehıa, Fransıa jáne basqa elderdiń ártisteri óner kórsetedi. Kórermender men sarapshylar dástúrli jáne zamanaýı etnıkalyq mýzykanyń biregeı palıtrasymen, Mádenıetter men halyqtardyń alýan túrliligimen tanysa alady. Al prodúserler shetelde aınaldyrýǵa bolatyn "juldyzdarǵa" nazar aýdara alady.

İs sharanyń bas prodúseri Jan Qasteev jańa halyqaralyq platforma týraly aıtyp berdi:

«Bul platforma talanttardy eksporttaýdy bastaý úshin jasalǵan. Táýelsizdik alǵannan beri, ıaǵnı otyz jyl ishinde biz negizinen ımportpen aınalystyq. Bizge barlyǵy keldi, múmkin tek Antarktıdadan ártister bolǵan joq. Endi biz jaǵdaıdy ózgertýge tyrysamyz. Ol úshin bizdiń oryndaýshylarmen tanysý úshin kóptegen prodúserler arnaıy ákelindi».

– Men Qytaıda sýretshilerge qatań talaptar qoıylatynyn estidim. Olar úshin qytaılyq art-dırektorlar maquldaǵan shoýlar, kóptegen konsertter, repertýarlar men kostúmder bolýy mańyzdy. Bizdiń jigitter osy sharttardy qabyldaýǵa daıynsyz ba?

– Biz bul úshin osyndaı is-sharalar jasap jatyrmyz. Barlyǵy birden jasalmaıdy, sizge belgili bir tájirıbe jınaý kerek. Bul jaǵdaıda bizdiń ártister sahnaǵa basqa elderdiń ókilderimen shyqqanǵa deıin, olar bul qalaı bolýy kerek ekenin sezbeıdi. Olardyń barlyǵy óz shyrynynda qaınatylǵan kezde. Dımash halyqaralyq naryqqa shyqty, ol osy "aýanyń" dámin tatyp úlgerdi, endi ony eshkim toqtata almaıdy. Meniń oıymsha, bizde basqa elderde ózderin kórsetýge daıyn sýretshiler jetkilikti. Másele mynada, bul qashan bolýy kerek jáne kimniń kómegi. Bul jerde prodúserlerdiń qoldaýy óte mańyzdy.

– Ekonomıkalyq turǵydan qaraǵan kezde bizdiń ártisterdiń qaı jerde óner kórsetkeni tıimdi?

– Azyq-túliktiń ótelýi úshin kóp halyq qajet. Damyǵan elder mádenıet pen sportqa úlken mán berip qana qoımaıdy delik. Bul tek bedel ǵana emes, sonymen qatar tabys. Koreıany alsam da. Qazir olardyń K-pop jáne olardyń serıalaryn qalaı sýbsıdıalaıtynyn qarańyz. Bul adamdar shetelde aqsha taýyp, úıge aqsha ákeletin jaǵdaı. Óner kórsetý qaı jerde tıimdi? Eger biz naryqtyń kólemine qaraıtyn bolsaq, onda, árıne, Qytaıdyń artyqshylyǵy bar. Men bul elde jumys isteýdi armandaıtyn birde-bir adamdy bilmeımin, qyzmet salasyna qaramastan. Biraq Qytaıda kelisimshartqa otyrý úshin sizdiń basyńyzdan birneshe sur shashty alyp tastaý kerek. Bul óte mańyzdy jumys.

İs-sharany ashqan sheteldik sarapshylar mundaı festıválder mádenı baılanystar men jahandyq yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa yqpal etetinin atap ótti. Jýrnalıserdiń suraqtaryna jaýap bere otyryp, SHYU elderiniń pılottyq jobalary men sıfrlyq tehnologıalar platformalarynyń úılestirýshisi Ton Myrza uıymdastyrýshylarǵa jáne Qazaqstan Úkimetine alǵysyn bildirdi. Ol bul mýzyka álemindegi mańyzdy oqıǵa ekenin atap ótti.

