ورالماندارعا قاتىستى قيىندىق تەك كۆوتا ماسەلەسىمەن عانا شەكتەلىپ تۇرعان جوق. ەلىمىزدەگى قاعازباستىلىق تا ولاردىڭ ءابدەن ىعىرىن شىعارعان. شەتتەگى قازاقتار ەلىمىزگە كەلىپ تىركەۋگە تۇرىپ، قازاقستان ازاماتتىعىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن باس-اياعى ءبىر جىل ۋاقىتىن جۇمسايدى ەكەن. ەگەر ەلدەگى وسىنداي بيۋروكراتيا قانداستاردىڭ قانىن وسىلاي «قايناتا» بەرسە، وسىدان كەيىن مۇندا كىم كەلەدى؟ ماسەلەن 1954 جىلى اتاقونىسىنان اۋىپ، تار جول تايعاق كەشۋدەن وتكەن قازاقتار ءتۇركياعا بارعاندا، جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارى قانداستارىمىزدىڭ قۇجاتتارىن ەش قيىندىقسىز راسىمدەپ بەرگەن ەكەن. باسقا جەڭءىلدىكتەردى ايتپاعاننىڭ وزىندە، ولارعا قوعامدىق كولىكتەردە تەگىن جۇرۋگە دە جاعداي جاساپتى. ارنايى بەيىمدەۋ ورتالىقتارىن اشىپ قويۋى دا ۇلكەن كومەك بولعانى انىق. سونداي باۋىرمال تۇركيا ەلىنەن ورالعان قانداستارىمىز قازاقستانعا كەلىپ، مۇنداعى قاعازباستىلىق «جۇيەگە» تاڭعالاتىنىن ايتادى. قازاقستاننىڭ تۇركيا مەملەكەتىندەي كومەك كورسەتە الماۋى، راسىندا دا، قاتتى قىنجىلتادى. جاسىراتىنى جوق، شەتتەن كەلگەن اعايىنداردى ءورىستىلدى جەرلەستەرىمىز «ورىسشا ءبىلمەيسىڭدەر» دەپ ايىپتايتىن كورىنەدى. ونىسىمەن قويماي، جۇمىس تا ۇسىنبايدى ەكەن. وسىنداي جاعدايعا تاپ بولعان كەيبىرەۋلەر كەرى قايتىپ كەتىپ جاتقانعا ۇقسايدى... سەبەپ سول، قاعازباستىلىقتان ىعىر بولعان. ايتسا ايتقانداي-اق اتالمىش قاعازباستىلىقتان تەك ورالماندار ەمەس، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ دا ابدەن ىعىرى شىققان. اسىرەسە حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنا بارعان سايىن جۇيكەڭنىڭ جۇندەي تۇتىلەتىنى بار. جاپ-جاس قىزدار وتىرىپ الىپ، ءبىر قاعازعا ون رەت جۇگىرتەدى. ونىڭ ۇستىنە نە ورىسشا، نە قازاقشا جاقسى سويلەي المايتىن قىزداردىڭ مىنەزدەرى تۇيەدەن تۇسكەندەي، شەتىنەن دورەكى. وسىندايدا «حالىقپەن جۇمىس جاسايتىن قىزمەتكەرلەرگە باقىلاۋ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى نەگە جۇرگىزىلمەيدى ەكەن ؟»، – دەپ ناليسىڭ. «ەلىم» دەپ كەلگەندە وزەككە تەپكەن كەيبىر قانداستارىمىزدىڭ تىرلىگى مەن سوزدەرى جانىڭدى وسىلاي قينايدى. شاقىرارىمىزدى شاقىرىپ الىپ، جاتجۇرتتان كەلگەن، جەرگىلىكتى جەردىڭ زاڭىنان، ءومىر ءسۇرۋ داعدىسى مەن ادەت-عۇرپىنان حابارى ازداۋ قارادومالاقتارىمىزعا قىرىن قاراعانىمىز يماندى ەلىمىز، قوناقجاي قازاعىمىز ءۇشىن ۇياتتى-اق جاعداي. ونسىز دا تاقىرعا شىققان قامىستاي از قازاقتىڭ سانىن كوبەيتە الماي جاتقاندا وتانىن ساعىنىپ كەلگەن، ەلىن اڭساپ كەلگەن ورالمان باۋىردى تەنتىرەتىپ قويعانىمىز سانالىلىققا جاتپاسا كەرەك. ورالمانداردىڭ ماسەلەسىن شەشەتىن شەن-شەكپەندىلەر بۇدان بىلاي ولاردىڭ وبالىن كوبىرەك ويلاسا ەكەن دەپ تىلەيمىز. ءسىز نە دەيسىز؟ ءۋازيرا ارتىقبايەۆا، ورالمان: – مىنا كوشى-قون پوليسياسىنا كۇندە كەلەمىز. بار ءۇمىتىمىز وسى كۆوتاعا تىرەلىپ وتىر. قازاقستانعا بىلتىر كوشىپ كەلگەنبىز. سول ۋاقىتتان بەرى كۆوتا الا الماي ساندالىپ ءجۇرمىز. وتباسىمنىڭ بار ارمانى قازاقستاننىڭ ازاماتى اتانۋ. پاتەر جالداپ، كورىنگەننىڭ بوساعاسىن ساعالاپ، ىلىنگەن جۇمىستى ىستەپ، كۇنىمىزدى ازەر كورىپ وتىرمىز. كۇيەۋىم مۇگەدەك. جاعدايىمىز بۇدان ءارى قالاي بولارىن ويلاسام مازام قاشادى. بالتابەك ابىلايەۆ، وقو ءىىد كوشى-قون پوليسياسىنىڭ باستىعى: – كۆوتا قاشان بولىنەدى دەگەن سۇراققا كەلسەك، ول ءقازىر ۋاقىتشا توقتاتىلىپ وتىر. نەگە ەكەنىن ايتايىن. كۆوتانى وبلىستار بويىنشا دۇرىس ءبولۋ ماسەلەسى ۇكىمەتتە قايتا قارالىپ جاتىر. قاراپ بىتكەن سوڭ عانا ءبىز وسى ماسەلەگە قاتىستى ناقتى جۇمىس ىستەۋگە كىرىسەمىز.
پىكىر قالدىرۋ