ساكەن سەيفۋللين مۋزەيىنە كەلە جاتىپ، اقىننىڭ ءوزىم بىلەتىن ءومىربايانىنا ىشتەي شولۋ جاساپ ءوتتىم.

         ساكەننىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى – ءسادۋاقاس. قازاق جەرىنە يسلام ءدىنى كەلگەننەن كەيىن قازاق بالالارىنا سولارداي بولسىن دەگەن نيەتپەن پايعامبارىمىزدىڭ (س.ا.ۋ.)، اتاقتى ساحابالار مەن ءدىن عالىمدارىنىڭ ەسىمدەرىن قويا باستاعان. سوندىقتان بولار، مۇحاممەد، ومار، وسپان، ءالي، باكىر، ايشا، حاديشا، ءباتيما، گۇلسىم، قاسىم دەگەن سەكىلدى اتتار اينالامىزدا ءجيى كەزدەسەدى. كەيبىرى ۇلتىمىزدىڭ ءتىل ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى، وزگەرىستەرگە ۇشىراسا دا، نەگىزى دىننەن باستاۋ الىپ تۇرعانى ايقىن كورىنىپ تۇر. سونداي قازاق اراسىنا كەڭ تاراعان ەسىمدەردىڭ ءبىرى – ءسادۋاقاس. بۇل اتاۋدىڭ جانناتپەن سۇيىنشىلەنگەن بەلگىلى ساحابالاردىڭ ءبىرى، جاۋجۇرەك باتىر ساعد يبن ءابۋ ۋاققاستىڭ ەسىمىمەن بايلانىستى ەكەنىن بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس. تەك كەيىن قازاق ءتورت سوزدەن تۇراتىن ەسىمدى بىرىكتىرىپ، “ءسادۋاقاس” اتاپ كەتكەن، بالالارىنا دا اتاقتى ساحاباعا ۇقساسىن دەگەن نيەتپەن سول اتتى بەرىپ وتىرعان. ساكەننىڭ اكەسى سەيفوللا (“اللانىڭ قىلىشى” دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى) دىننەن حابارى بار، وقىعان، توقىعان جان بولسا كەرەك. ۇلىنىڭ اتىن “ءسادۋاقاس” قويا وتىرىپ، بالاسىنىڭ كەيىنگى تاعدىرى ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن دىنىنە قىزمەت ەتكەن داڭقتى ساحابا ساعد يبن ءابۋ ۋاققاس سەكىلدى، ۇلتىنا ادال ەڭبەك ەتىپ جانە سول جولدا ءومىرىن قيۋمەن وتەتىنىن بىلمەگەن بولار. قالاي دەسەك تە، اكە ءۇمىتى، نيەتى اقتالدى. ساكەن دەپ ەركەلەتكەن ءسادۋاقاسى ۇلت ءۇشىن تۋعان ۇل بولىپ شىقتى.

         وسى ويلاردىڭ شىرماۋىندا مەجەلى جەرگە كەلگەنىمدى بايقاماي قالىپپىن. ساكەن سەيفۋللين مۋزەيى استانا قالاسىنداعى اۋەزوۆ پەن سەيفۋللين كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان ەكەن. اينالاسىنداعى ءزاۋلىم، زاماناۋي ۇيلەردىڭ اراسىنان وسى ءبىر قاراپايىم اعاش ءۇي كوزگە وتتاي باسىلادى.

مۋزەي جانىندا ساكەن سەيفۋلليننىڭ ەسكەرتكىشى بار. اقىن ءوز اتىنداعى كوشەنىڭ بويىندا ارى-بەرى وتكەن-كەتكەن تاۋەلسىز قازاقتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن باقىلاپ وتىرعانداي كورىنەدى.

         مۋزەيگە كىردىك. كەلەم، اقىننىڭ ومىرىمەن تانىسام دەۋشىلەرگە قۇلاققاعىس، مۋزەي سەيسەنبى – جەكسەنبى كۇندەر ارالىعىندا ساعات تاڭەرتەڭگى  10.00-دەن كەشكى 18.00-گە دەيىن جۇمىس ىستەيدى.

