بۇگىن ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق تىلدەردى ۇيلەستىرۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى الاشتانۋشى، ادەبيەت تەورەتيگى ەربول تىلەشوۆتىڭ دۇنيەگە كەلگەن كۇنى.

ەربول تىلەشوۆ فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى. «سۋرەتكەر جانە كوركەمدىك ءادىس» مونوگرافياسىنىڭ، احمەت بايتۇرسىن ۇلى، ماعجان جۇمابايەۆ شىعارماشىلىعىنا، الاش ادەبيەتىنە قاتىستى ماقالالاردىڭ اۆتورى، «الاش قايراتكەرلەرى» بيبليوگرافيالىق كورسەتكىشى جانە «الاش جانە اۋەزوۆ» جيناعىنىڭ قۇراستىرۋشىسى.

«قامشى» پورتالى  52 جاسقا تولىپ وتىرعان ەربول ەردەمبەك ۇلى مەرەيلى كۇنىندە قۇتتىقتاي وتىرىپ، وقىرمان قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ قالىپتاسۋى تۋراسىنداعى جازباسىن ۇسىنادى.

***
عاسىرلار بويى جيناقتالعان قازاقتىڭ ەل مەن جەر تۋراسىنداعى اڭسارى، كۇرەسى حح عاسىردىڭ العاشقى جىلدارى-اق ەلشىلدىك سانانىڭ ۇلتشىلدىقتىڭ يدەولوگياعا ۇلاسقانىن كەڭىنەن بايقاتتى. قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ ءدال وسى كەزەڭدە قالىپتاسۋىندا بىرنەشە سەبەپتەر بار.

بىرىنشىدەن، اتالعان كەزەڭدە قازاق زيالىلارىنىڭ ۇلكەن شوعىرى قالىپتاستى. ونىڭ باسىندا رەسەيدەگى ساياسي-قوعامدىق جاعدايلارمەن جاقسى تانىس، قازاقتىڭ تەڭدىگى مەن بوستاندىعىن ساياسي جولمەن عانا شەشۋگە بولاتىندىعىن تەرەڭ تۇسىنگەن،حالقىنا قامقور بولارلىق ءاليحان نۇرمۇحاممەد ۇلى بوكەيحان جانە رۋحاني مادەنيەتىمىزدىڭ ەڭ بەلسەندى تۇلعاسىنا اينالعان، جاڭا اعارتۋشىلىق ءداۋىردى باستاعان احمەت بايتۇرسىن ۇلى تۇردى.

ەكىنشىدەن، رەسەيدىڭ ىشىندەگى ساياسي-قوعامدىق احۋال بودان حالىقتاردىڭ وزدەرىنىڭ بوستاندىعى پەن تەڭدىگى ءۇشىن ساياسي كۇرەسكە شىعۋىنا كەزەڭدىك مۇمكىندىكتەر تۋدىردى.

ۇشىنشىدەن، قازاق تاريحىنىڭ دامۋ لوگيكاسى،ەلدىك سانانىڭ دەڭگەيى ساياسي قوزعالىستىڭ وسى كەزەڭگە كەلۋىن قالادى. ءدال وسى كەزەڭدە «ۇلت» ءسوزىنىڭ بەلسەندى لەكسيكامىزعا ەنۋى دە، «الاش» ءسوزىنىڭ حالىقتىڭ شىعۋ تەگىنە، توركىنىنە قاراي عانا ەمەس، حالىقتى بىرىكتىرەرلىك قۋاتتى ۇعىمعا،ۇلتتىق ۇرانعا اينالۋى دا وسى كەزەڭنىڭ جەمىسى ەكەندىگى كەزدەيسوقتىق بولماسا كەرەك. ەندەشە، قازاق ۇلتشىلدىعى جونىندە ايتقانىمىزدا، ءبىز ونىڭ وسى ۇعىمعا ساي كەڭ ماعىنا بەرەرلىك سيپاتىن، مازمۇنىن حح عاسىردىڭ باس كەزەڭىمەن تىكەلەي بايلانىستىرامىز. وسى اتالعان ءۇش نەگىزگى سەبەپتىڭ داۋىرلىك يدەولوگياعا اينالۋىندا، البەتتە، وتارشىلدىق ساياساتتىڭ قىسىمى جاتىر. ونى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ وزدەرى دە جازعان بولاتىن. ياعني، الەمدەگى وتارشىلدىق تاجىريبەسى كورسەتكەندەي، قازاقتىڭ دا ۇلتشىلدىعىن ورشىتكەن وتارشىلدىق ساياسات، وتارشىل ۇكىمەت. سوندىقتان، الەكەڭدەر تۇتاس قوعامدىق ويعا، رۋحاني پىكىرگە، كەيىنىرەك يدەولوگياعا اينالدىرعان قازاق ۇلتشىلدىعى – باسقا حالىقتاردان ۇستەمدىككە، ارتىقشىلىققا قۇرىلعان ۇلتشىلدىق ەمەس، تۋعان حالقىنىڭ ناقتى جاعدايىنان، اتاپ ايتقاندا، وتارشىلدىق ەزگىسىنەن تەڭدىك پەن بوستاندىققا ۇمتىلۋعا، ەڭسەسى تۇسكەن، ەسەسى كەتكەن قازاقتى جۇرت قاتارلى ەل ەتۋگە باعىتتالعان ساياسي ءھام رۋحاني كۇرەس بولاتىن. وسى كۇرەستى بۇگىنگى تاريحنامامىزدا «الاش قوزعالىسى» دەپ اتاپ ءجۇرمىز. وسى تاريحىمىزداعى ەڭ ءىرى، ەڭ ماقساتتى قوزعالىس قازىرگى كەزدە زەرتتەلىنىپ، قوعامدىق سانادان بەرىك ورىن الىپ ەڭ جارقىن، ەڭ ايبىندى، ەڭ جەمىستى كەزەڭ رەتىندە باعالانا باستادى.