ماعان وتىزدان استام سۇراق كەلىپ تۇسكەن ەكەن. بۇلارعا جەكە-جەكە جانە سۇراۋشىلاردىڭ اتتارىن اتاپ ەمەس، سالالارعا ءبولىپ جاۋاپ بەرسەم دەيمىن. ولار: تۇركيا (7 سۇراق)، تاريح عىلىمى (5 سۇراق)، تۇركيا جانە وزگە شەتەل قازاقتارى (5 سۇراق)، جەكە باسىم (5 سۇراق)، ءدىن (3 سۇراق)، ۇلتتىق سانا (3 سۇراق)، زەرتتەۋ تاقىرىپتارىم (2 سۇراق)، لاتىن ءالىپبيى (1 سۇراق).

تۇركيا تۋرالى سۇراقتارگا جاۋاپ

تۇركيانىڭ باس ءمينيسترى رەجەپ ءتاييىپ ەرتۋعاننىڭ شىعىس تۇركىستان ساپارى تۇركيادا جوعارى باعالاندى. ول سول ەلدە حالىقپەن ارالاستى. دۇكەندەر مەن بازارلاردى ارالادى. ۇيعۇىرلارمەن بىرگە بولدى. ءار جەتەكشى مۇندايعا بارمايدى. رەسمي ساپارىن جاساپ قانا ەلىنە قايتا بەرەدى. ەرتۋعاننىڭ حالىقپەن بۇلايشا ارالاسۋى، ارينە، قۇپتارلىق جاعداي. ەل جەتەكشىسى كوڭىل بولگەنگە اقپارات قۇرالدارى دا مىندەتتى تۇردە كوڭىل بولەدى. تۇرىك گازەتتەرى مەن تەلەارنالار ءبىر اپتا بويى ۇيعىرلار، ولاردىڭ سالت-داستۇرلەرى تۋرالى حابار تاراتتى، مالىمەت بەردى. بۇل تۇركى حالىقتارىنىڭ باۋىرلاستىعى ءۇشىن قاجەت. قازىرگى تاڭدا جاھاندانۋ ءداۋىرىنىن تالاپتارىنا ساي تۇرىك-قىتاي بايلانىستارى دوستىق نەگىزدە دامىپ كەلە جاتىر. وسىعان ساي، تۇركيا حالقى مەن ونداعى جۇڭگو جانە اسىرەسە ۇيعىر، قازاق، قىرعىز سىندى باۋىرلاس حالىقتارمەن دە جان جاقتى بايلانىستاردى دامىتقان ءجون.

تۇركيادا ازاماتتىق الۋدى سۇراعان وقىرمانعا، ول وڭاي ەمەس. ەشبىر ەل كەز كەلگەن شەتەلدىككە ازاماتتىقتى وپ-وڭاي بەرمەيدى. بۇل دۇرىس. ويتكەنى ءقازىر ءبىر ەلدەن ءبىر ەلگە ساياحات جاساۋ وڭاي، ءارقانداي ءبىر ەل كەز كەلگەن ادامعا ازاماتتىق بەرە بەرسە نە بولادى؟

تۇركيا قازاقتارى باسقا حالىقتاردان قىز الىسپايدى. 60 جىل بولدى بۇل ءۇردىس جاقسى ساقتالدى. دەيتۇرعانمەن ءالى دە بولسا كوبىندە ءوز ىشىنەن قىز الىسىپ بەرىسەدى.

تۇركيا ۇلگى الۋعا بولا ما دەپ سۇراعان ەكەن. جاڭا تاۋەلسىز بولعان ءبىر  ەل ارينە الدىمەن باسقا ەلدەردەن مودەل ىزدەيدى. وسى ورايدا تۇركيا مودەل بولا الادى. اسىرەسە ونىڭ تاريحى، تامىرى، مادەنيەتى ءبىر بولۋى ءبىرىنشى كەزەكتە تۇركيانى قازاقستان جانە وزگە تۇركى رەسپۋبليكالارعا ۇلگى ەل ەتەدى. دەگەنمەن بۇل ۇلگى تولىق، ءجۇز پايىز بولا المايدى. ويتكەنى قانشا ۇلتتىق مادەنيەتتەردە ۇقساستىقتار بولعانىمەن گەوساياسي جانە باسقا جاعدايلار مۇلدەم ۇقساماۋى مۇمكىن. سوندىقتان كەرەكتى جەرىن الىپ، قازاقستان سياقتى ەلدەردىڭ وزىندىك مودەلىن قالىپتاستىرعانى دۇرىس.

ال، تۇركياداعى قازاق ءباسپاسوزى دەگەندە، وكىنىشكە وراي تۇركيا قازاقتارىنىڭ ەشقانداي باسىلىمى جوق.