         مۋزەيدە ءبىزدىڭ الدىمىزدا عانا اقىننىڭ تۋعان كۇنىنە وراي “ساكەن وقۋلارى” بولىپ ءوتىپتى. ءبىز كىرگەن ءبىرىنشى زال، ياعني ءماجىلىس زالىندا  جىل سايىن اقىننىڭ تۋعان كۇنى مەن ەسكە الۋ كۇنى اتالىپ وتەدى ەكەن. س.سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايىندا كونفەرەنسيالار، ماجىلىستەر مەن لەكسيالار، ساكەن وقۋلارى، ساكەن ساباقتارى «سىر ساندىق» ادەبي كلۋبى اياسىندا جۇرگىزىلەتىن كورىنەدى.

          “سەيفۋلليننىڭ ءوزى بۇل ۇيدە تۇرعان با؟ مۋزەيگە نەلىكتەن وسى ءۇي تاڭدالدى؟” دەگەن سۇراعىمىزعا مۋزەي ىشىندەگى ەكسكۋرسيانى جۇرگىزگەن گۇلسارا سۇلتان قىزى بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى:

- مۇراجاي ەكى عيماراتتان تۇرادى. ءبىز تۇرعان عيمارات 1846 جىلى كوپەس كازانسيەۆتىڭ اكىمشىلىك ءۇيى بولىپ سالىنعان ەكەن. 1920 جىلى عانا بۇل ۇيدە رەداكسيا بولىپ، سوندا ساكەن سەيفۋللين قىزمەت اتقارادى. تۇرماعان، قىزمەت اتقارعان ءۇيى دەپ ايتۋعا بولادى. ال مۇراجاي بولىپ 1988 جىلى 20 قاڭتاردا قازاق سسر كەڭەسىنىڭ جارلىعىمەن سەلينوگراد قالاسىنجا ساكەن سەيفۋلليننىڭ مۇراجايى بولىپ اشىلادى. ول كەزدەگى قازاق سسر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى قازىرگى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ بولاتىن. ول كىسىنىڭ ءوزى 1995 جىلى 15 تامىزدا كەلدى.

قارسى الدىمىزدا قازاقتىڭ اتاقتى گوبولەنشىسى ءباتيما زاۋىربەكوۆانىڭ اقىن شىعارماشىلىعىن وقي وتىرىپ توقىعان "اقسۇڭقار - ساكەن" دەپ اتالاتىن ەڭبەگى ءىلۋلى تۇر ەكەن. جۇمىس ەكى جىل توقىلىپ، 2008 جىلى ءبىتىرىلىپتى. 

 كەلەسى زالدان ساكەننىڭ بالالىق جانە جاستىق شاعىمەن تانىستىق. مۇندا نەگىزىنەن فوتوسۋرەتتەر، قۇجاتتار قويىلعان.ەكسكۋرسيا جەتەكشىسى ارى قاراي ساكەن ومىرىمەن جالعاستىرۋىن تانىستىرا بەردى: 

- سول زامانداعى وزگە قازاق زيالىلارى سەكىلدى ساكەن دە العاشقى ءبىلىمدى اعاشاياق (شىن ەسىمى بارماحامبەت اپەبەك ۇلى) اتتى اۋىل مولداسىنان الادى، ارابشا حات تانيدى. تەك 10 جاسقا كەلگەندە اكەسى سەيفوللا بالاسىن ءنىلدى كەنىشىندەگى تانىسىنىڭ ۇيىنە جاتقىزىپ، ورىسشا وقىتادى. ال 1906-1908 جىلدارى ءنىلدى (ۋسپەن) رۋدنيگىندەگى ورىس-قازاق باستاۋىش مەكتەبىندە ءبىلىم الادى. 1908 جىلى وقۋىن ۇزدىك اياقتاعان ساكەن اقمولاعا كەلىپ، 2 كلاستىق پريحود مەكتەبىندە وقيدى، كەيىن قالالىق 3 كلاستىق ۋچيليششەدە وقۋىن جالعاستىرادى. مىناۋ حح عاسىر باسىنداعى اقمولا قالاسىنىڭ كورىنىستەرى، قازىرگى م.اۋەزوۆ كوشەسى (بۇرىنعى بۋلىجنايا، سەنترالنايا جانە وكتيابرسكايا كوشەلەرى). 

