Qazaqtyń baı dastarhanynan «káriliktiń» eminen basqa barsha dámdi tabýǵa bolady. Kelgen qonaqty tórimizge súırep ákelip, báıektenetinimiz sonsha, aldylaryna ne qoımaımyz? Anaý-mynaý emes Argentınadan ákelingen sıyr eti, qazaqstandyqtarǵa tańsyq emes tamaq «fýagra», Qap taýynda ashytylǵan júzim sharaby, Japonıa jaǵalaýynan jetkizilgen as shaıany, tasbaqanyń jumyrtqasynan bastap qus sútinen basqa barlyq dámge Qazaqstanda oryn bar.
Ókinishke oraı, sol shetelden jetkizilip jatqan azyq-túliktiń jáne ózge bir elder úshin «as» sanalatyn keıbir zattardyń qanshalyqty jeýge jaramdy ekenin, adal-aram ekenin paryqtap jatyrmyz ba? Jaqynda Ázirbaıjan gazetteriniń biri ýkraınalyq «Roshen» kompanıasynyń kondıterlik ónimderi quramynda dońyz maıynyń elementi bar ekenin jazdy. Materıaldy jazǵan jýrnalıs kompanıanyń Ázirbaıjandaǵy ókildigine qońyraý shalyp, mardymdy jaýap ala almaǵan. Ázirbaıjandyq basylym jarıalanymynan soń «Qamshy» portaly redaksıasyna oqyrmandardan, tipti Qytaıdyń İle Qazaq Avtonomıaly oblysynyń Jastar birlestiginen osy kámpıtter jáne basqa da reseılik keıbir ónimderdiń kúmándi quramy týraly suraýlar kelip jatyr.
Biz de mundaı máselege kózqarasyn bilmekke tıisti oryndarǵa baryp, pátýa suraǵan edik.
QMBD «Halal» ónimderdi standarttaý bólimi ókili, Baqytjan Muratbekuly:
Musylman tutynýshy retinde ne jep jatqanyn bilýi kerek. Adam ne jese soǵan uqsaıdy. Dońyzdyń tabany tıgen jerden babamyz atyn ottatpaǵan eken ǵoı. Bul qazaqtyń tazalyqqa, gendik tektilikke qalaı mán bergenin dáleldese kerek. Shynymen de shetelden ákelgen keıbir ónimderden dońyzdyń ǵana emes, ıt, mysyqtyń, basqa da jeýge bolmaıtyn haıýandardyń DNK-si tabylatyn qyshqyl anyqtalyp jatady. Bundaı azyq tutynǵan adamdarǵa barlyq jaǵynan keri, jaǵymsyz áser etedi.
Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy «Halal» ónimderdi standarttaý bólimine osyndaı máselemen kóptegen ótinishter túsip jatady. Biz de muqıat zertteý júrgizý úshin molekýlalyq genetıkalyq zerthanamen kelisim shartymyz bar. Ázirge deıin 20-dan astam ónimge zertteý jasadyq. Zertteýden ótken, tutynýǵa bolatyn shujyq, kolbasa ónimderin QMBD saıtynda habarlap otyrmyz. Kórshi elderde qaǵylyp jatqan dabylǵa biz de ún qosamyz. Aldaǵy ýaqytta zerthanamyzda ol ónim tekserýden ótetin bolady. Ýkraınada, Reseıde óndirilgen konfetten bólek, keıbir shujyq ónimderinde, balmuzdaqta shoshqa eti elementteri bar ekeni Trıgen zerthanasynda anyqtaldy. Zertteýden ótken ónimderdiń óte az bóligi ǵana ruqsat alýǵa jaramdy bolyp otyr. Bizdiń zerthana ashylǵanǵa deıin, Qazaqstan Japon ınovasıalyq ortalyǵynda bir maman óz betinshe reseılik bir kompanıanyń 290-nan astam «Halal» jazýy bar ónimdi alyp, tekserip kórgen. Solardyń arasynda tek 14 ónim sertıfıkatqa saı bolǵan.
Qazaqstan Musylmandary rýhanı basqarmasy ókili, «Halal» bólimi mamany Ábildına Almagúl Qýanyshqyzy:
Reseıdiń «Halal» standarty komıteti alǵashynda «Roshen» kondıterlik fırmasyna sertıfıkat bergen. Biraq, bul konfetke sońǵy eki jylda «Halal» sertıfıkaty berilmedi. RF, sertıfıkattaý, standarttaý organynyń ókili Gazıza Gaıdargabdýlovanyń sózinshe, Reseı taraby bul konfette shoshqa eti elementteri joq ekenine kepildik etpeıdi. Sondyqtan, laboratorıalyq tekserýden ótkizý kerek.
Mine, bizdegi mamandar pikiri osyndaı. Negizi, tátti-dámdi taǵamdardyń negizgi quramynda kondıterlik maı dep atalatyn arnaıy ónim qoldanylady. Kondıterlik maı degenimiz ósimdik syǵyndylarynan alynatyn maı. Biraq, kondıterlik maıdyń keıbir túrleri óndiristik jolmen alynǵan janýarlardyń maıynan, onyń ishinde sıyr men shoshqa maıynan turýy da múmkin. Muny rastaıtyn jazbalar azan.kz saıtynan da tabyldy ( http://azan.kz/islam/blog/id/1725.html).
Osy másele jónindegi qoǵamdyq pikir qozǵaý salyp, saraptama oryndary atalǵan kámpıtterdiń quramy men halal standarttaryna sáıkestigine naqty baǵa beredi degen úmitpen, oqyrmandardy kondıterlik ónimderdi tutynýda saq bolýǵa shaqyramyz.
Erlan Tóleýbaı
