پورتالىمىزدىڭ حات  قورجىنىنا  ەرەكشە ماتەريال  كەلىپ  ءتۇسىپتى. وندا قازىرگى  ساياساتتىڭ "سەركە" ەلدەرىن  ميفتىك تۇسىنىكتەر مەن اللەگوريالىق كەيىپكەرلەردى كىرىستىرە وتىرىپ  سيپاتتاپتى.  عاسىرلار بويى حالىقتار توتەمدىك تۇسىنىكتەرگە  سەنىپ كەلسە دە، قازىرگى كەزدە  بۇل قۇبىلىس سانادان الىستاپ،  قالىس  قالىپ  بارا  جاتقان سەكىلدى.  ال، كەلەسى ماقالادا سول تۇسىنىكتەر قايتا جاڭعىرىپ، قازىرگى زامانعا ساي جاڭاشا قىرىنان كورىنەدى.   .

    ءار حالىق ءوزىن ءبىر جانۋارعا ۇقساتادى. مىسالى، قىتايلار وزدەرىن – ايداھارعا تەڭەسە، ورىستار وزدەرىن – ايۋعا تەڭەيدى. ال قازاقتار شە؟ قازاقتار وزدەرىن    قويداي مومىن حالىقپىز دەپ الىپ، كەيدە  جىلقىعا دا تەڭەيدى. ءبىراق بۇرىن سولاي بولعانبىز، ءقازىر ەمەس دەپ. قاراپ وتىرساق، جۇڭگو دا، ورىس تا وزدەرىن جىرتقىش، ەت قورەكتى اڭدارعا تەڭەيدى ەكەن. كەز- كەلگەن ساتتە جىرتقىش اڭنان ءقاۋىپ كۇتۋگە بولادى. ال، قازاقتى ءوزى قىزىل كىتاپقا ەنىپ، تۇقىمى قۇرۋعا اينالعان مىسىق تۇقىمداس بارىسقا تەڭەۋدى  كىمنىڭ، قايدان ويلاپ تاپقانىن تۇسىنبەدىم. قازاقتىڭ اڭىز-ەرتەگىلەرى، ۇلتتىق وي- ساناسىندا كەيدە كوكبورىگە (قاسقىرعا) تەڭەۋ بار. ءبىراق، بۇل تەك قازاق عانا ەمەس، تۇركى حالقىنا ورتاق نەمەسە تۇرىك حالقىنىڭ شىعۋ تاريحىندا كەزدەسەتىن ميفتىك اڭىزعا بايلانىستى ايتىلعان – اڭىز-اڭگىمە. تۇركى حالقى – ورتاق ءبىر ەر تۇرىك بولىپ ءبىر تۋ استىنا ۇيىسقاندا عانا،  قولدانىلاتىن تەڭەۋ دەپ ويلايمىن. سوندا  تۇسىنىكسىزى - كەدەندىك وداق نەمەسە ەۋرازيالىق وداققا كىرگەندە ءبىز كىممەن وداق بولماقپىز؟ ۇلكەن تەمىر تورعا، ۇلكەن تەمىر تاباق قويىپ ونى اسقا تولتىرىپ ايۋ (رەسەي)، ايۋدىڭ قونجىعى (بەلورۋسسيا)، قوي ۇشەۋىن قاماپ قويىپ،ورتاق يگىلىكتەن تەڭ دارەجەدە ورتاق پايدالانىپ، ماڭگىلىك ۋايىمسىز باقىتتى ءومىر سۇرىڭدەر دەۋ، قانشالىقتى اقىلعا سيادى؟ ارينە، مۇنداي جاعداي الەمدىك تاجىريبەدە  كەزدەسەدى. مىسالى، ەۋرووداق ىشىندە:  جولبارىس، شي ءبورى، تۇلكى، ءمۇيىزدى سيىر، ەلىك، قويان نەسىن ايتاسىڭ  ءبارى بار. ورتاق ءبىر سيرك الاڭىندا، قوجايىنىنىڭ (امەريكا) قاتاڭ باقىلاۋى مەن جەتەكشەلىگىندە تەڭ دارەجەدە باقىتتى ءومىر كەشۋدە.  بۇل باقىتتى ءومىر ولاردىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق (بىرنەشە عاسىر) ۇيرەتۋ مەن تاربيەلەۋ بارىسىندا ازەر جەتكەن ورتاق قۇندىلىق نەمەسە ەۋروپالىق سيرك الاڭى (ەۋروپالىق وركەنيەت) دەپ اتالادى. ال  ءبىز شە؟ ازيانىڭ كەڭ ساحاراسىندا ەركىن جايىلىپ جۇرگەن قويدى اپارىپ، ءسىبىردىڭ يت تۇمسىعى وتپەيتىن ورمانىنان باسقانى كورمەگەن سيرك دەگەن ءوڭى تۇگىل تۇسىنە دە كىرمەيتىن سيرككە اپارام دەسەڭ، وزگە مەن قوسا ءوزىن دە جارىپ تاستاۋعا دايار تۇراتىن جابايى ءسىبىردىڭ جىرتقىش ايۋى مەن ونىڭ قونجىعىن ءبىر قوراعا مومىن قوي مەن  قوساقتاپ قويىپ، الەمدىك تاجىريبەدە ءالى كەزدەسپەگەن، ءارى ەشقاشان كەزدەسپەيتىن وركەنيەتكە جەتەم دەۋ، بىلمەيمىن، بالالاردىڭ قيال-عاجايىپ ەرتەگىلەرىندە كەزدەسپەسە، شىنايى ومىردە ىسكە اسۋى تىپتەن مۇمكىن ەمەس بوس قيال دەپ ويلايمىن. مەنىڭشە، ۇشتىكتىڭ ورتاق قوراسىندا قاسقىر بولىپ كىرسەك مۇمكىن امان قالارمىز نە قالماسپىز؟! ناعىز كوكجال قاسقىر – قورباڭداعان، يكەمسىز ايۋ مەن قونجىعىنا الدىرا قويماس. قاسقىر بولۋ ءۇشىن – تۇركى تىلدەس حالىق ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە مەن ءبىر تۋ استىنا بىرىككەندە عانا كوكجال، ارلان قاسقىرعا اينالا الادى. سوندا عانا ازيانىڭ جابايى جىرتقىش اڭدارعا تولى ورمانىندا بولسىن، ورتاق جەمتىك تاستالعان وركەنيەتتەن الىس، ورتاق تەمىر ۇيىندە بولسىن، ەشكىمگە جەم بولماي، جالتاقتاماي، جابايى ورمان زاڭىنان قورىقپاي،  ەركىن ءومىر سۇرۋگە بولادى دەپ ويلايمىن.

ءشارىپقازى ءنۇرتالىپ