ۋچيليششەدە وقي ءجۇرىپ، 1912 جىلى اقمولادا مۇسىلمان مەدرەسەسىندە قازاق جانە تاتار بالالارىنا ورىس تىلىندە ساباق بەرەدى. 1913 جىلى 21 تامىزدا اقمولاداعى ۋچيليششەنى اياقتاپ، ءوز ءبىلىمىن ۇشتاۋ ماقساتىندا 1913-1916 جىلدارى ارالىعىندا ومبى مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا ءبىلىم الادى. ال مىناۋ – 1913-16 جىلدارى س.سەيفۋللين ءبىلىم العان ومبى مۇعالىمدەر سەمينارياسى عيماراتىنىڭ كورىنىسى.

وسىلاي ساكەن سەيفۋلليننىڭ مۇسىلمانشا ءبىلىم الىپ قانا قويماي، مەدرەسەدە ساباق بەرگەنىن وقىپ، تاڭعالدىق. 

كەلەسى زالدان ءبىز ساكەننىڭ قوعامدىق جانە مەملەكەتتىك قىزمەتىمەن تانىستىق. 

كەزىندە وسى اقمولا قالاسىندا ساكەن تۇرعان ءۇيدىڭ ماكەتى قويىلعان ەكەن. 

       تۇسىنگەنىمىز، مۋزەيگە كەلگەن ادام ساكەن سەيفۋلليننىڭ ومىربايانىمەن تولىق تانىسا الادى ءارى ەكسكۋرسيا قىزمەتتەرىنە وزدەرىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ الادى. ءبىزدى باستاعان گۇلسارا سۇلتان قىزى ارى قاراي ساكەننىڭ مەكتەپ اشقانى، مۇعالىمدىك قىزمەتى، ساناق جۇمىستارىن جۇرگىزگەنى، گازەت اشقانى تۋرالى اڭگىمەلەدى. 

بۇل زالدا ساكەن سەيفۋلليننىڭ اننەنكوۆتىڭ "ازاپ ۆاگونىندا" 48 تاۋلىك بويى قيىندىق كورگەنى، كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا ەتكەن قىزمەتتەرى باياندالدى.

وسى كەزدە ءبىزدىڭ اڭگىمەمىزگە ساكەن سەيفۋللين مۋزەيىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ايگەرىم ماقاجان ارالاسىپ، جازۋشىنىڭ "تار جول، تايعاق كەشۋ" رومانىنىڭ العاش جارىق كورگەن نۇسقاسىمەن تانىستىردى:

- مىناۋ ساكەن سەيفۋلليننىڭ «تار جول، تايعاق كەشۋ» تاريحي-مەمۋارلىق رومانى. اراب ارپىندە جارىق كورگەن 1927 جىلعى ءتۇپنۇسقاسى قىزىلوردادا باسپادان شىققان.  روماننىڭ 1936 جىلى ەكىنشى باسىلىمى لاتىن گرافيكاسىمەن، كەيىننەن 1960 – 2004 جىلدارى باسپادان بىرنەشە شىعىپ، قىرعىز، ۇيعىر، ورىس تىلدەرىنە اۋدارىلدى. كىتاپتىڭ العاشقى بەتتەرىندە الاش باسشىلارى احمەت بايتۇرسىنوۆ، ءاليحان بوكەيحانوۆ، ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ سۋرەتتەرىمەن قاتار رومان كەيىپكەرلەرى، الاش ازاماتتارىنىڭ سۋرەتتەرى جاريالانعان. 

قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن تاريحشىلار دا، قاراپايىم ادامدار دا ساكەن سەيفۋللين مەن الاش زيالىلارىن بىر-بىرىنە قارسى ادامدار رەتىندە اڭگىمەلەيدى. كوپشىلىگى ونى وسى "تار جول، تايعاق كەشۋدە" ساكەننىڭ الاش زيالىلارىن ايىپتاپ جازعانىمەن بايلانىستىرادى. مۋزەيگە كەلىپ تۇرىپ، بۇل تۋرالى سۇراماي كەتۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. مەنىڭ "الاش زيالالىر مەن ساكەننىڭ كوزقاراستارى بىر-بىرىنە نەلىكتەن قايشى كەلدى؟ راسىمەن قارىم-قاتىناستارى دۇرىس بولماعان با؟" دەگەن سۇراعىما ايگەرىم ماقاجان بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: 

- ءسابيت مۇقانوۆ "ساكەن سەيفۋللين" اتتى پەسا جازىپ، ول سپەكتاكل قاراعاندىداعى دراما تەاتردا قويىلدى. سوندا ءسابيت مۇقانوۆ ساكەننىڭ اۋزىنا ءاليحانعا قاراتا ايتىلعان "ءاي، توبەت! اۋزىڭدى جاپ!" دەگەن ءسوزدى سالىپتى. ونى كورگەن ادامدار "ساكەن ءاليحانعا سولاي ايتاتىنداي كىم ەدى؟" دەپ شۋ شىعارىپتى. ال شىندىعىنا كەلگەندە، ساكەن ءاليحانعا ومىردە ونداي ءسوز ايتقان ەمەس. ساكەندى تەك كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ سويىلىن سوققان ادام رەتىندە كورۋدى قويۋ كەرەك. راس، الاش زيالىلارىمەن جولدارى تۇيىسپەگەن شىعار، ءبىراق ۇلتىنا ساكەن ولارمەن رەلستىڭ قوس جولىنداي قاتار قىزمەت ەتتى. ساكەننىڭ دە ۇلت ءۇشىن جاساعان قىزمەتى ۇشان-تەڭىز. قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسىن كوتەرىپ، 9 بىردەي ماقالا جازعان. "تار جول، تايعاق كەشۋدى" وقىعان ادامدار "ساكەن سەيفۋللين وندا الاشوردانى جاماندايدى، الاشقا قارسى بولعان" دەپ تۇسىنەدى. جوق، ولاي ەمەس. عالىم كۇلاش احمەتوۆانىڭ "تار جول تايعاق كەشۋدىڭ" تاعدىرى" دەگەن كىتابى بار. سوندا ول كىسى: "ساكەندى سوزگە قالدىراتىن دا - "تار جول، تايعاق كەشۋ"، "ساكەندى اقتاپ الاتىن دا - "تار جول، تايعاق كەشۋ" دەيدى. راسىمەن  ساكەننىڭ 1927 جىلى العاش جارىق كورگەن ءتۇپنۇسقاسىندا ول الاشوردانى جامانداماعان. كەرىسىنشە، ءتۇپنۇسقادا "الاشوردانىڭ زيالىلارى، اق جاعالىلار، كوك جاعالىلار، قازاقتىڭ وقىعاندارى" دەپ جازعان. كەيىن 1936 جىلى ءسابيت مۇقانوۆتىڭ رەداكسيالاۋىمەن لاتىن گرافيكاسىمەن قايتا باسىلادى. سول كەزدە ۇكىمەت تاراپىنان "الاشوردانى جامانداۋ كەرەك" دەگەن تاپسىرما بولىپ، سوزدەر "بايشىلدار، فەودالدار، كەڭەس ۇكىمەتى جاۋلارى" دەپ وزگەرتىلەدى. بۇعان سەنبەگەن كەز كەلگەن ادام، اراب گرافيكاسىن بىلەتىن بولسا، مۋزەيىمىزدە تۇرعان وسى كىتاپتان وقىپ كورسىن. كەيىنگى نۇسقالارىن وقىپ الىپ، الاشوردا مەن ساكەندى قارسى قويۋ دۇرىس ەمەس. 