Qazaqstandyq estrada ánshisi, pedagog, profesor Roza Rymbaeva da osyndaı pikirde.

"Birinshi kezekte, bul bizdiń ulttyq mádenıetimizdi nasıhattaý. Degenmen, bul bizdiń ujymdar, biz eshkimdi qaıtalamaımyz, eshkimge uqsamaımyz. Bizde biregeı ejelgi aspaptar, ata-babalarymyz oryndaǵan jáne osy aspaptarǵa arnalǵan mýzykanyń bir túri bar. Bizdiń ártisterge jaryqqa shyǵý kerek dep oılaımyn. Mýzykanttardyń sheberligi men kásibıligi aýdarmany qajet etpeıdi. Bizdiń oryndaýshylarymyz Qazaqstanǵa kóbirek qyzyǵýshylyq tanytady. Bul oryndaýshylardyń barlyǵy joǵary oqý oryndarynda oqyǵan joǵary kásibı mýzykanttar, kezdeısoq adamdar joq. Men bizdiń fólklortanýshylardy bilemin, olardyń barlyǵy konservatorıadan shyqqan. Jalpy, mýzykanttardyń mundaı festıválderi shabyttandyrady. Men fólklorlyq ansámblderdiń súıemeldeýimen birneshe ret óner kórsettim. Biraq bul baǵytta sonshalyqty baıypty jumys istemedi. Bolashaqta, múmkin, Men osyndaı súıemeldeýmen birneshe jumys jasaımyn. Jańa boıaýlar, dybystar, stılder", - dep bólisti ol.

2024 jylǵy 23-24 mamyrda World Music jáne Ortalyq Azıa óńirine erekshe nazar aýdara otyryp, qazirgi álemde mýzyka ındýstrıasyn damytýdyń ózekti máselelerine arnalǵan konferensıa ótedi. İs-sharaǵa túrli elderdiń jetekshi sarapshylary men sala mamandary qatysady, sonyń ishinde:

• Fransıa: Olıve Reı (mýzykant, festıvál uıymdastyrýshysy), Tatána Lambolez (Altan Art agenttiginiń negizin qalaýshy), Erık Mýke (kompozıtor, Deep Forest negizin qalaýshy),
• Italıa: Fabıo Skopıno (Italian World Beat bas dırektory),
• Qytaı: Lý Chjýnsán (án avtory, prodúseri) ,
• Ońtústik Koreıa: Iýn Hýn Lı (Seoul Music Week negizin qalaýshy),
• Germanıa / Estonıa: Djýlıana Voloj (býkıng agenti),
• Qazaqstan: Erbolat Bedelhan (mýzykant, prodúser), Aıdar naızaǵaı (Cosmic Picnic birlesken uıymdastyrýshysy),
• Ózbekstan: Hýsnıddın Ato (álemdik mýzyka boıynsha halyqaralyq sarapshy),
• Úndistan: Dıvá Bhatıa (oryndaýshylyq óner mamany),
• Taıvan: Peıtı Hýan (World Music Festival@Taiwan baǵdarlamasynyń dırektory),
• Marokko: Brahım El Mazned (Timitar festıvaliniń kórkemdik jetekshisi),
• Estonıa: Tarmo Noromaa (Estonian Traditional Music Center dırektory), Ingrıd Kohtla (PR Tallinn Music Week bóliminiń bastyǵy), Djýlıana Voloj (býkıng agenti), Vengrıa: Balaj Veıer (etnomýzykolog).

Qatysýshylarmen birge olar mýzykanttardyń, prodúserlerdiń jáne mýzykalyq qoǵamdastyqtyń basqa músheleriniń aldynda turǵan negizgi tendensıalardy, qıyndyqtar men múmkindikterdi talqylaıdy. Konferensıa baǵdarlamasy World Music, Ortalyq Azıa mýzyka ındýstrıasy, halyqaralyq yntymaqtastyq, marketıń jáne jyljytý, mýzykalyq festıváldar jáne t.b. taqyryptardyń keń aýqymyn qamtıdy.