تۇركيا ۇيعىر مەن قازاقتىڭ اراسىندا كىمگە كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ تۇرادى دەگەن سۇراققا، بۇل تۋراسىندا تۇرىكتەردىڭ جالپى العاندا بۇكىل تۇركى حالىقتارعا تەڭ قارايتىنىن ايتا الامىز. تۇرىكتەردىڭ وسىنىسى جاقسى. تۇرىكتەر، اسىرەسە زيالى قاۋىم نازارىندا تەك ۇيعىر، قازاق ەمەس، وزبەك، قىرعىز، تاتار، باشقۇرت سىندى بۇكىل تۇركى حالىقتاردىڭ بارلىعىن ۇقساس جانە تەڭ كورەدى. بارلىعىنا سۇيىسپەنشىلىكپەن قارايدى. ءبىراق ورتالىق ازيا ەلدەرىنە كەلسەك، قازاق، قىرعىز، وزبەك، تۇرىكمەن سىندى حالىقتاردىڭ ءبىر-بىرىن مەنسىنبەي قارايتىنىن بايقايمىز. ءتىپتى تۇرىكتەردى دە مەنسىنبەي قارايتىندارى بولادى. بۇل ەندى كورشى وتىرعاندىقتان تاريح بويىنشا پايدا بولعان كەلەڭسىز وقيعالاردىڭ جانە الپاۋىت ەلدەردىڭ ايماقتى وڭاي ۋىستارىنا ءتۇسىرۋ ءۇشىن ادەيى ولاردى بىر-بىرىنە ىنتىماقتاستىقتا ەمەس، كۇرەستە، قىرقىسۋدا بولۋلارىن  قالاۋلارىنان تۋىنداسا كەرەك.

مىنە وسى تۇرعىدان قاراعاندا، تۇرىكتەردىڭ وزگە باۋىرلاس حالىقتارعا سۇيىسپەنشىلىكپەن قاراۋشىلىعى ۇلكەن جەتىستىك دەپ بىلەمىن. وسى جەردە ايتا كەتەتىن ءبىر ءجايت، ساياسي جاعدايلار جانە ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتناستارعا بايلانىستى تۇركيادا قازاقستان جانە قازاقتارعا دەگەن ىقىلاستىڭ جوعارى ەكەنىن ايتا الامىز. سونىمەن قاتار تۇرىك زيالىلارى قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى وتە جوعارى باعالايدى، جاقسى كورەدى. ءتىپتى ۇلتجاندى  ازاماتتاردىڭ                                 كوپشىلىگى      نازاربايەۆتى وزدەرىنىڭ پرەزيدەنتتەرى ابدوللا گۇلمەن باس مينيسترلەرى رەجەپ ەرتۋعاننان دا جاقسى كورەتىنىن ايتساق اسىرىپ ايتقاندىق بولا قويماس.

«ءازىربايجان مەن تۇرىكتەر قازاققا ەڭ جاقىن حالىق ەستەپتەيمىن، دۇرىس پا» دەگەن سۇراققا جوعارىداعى فاكتىلەر بويىنشا الىپ قاراعاندا بۇل قازاقستان تۇرعىسىنان ايتقاندا قيسىندى. مۇمكىن بۇل ءسوزدى، وزبەك، قىرعىز، تۇرىكمەندەر دە ايتسا ورىندا بولادى. ورتا ازيا حالىقتارى اسىرەسە تاياۋ تاريحتارىندا بىر-بىرلەرىمەن قىرقىسىپ نەمەسە تايتالاسىپ كەلگەندىكتەن ءوزارا سۇيىسپەنشىلىكتەرى از بولعانى جاسىرىن ەمەس. ال تۇرىكتەر مەن ءازىربايجاندار اراسىندا نەمەسە تۇرىكتەر مەن قازاقتار جانە وزگە ورتالىق ازيا حالىقتارى اراسىندا تاريحتا ەشقانداي شيەلەنىستى جاعداي بولماعاندىقتان ەكى جاقتى سۇيىسپەنشىلىك بار دەسەك بولادى. ءبىراق بۇل رەتتە تۇرىكتەردىڭ ورتالىق ازيالىق حالىقتارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى ورتالىق ازيالىق حالىقتارىنىڭ تۇرىكتەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىنەن جوعارى ەكەنىن ايتا الامىز. سەبەبى تۇرىكتەر ەشقاشان بودان بولماعان، باسقا ءبىر حالىقتىڭ بوگدە يدەولوگياسى كۇشپەن تاڭىلماعان حالىق. سوندىقتان ەركىن جانە ۇلتتىق مۇددە-ماقسات تۇرعىسىنان ويلايدى. ال ورتالىق ازيا حالىقتارىندا اسىرەسە كەڭەستىك داۋىردە تۇركياعا دۇشپاندىق ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزىلگەنى بەلگىلى. مۇنىڭ اسەرى، قازاقستانننىڭ بوداندىقتان قۇتىلعانىنا 20 جىل وتكەن مەزگىلدە تولىق جويىلدى دەپ ەشكىم ايتا المايدى.

"جالعاسى بار"