 بۇل زالداعى نازارىمدى اۋدارعان تاعى ءبىر دۇنيە، ول - ساكەن سەيفۋلليننىڭ كوزى تىرىسىندە كيگەن كوستيۋم-شالبارى ەدى. ساكەننىڭ سىرباز، كورىكتى جىگىت بولعانى بىزگە اڭىز بولىپ جەتتى. ونىڭ سول كەزدىڭ وزىندە-اق ەۋروپا ستيلىندە كيىنگەنى، سۇلۋ ادام بولعانى، كوشەدەن كورگەن قىز-كەلىنشەكتەردىڭ كوز سالماي وتپەگەنى بارلىق كىتاپتاردا ايتىلادى. جازۋشى عابيدەن ءمۇستافيننىڭ ءوزى ول تۋرالى: "ەسىمە تۇسكەن سايىن ورتا بويلى، تولقىندى قارا شاشتى، وتكىر ويلى كوزدى، سىمباتتى، كورىكتى، ءتۇسى اق پەن قارانىڭ ارالىعىنداعى قوڭىرقاي كىسى كوز الدىما كەلەدى. قادالا قاراعاندا سىرتىڭدى تۇگىل، ءىشىڭدى كورىپ تۇرعانداي. ال، وعان قادالعان كوزدەر، اسىرەسە، ايەل كوزدەرى وڭاي ايىرىلا المايتىن. سىرتى وتە سۇلۋ، كەربەز، تاكاپپار، ءىشى وتە قاراپايىم، كىشىپەيىل ەدى" دەپ ەسكە الادى. مىناۋ سول ساكەننىڭ كوستيۋم-شالبارى ەكەن. 

ال مىنا ءبىر تۋفلي تۋرالى ساكەن گۇلباھرامعا قىرىمدا دەمالىپ جاتقاندا جازعان حاتىندا: "مەن وزىمە تۋفلي ساتىپ الدىم" دەپ جازعان ەكەن. ونىسى - تازا بىلعارىدان تىگىلگەن وسى تۋفلي. 

جانىنداعى تاياقتى كورىپ، ەكسكۋرسيا جەتەكشىمىزدەن: "ساكەن تاياق ۇستاعان با؟ اياعى اۋىرعان با؟" - دەپ سۇراپ ەم، ول كىسى: "بۇل تاياقتى دا قىرىم قالاسىنان ساتىپ العان. ءبىراق ول كەزدەگى زيالىلار، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر تاياقتى ساندىك ءۇشىن ۇستاعان. تاعى ءبىر تاياعى بار، ونى ءقازىر كورەسىز"، - دەپ جاۋاپ بەردى. 

كەلەسى زال ادەبي قىزمەتى مەن جۋرناليستيكا زالى ەكەن.  

مۇندا وزبەك اعايىندار سىيلاعان تاقيا مەن شاپان ءىلۋلى تۇر. ساكەننىڭ ءدال وسى شاپان مەن تاقيانى كيىپ ساقتالعان سۋرەتى بار. 

پايعامبارىمىزدىڭ (س.ا.ۋ.) حوش ءيىستى ۇناتقانى سەكىلدى، ساكەن سەيفۋلليننىڭ ءاتىردى جاقسى كورگەنىن زامانداستارىنىڭ ەستەلىكتەرىنەن بىلەمىز. بىردە ءاتىردى قالاي قولدانۋدى بىلمەگەن كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ءيىسسۋدى شاشىنا جاعىپ جاتقانىن كورىپ، ونى اقىرىن عانا مويىنعا جاعاتىنىن كورسەتىپ، ۇيرەتكەن وسى ساكەن ەكەن. ال مىنا ءبىر ساكەنگە تيەسىلى ءاتىر قورابىن كورىپ، ءسابيت مۇقانوۆتىڭ ونىمەن العاش تانىسقان كەزدەگى ەستەلىگى ەسكە ءتۇستى: "كوستيۋمىمەن عانا وتىرعان ساكەنگە ەندى قاراسام: كەسكىنى شىنىندا دا ادامزاتتىڭ كوركەمى ەكەن. قىراۋسىز قاپ-قارا قالىڭ قاسى، قويۋ ۇزىن مۇرتى ءوزى سۇلۋ اجارىن ەرەكشە شەشىپ تۇر!... تومپاق قارا كوزدەرىن ودان دا سۇلۋلاندىرا تۇسەيىن دەگەندەي، بىرەۋمەن سويلەسكەندە ۇزىن كىرپىكتەرىن جيىلەتە قاعىپ، كوزىن بالكىم كۇلىمدەتە، بالكىم ويناقتاتا قارايدى... كۇلگەندە بالۋان موينىنا بىتكەن ادەمى باسىن شالقايتا، ۇزىن ادەمى تىستەرىن كورسەتە، ازداپ قانا كەڭكىلدەيدى، ساڭقىلدامايدى. قاپ-قارا شاشى تولقىنداتا بىتكەن. اسىرەسە ماڭداي الدىنىڭ شاشى سول جاعىنان بۇيرالانا قايقايىپ بارىپ، ۇيىرىلگەن ۇشى كەيىن قاراي قايتا جىعىلادى. دەنەسى تارازى، ساۋساقتارى ۇزىن، تال بويىندا وسىنشا جاراسىمدى بىتكەن مۇشەلەرىنەن نۇقساندىسى، سالت جۇرەتىن كوشپەلى ەلدىڭ ۇلى بولعاندىقتان جىلىنشىگى بالكىم قوتانداۋ (سونىسىن سەزدىرگىسى كەلمەي، ەش ۋاقىتتا ەتىك، گاليفە سياقتى تار كيىمدى اياعىنا جولاتپايتىن ەدى). ايەل ءپىشىندى سۇلۋ ەركەك تە بولادى ەكەن عوي. ساكەن ەركەك ءپىشىندى، بەينەلەي ايتقاندا،«ەر ءپىشىندى» ادام. جاسى سول جىلى 28-گە عانا تولعانمەن، كەسكىنى ساقا جىگىت سياقتى.امانداسىپ، كەڭەسكەنگە دەيىن ساكەننىڭ تال بويىندا ماعان ۇناماعانى – وڭ جاق بىلەگىنە سالعان، قارا التىنمەن اشەكەيلەنگەن سوم، بۇرامالى كۇمىس بىلەزىك پەن قايىرمالى اق جاعاعا تاعىلعان گالستۋك (كوممۋنيست، كومسومول بىلاي بۇرسىن، «سوۆەتتىك» دەپ اتالاتىن بارلىق ادامعا دا گالستۋك تاعۋ – ول كەزدەگى ادامنىڭ ۇعىمىندا بەرى سالعاندا «مەششاندىق»، ايتپەسە، بۋرجۋازيالىق سالت ەسەپتەلەتىن). بۇل «تۇرپايىلىعىنىڭ» ۇستىنە، ساكەن حوش ءيىس قۇيىنىپ كەپتى".

ءدال وسى ءاتىردى ساكەن ماسكەۋدەن ساتىپ الىپتى. 

1934 جىلى ماكسيم گوركييدىڭ باسقارۋىمەن ماسكەۋدە كەڭەس جازۋشىلارىنىڭ بۇكىلوداقتىڭ ءبىرىنشى سەزدى وتەدى. قازاقستاننان ساكەن سەيفۋللين، ءىلياس جانسۇگىروۆ، بەيىمبەك مايلين دەلەگات بولىپ بارادى. ال 1936 جىلى قازاقستان جازۋشىلار وداعى ساكەن سەيفۋلليننىڭ شىعارماشىلىعىنا 20 جىل بولعانىن اتاپ ءوتىپ، ماسكەۋدە ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن ماراپاتتالادى. سول جولى ساكەنگە سىيلانعان التىن ساعات وسى ەكەن. 

ال مىنا ءبىر مۇشتىكتى كورىپ، "ساكەن تەمەكى تارتقان با؟" دەگەن وي كەلۋى مۇمكىن. ءبىراق، ول تەمەكى تارتپاعان. ايەلى گۇلباھرام دا ءوز ەستەلىگىندە "ساكەن شىلىم مەن شاراپتى ۇناتپاعان" دەپ جازادى. ال بۇل مۇشتىكتى قوناقتارى ءۇشىن ۇستاعان ەكەن. 

مۋزەي ارالاپ ءجۇرىپ، ساكەننىڭ جۇبايى گۇلباھرامنىڭ ەستەلىكتەرى ويىما ورالا بەردى. ول ءوزىنىڭ جارى تۋرالى، ونىڭ ادامي بولمىسىن اشاتىن ءتۇرلى وقيعالاردى جازعان ەدى. سونىڭ بىرىندە: "ساكەننىڭ ادامدى سىيلاۋ ادەتى دە قىزىق بولاتىن. ونى دارەجە ەمەس، تەك ادامنىڭ باسى عانا بيلەيتىن. وزىنە ىرىلىك كورسەتپەك بولعان ادام ساكەننىڭ سىي-قۇرمەتىنەن قۇر الاقان قالاتىن. ال ءوزىن تەڭ كورگەنگە، جولىم، جاسىم ۇلكەن دەپ ماڭعازدانباعاندارعا ساكەننىڭ ءجۇزى دە جىلى، يناباتى دا مول بولاتىن. وزىنەن كىشىلەرگە مەنسىنبەي قاراۋ وعان جات ەدى. ماعان: «ۇيگە كەلگەن كىسىنى كىم دە بولسا جىلى شىرايمەن قارسى ال، ۇيگە توپىرلاپ قوناق كەلىپ جاتۋىنىڭ ءوزى ءبىر عانيبەت قوي» دەپ، مىقتاپ ەسكەرتىپ قويعان بولاتىن. مەن جۇبايىمنىڭ بۇل ءسوزىن ەشقاشان تارىك ەتكەن ەمەسپىن. ءتىپتى، بۇرىن كورمەگەن، تانىستىعى جوق ادامداردىڭ ۇيىمىزدە اپتالاپ، ايلاپ جاتاتىن كەزى كوپ ەدى. ساكەن كىسىنى ايامپاز دا بولاتىن. قولدان كەلگەن كومەگى مەن جاقسىلىعىن ەشكىمنەن ايامايتىن. ول ءتىپتى اڭ ەكەش، اڭعا دا سونشالىق ەلجىرەپ ايانىشپەن قاراۋشى ەدى. ءبىر كۇنى ءۇش-تورت جولداسىمەن اڭعا كەتكەنى بار-دى. سەرىكتەرى ءبىر تاۋتەكەنى اتقان ەكەن، ساكەن جاقىنداپ بارىپ قاراسا، الگى جانۋاردىڭ ەمشەگىنەن ءسۇت ساۋلاپ جاتىر ەكەن. اڭنان ۇيگە قاتتى تولقىپ ورالدى. كەيىن سونىڭ ەتىن ۇيگە اكەلدىرمەي قويدى"، - دەپ جازادى.

ال مىناۋ ساكەننىڭ ءتۇرلى جىلدارى كوزى تىرىسىندە جارىق كورگەن كىتاپتارى. كەزىندە ساكەن شىعارماشىلىعىن زاڭعار جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ: "ساكەننىڭ اقىندىق اسۋلارىندا، ءار جوتادان اتوي بەرگەندەي، تاكاببىر ءسوز ۇندەرى: «جابى ەمەسپىز، تۇلپارمىز»، «ءقۇلادىڭ ەمەس، سۇڭقارمىز» دەپ بۇرىنعى وتكەن تاريحقا، بۇگىنگى ويانعان تابىڭا، ەزىلگەن ەڭبەكشىلەرگە دابىل ۇرادى. بۇل سياقتى تاكاببىر ءۇنىنىڭ وسكەلەڭدەپ، ۇندەپ كەلگەن ءبىر تۇرعىسى – «الباتروس» زامانىنىڭ قاسارىسىپ سوققان داۋىلىنا قاسقيىپ اپ، قاناتىمەن قار ساباپ، قارىسا ۇشقان «الباتروس» اناۋ"، - دەپ باعا بەرگەن ەدى.